حراج هویت کشور با طرح "استفاده بهینه از اشیای باستانی" / نباید به حفاریهای غیرمجاز مشروعیت داد
گروه استانها- طرح "استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها" که البته هنوز در دستور کار کمیسیون‌های مجلس قرار نگرفته به عقیده کارشناسان این حوزه حراج هویت تاریخی کشور و مشروعیت بخشیدن به حفاریهای غیرمجاز است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از رشت ، اردیبهشت‌ماه امسال طرحی با عنوان "استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها" به امضای 46 نفر از نمایندگان مجلس رسید که از همان ساعات اولیه با مخالفت گسترده باستان‌شناسان و مقامات وزارت میراث‌فرهنگی همراه شد.
به طوری که با اعتراضات گسترده کارشناسان و مقامات وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افکار عمومی جامعه و با توجه به ارائه نظر نخبگان و کارشناسان حوزه تاریخ، برخی از نمایندگان امضاکننده این طرح در رأی خود تجدید نظر کرده‌اند.
به گفته طراح این طرح و نمایندگان موافق، هدف از ارائه این طرح تبدیل شدن ایران به هاب منطقه‌ای خرید و فروش آثار باستانی و ورود ارز به کشور، ایجاد ردیف درآمدی جدید برای وزارت میراث فرهنگی، اشتغال‌زایی برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با این حوزه است.
همچنین از دیگر اهداف طرح "استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها" که در دلایل توجیهی آن ذکر شده، حفظ گنجینه تمدنی و میراث باستانی از تخریب‌ها و کاوش‌های غیرکارشناسی و حفظ گنجینه تمدنی و میراث باستانی از فروش به ثمن بخش به دلالان و قاچاقچیان است.
در این راستا عضو مجمع نمایندگان استان گیلان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در رشت، با مخالفت با طرح مذکور اظهار داشت: در کشور معادن و منابع طبیعی بسیاری وجود دارد که هنوز اقدامی جهت استخراج و بهره‌برداری از آنان انجام نشده است.
رسول فرخی میکال خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی اینکه آثار باستانی و میراث خود که هویت کشور است را به فروش بگذاریم اقدام نادرستی بوده و بنده به عنوان یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با این طرح استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها مخالف هستم.
دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس ابراز داشت: فروش آثار باستانی که هویت یک ملت است در ازای دریافت پول منطقی نبوده و طرح استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها طرح خامی است که به عقیده بنده از سوی سایر نمایندگان مجلس نیز رأی نمی‌آورد.
نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در مجلس شورای اسلامی افزود: در کشور ما منابع زیادی وجود دارد که برای کسب درآمد می‌توانند از آن استفاده کنند، میراث ما هویت ما بوده و هویت ما نیز مسیر آینده استراتژی کشور را تعیین می‌کند لذا خرید و فروش اشیا باستانی به هیچ وجه صحیح نیست.
همچنین مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان نیز درباره سازوکار طرح "استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها" برای نظارت بر حفاریهای غیرمجاز به خبرنگار تسنیم گفت: با توجه به اینکه هدف ویژه این طرح، منافع اقتصادی است بهره‌بردارانی که مجوز کاوش دریافت می‌کنند، صرفاً سود بیشتر را مدنظر دارند.
ولی جهانی به یکی از معایب طرح "استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها" اشاره عنوان کرد: در این راستا اشیا حاصله از کاوش‌ها و حفاریهای غیرمجاز با کمترین قیمت توسط بهره‌برداران دارای مجوز خریداری شده و هر روز بر حرص و ولع حفاران غیرمجاز و بهره‌برداران نیز افزوده خواهد شد.
وی گفت: همچنین با توجه به اینکه همواره عامه کثیری از مردم دنبال گنج‌یابی هستند، با اجرای این طرح، تخریب گسترده محوطه‌های باستانی دور از انتظار نبوده و دیگر نظارت‌ها نیز کارساز نیست چرا که امروزه با وجود منع خرید و فروش اشیا باستانی و حفاری غیرمجاز، هرساله حجم گسترده‌ای از محوطه‌های باستانی تخریب می‌شود.
جهانی اظهار داشت: از طرف دیگر افزایش ناظران رسمی وزارتخانه برای نظارت بر حفاری‌ها هزینه زیادی را جهت جذب و به‌کارگیری این ناظران برای وزارت میراث‌فرهنگی به دنبال خواهد داشت و در صورت استفاده از ناظران غیرسازمانی با توجه به منافع اقتصادی بهره‌برداران، این امر کارساز نخواهد بود.
وی با اشاره به رواج قاچاق اشیا باستانی افزود: با توجه به اینکه مجوز حفاری مدنظر ارائه‌کنندگان طرح برای عامه مردم و روستائیان صادر نخواهد شد لذا برای شخصی روستایی که در کنار محوطه‌های باستانی زندگی می‌کند فرقی بین حاکمیت دولت و بهره‌بردار بر محوطه‌های باستانی وجود ندارد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان با اشاره به دیگر معایب این طرح تصریح کرد: با توجه به رواج خرید و فروش اشیا، این طرح جنبه رسمی‌تر و بدون دغدغه‌تری برای فروش اشیای به‌دست آمده از حفاری‌ها را به دنبال دارد، در نتیجه بهره‌بردار بر کار خود استمرار و مداومت خواهد کرد.
جهانی با بیان اینکه از طرفی دیگر طرح نمایندگان مجلس به نوعی مشروعیت بخشیدن به حفاریهای غیرمجاز است اذعان داشت: برای بهره‌بردار بخش خصوصی نیز که جهت کشف اشیای تاریخی وقت و هزینه صرف می‌کنند چه بهتر که این کار از راه کم هزینه‌تری مانند خرید از حفاران غیرمجاز باشد.
وی عنوان کرد: باید این مسئله را هم مد نظر قرار داد که بسیاری از محوطه‌های باستانی در مالکیت اشخاص هستند و در این راستا بین صاحبان زمین با بهره‌برداران تعارض منافع پیش خواهد آمد و با نگاهی دیگر با آغاز این کاوش‌ها حجم گسترده‌ای از اشیا باستانی روانه بازار عتیقه خواهد شد.
جهانی گفت: با توجه به بهره‌وری پایین موزه‌داری و مجموعه‌داری در کشور به نظر می‌رسد با این طرح حجم گسترده‌ای از آثار روانه کشورهای خارجی شود از طرفی در طرح ذکر شده قانون حفاریهای غیرمجاز نسخ شده و هیچ‌گونه محدودیتی برای کاوش در مکان‌های ثبتی و مذهبی در نظر گرفته نشده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان درباره سازوکار این طرح برای خرید و فروش اشیا باستانی افزود: آنچه در طرح آمده، سازوکار فروش، ارائه اشیا حاصله پس از یک ماه از زمان کاوش به انبار میراث‌فرهنگی و سپس ارائه و قیمت‌گذاری از طرف کارشناسان میراث فرهنگی و پیدا شدن خریدار از سایت است.
وی ابراز داشت: واضح است که آن که برای منافع اقتصادی هزینه می‌کند همیشه طمع اقتصادی نیز داشته و فرجه او برای انجام مقاصدش، یک ماه زمان لازم برای جابه‌جایی اشیا نفیس خواهد بود از طرف دیگر وزارت میراث‌فرهنگی و موزه‌های رسمی کشور با توجه به شرایط فعلی هزینه لازم برای خرید اشیا را ندارند.
جهانی بیان کرد: با توجه به اینکه ارائه‌کنندگان طرح "استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها" به غیر از باستان‌شناسان برای گوهرشناسان و دارندگان مدارک تاریخ طب، تاریخ ادیان و تاریخ نیز مجوز فعالیت و کاوش صادر خواهند کرد حجم بسیاری از اشیا در معرض تخریب گسترده قرار می‌گیرند.
وی گفت: از این رو قیمت بسیاری از اشیا مانند سفالینه‌های ساده دارای ارزش هنری و زیباشناختی که درصد بالایی از آثار را تشکیل می‌دهند و مورد توجه مجموعه‌داران و موزه‌ها نیستند کاهش پیدا کرده و این طرح راه کاوشگران را برای تخریب گسترده‌تر و بی‌دقت‌تر در پیدا کردن اشیای نفیس هموار می‌کند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان با بیان اینکه این طرح از طرف میراث‌فرهنگی برای درآمدزایی به مجلس فرستاده نشده افزود: تعدادی از نمایندگان مجلس طرح را ارائه داده‌اند اما برای درآمدزایی از این حوزه راهکارهای درآمدزایی از گردشگری، اماکن و تپه‌های باستانی بدون کاوش هم قابل بررسی است.
جهانی با اشاره به راهکارهای درآمدزایی از طریق گردشگری ابراز داشت: به عنوان مثال می‌توان زمین‌های کشاورزی و حتی منابع طبیعی که بهره‌وری پایینی داشته ولی پتانسیل بالایی در جذب گردشگری و ایجاد مجتمع‌های گردشگری دارند را تغییر کاربری داد تا در آن مراکز جذب گردشگر ایجاد شود.
وی گفت: همچنین بسیاری از بناها و مکان‌های باستانی کشور گردشگر و بازدیدکنندگان زیادی از ایران و خارج دارند که می‌توان از ظرفیت تبلیغ شرکت‌ها در این مکان‌ها کسب درآمد کرد برای مثال شرکتی طبق ضوابط معین مجوز تبلیغ در تخت جمشید یا هر مکان تاریخی دیگر را در قبال پرداخت مبالغی به میراث‌فرهنگی دریافت کند.
جهانی افزود: سپس این شرکت استندهای تبلیغی خود را در کنار نقش برجسته‌ها و سایر آثار به نحوی که به بنا آسیبی نرسد، قرار دهد تا بازدیدکنندگان علاوه بر بازدید از تخت جمشید با محصول آن شرکت نیز آشنایی پیدا کنند و اگر با نقش برجسته‌ای هم عکس یادگاری داشته باشند تبلیغ شرکت خود را نیز برای همیشه به یادگار دارند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان بیان کرد: در این صورت هزینه دریافتی از آن شرکت صرف مرمت بنا، هزینه‌های جاری و سایر امور مربوطه در میراث‌فرهنگی می‌شود و این‌گونه هیچ محوطه یا اثر تاریخی هم تخریب نخواهد شد(همانند تبلیغ روی پیراهن تیم‌های ورزشی که قسمت اعظمی از هزینه باشگاه را تأمین می‌کند.)
وی با اشاره به یکی دیگر از راهکارهای درآمدزایی از گردشگری اذعان داشت: همچنین در حوزه گردشگری می‌توان مناطق خاص گردشگری برای خارجی‌ها ایجاد کرد که آن مکان از شرایط ویژه‌ای نسبت به سایر نقاط کشور برخوردار باشند و به این طریق می‌توان نسبت به هموارتر کردن راه‌های جذب گردشگر در کشور اقدام کرد.
همچنین برای بررسی این طرح با رئیس موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی رشت نیز به گفت‌وگو پرداختیم و وی با بیان اینکه باید جزئیات این طرح در زوایای مختلف بررسی شود گفت: ابتدا باید مشخص شود که منظور مجلس از خرید و فروش اشیا، اشیا مردم‌شناسی است یا باستان‌شناسی.
میثم نواییان ابراز داشت: در صورت اینکه هدف مجلس خرید و فروش اشیا باستان‌شناسی است باید معلوم شود که منظور اشیا موجود در موزه‌ها است یا اشیا حاصله از حفاری‌ها؛ در هر صورت به عقیده بنده مطرح کردن این طرح خام جالب نبوده و بازتاب بدی در بین مردم و حفاران غیرمجاز دارد.
پژوهشگر و باستان‌شناس میراث‌فرهنگی افزود: افراد در حفاریهای غیرمجاز به دنبال طلا و اشیا گران‌بها هستند و این سبب می‌شود بسیاری از اشیا ارزشمند و سفال‌ها آسیب ببیند چرا که این حفاری‌ها به روش علمی انجام نشده و پس از آن شرایط نگهداری اشیا نیز به شکل صحیح رعایت نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در سایه این طرح حفاری‌ها نیز افزایش می‌یابد و بنده با حراج اشیا باستانی مخالف هستم تصریح کرد: بسیاری از اشیا باستانی نظیر جام مارلیک، جام‌های هخامنشی و سایر اشیا باستانی هویت و افتخار ما بوده و نمی‌توانیم آن را به فروش بگذاریم لذا این طرح خام مجلس ملغا شود.
رئیس موزه رشت با تأکید بر اینکه در هیچ کجای دنیا این امر معقول و منطقی نیست و فروش اشیا باستانی و تاریخی به نوعی خیانت محسوب می‌شود ابراز داشت: چنانچه هدف از ارائه این طرح کسب درآمد از اشیا تاریخی است می‌توانند سازوکار دیگری را برای این منظور ارائه کنند.
نواییان افزود: می‌توانند سازوکاری ارائه کنند تا سازمان میراث‌فرهنگی آثار موروثی یک خانواده مانند تابلوی نقاشی، قرآن خطی و موارد این‌چنینی را از فرد متقاضی بخرد نه اینکه خود فروشنده اشیا باستانی باشد؛ سوال اینجاست که اگر اشیا باستانی که هویت ما است را بفروشیم در ازای آن خرید چه چیزی می‌تواند با این ارزش برابری کند.
به گزارش تسنیم، به گفته نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح بحث‌برانگیز "استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها" هنوز در دستور کار کمیسیون‌های مجلس قرار نگرفته است اما همچنان نگرانی‌هایی به جهت در دستور کار قرار گرفتن این طرح وجود دارد.
با ارائه طرح "استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها" در مجلس علی دارابی معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با ارائه نامه‌ای با 8 بند به مجلس این طرح را بدون پشتوانه علمی، کارشناسی و تخصصی دانست.
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این نامه با بیان اینکه تصویب این طرح نهضت عظیم حفاری غیرمجاز را در کشور ایجاد می‌کند از نمایندگان امضاکننده طرح مذکور خواست با انصراف از رأی خود نگرانی به‌وجود آمده در حوزه میراث‌فرهنگی را برطرف کنند.
انتهای پیام/614/ن