گزارش تسنیم از چالش‌های محیطزیست کردستان/ از کمبود نیرو تا خطر انقراض گونه‌های جانوری
گروه استانها - بی‌توجهی در شیوه برخورد مناسب با محیطزیست استان کردستان علی‌رغم حساسیت و تأکیدات فراوان مسئولان و رسانه‌ها، همچنان ادامه دارد و تا فراگیر شدن این حساسیت و تسری آن به کل جامعه فاصله زیادی وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، پنجم ماه ژوئن هر سال از سال 1974 تا کنون از سوی سازمان ملل به نام روز جهانی محیطزیست اعلام شده است. این روز فرصتی است تا تفکر و رفتار مسئولانه افراد، دولت‌ها، شرکت‌ها و جوامع در حفظ و تقویت محیطزیست گسترش یابد.
سال‌های زیادی نگذشته که شیوه‌ی پوشش نسل ما انگار فرسنگ‌ها با دوران قبل فاصله گرفته است. علاقه‌ی شدید ما به مُد، تنوع‌گرایی یا پوشاک ارزان هر روز بیش از پیش در حال آسیب‌رساندن به محیط زیست و حتی مواد اولیه ارزان‌تری مثل پلی‌استر جایگزین مواد طبیعی شده‌اند که باعث آسیب به بدن خود ما هم شده است؛ همین موضوع صنعت پوشاک را به دومین صنعت آلوده‌کننده بعد از صنعت نفت تبدیل کرده است.
سالانه نزدیک به 500 میلیارد دلار صرف لباس‌هایی میشود که نه پوشیده و نه بازیافت می‌شوند؛ این یعنی معادل یک کامیون منسوجات که در هرثانیه دفن یا سوزانده میشود و برای تولید هر تیشرت و شلوار جینی که دور می‌ریزیم جمعأ نزدیک به 20 هزار لیتر آب مصرف میشود.
مردم جهان سالانه به صورت دسته‌جمعی 80 میلیارد قطعه پوشاک مصرف می‌کنند. پوشاکی که عمدتاً به عنوان کالایی دورریختنی یا یک‌بار مصرف از آن یاد میشود. شاید باور کردنی نباشد که ما 400 درصد بیشتر از 20 سال پیش لباس خریداری می‌کنیم! این موضوع در حالی است همان پوشاک تجزیه‌شده نوعی از گاز سمی و آلوده را تولید می‌کند که حاوی گازهای گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن و متان است. همچنین به ازای تولید هر کیلو پارچه 23کیلوگرم گازهای گلخانه‌ای تولید میشود!
در همین راستا؛ امسال نیز 5 ژوئن برابر با 15 خرداد روزجهانی محیطزیست و 16 تا 22 خرداد به عنوان هفته محیطزیست نام‌گذاری شده است، این هفته بهانه‌ای شد برای تحلیل و سخن از محیطزیست؛ در استان کردستان در گذشته طبیعت بکر و زیبا، آسمان آبی و پاک، زمین سبز، آب‌ها شفاف و زلال و مردم نیز بیشتر دو ست و همراه و یاور طبیعت بودند اما با گذشت روزگار انسان محوری با انقلاب صنعتی شروع شد، عصر حکومت و حکم‌فرمایی ماشین، آهن، فولاد، و بتن فرارسید و کارخانه‌ها سر از خاک درآورده و طبیعت و مظاهر زیبای طبیعی توسط انسان تسخیر شده و روز به روز بر تعداد تجهیزات، لوازم، کالاها و مواد مصرفی مورد نیاز انسان افزوده و زندگی ماشینی شده، آپارتمان‌ها سر به فلک کشیده و طبیعت دستکاری شده و نتیجه آن انسان‌های بزک دوزک، جانوران وحشی تاکسیدرمی، گل‌های مصنوعی، کوه و جنگل تراشیده، آسمان تیره و تار و غبارآلود شده، دریاچه‌ها و تالاب‌ها خشک و آب‌های زیر زمینی از نفس افتاده‌اند.
خیرالله مرادی، مدیرکل محیطزیست استان کردستان در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه استان کردستان در حوزه محیط زیست آسیب‌‍های جدی دیده است، اظهار داشت: دشت شرقی استان کردستان به عنوان دشت‌های استراتژیک کشور در تولید گندم مطرح است که متأسفانه استفاده بی‌رویه چاه‌های زیر زمینی برای کشاورزی در حوزه کمبود آب با مشکلات فراوانی روبه‌رو است، علی‌رغم اینکه 15 سال از احداث دو سد آزاد و سد ژاوه برای نجات دشت‌های چاردولی گذشته اما همچنان آبگیری نشده و سؤال اینجاست آیا اولویت از این بالاتر در استان وجود دارد؟!
وی با بیان اینکه شهرستان قروه با وجود رگه‌های طلا قطعاً مواد آرسنیک و جیوه در خاک آن نهفته و یکی از چالش‌های بزرگ محیط زیست استان است، افزود: با نشست سفره‌های زیر زمینی و پایین رفتن آب میزان آزاد سازی آرسنیک و جیوه در آب و غلظت آن افزایش و سلامتی انسان، دام و کشاورزی ما در معرض تهدید قرار می‌گیرد، بنابراین آبرسانی به بخش کشاورزی و تزریق به سفره‌های دشت قروه و دهگلان از طریق آب سدهای ژاوه و سد آزاد بسیار تأثیرگذار و ضروری است اما متأسفانه تا کنون محقق نشده است.
مدیرکل محیطزیست کردستان با ذکر اینکه از سال 90 تاکنون سد گاران در غرب استان نیز افتتاح نشده است، بیان کرد: آب شرب شهرستان مریوان و روستاهای اطراف از دریاچه زیبار تأمین میشود، ساخت سد گاران با دو هدف تامین آب شرب مریوان و خط انتقال به اراضی اطراف دریاچه زریبار در نظر گرفته شده اما متأسفانه با گذشت 10 سال، پیشرفت پروژه در حد 15 درصد و تا کنون آب به شهرستان نرسیده و اکنون بزرگ‌ترین خطر نابودی دریاچه زریبار کمیت آب است نه کیفیت و تاکنون کسی به این وضعیت تأسف‌بار توجه‌ای نکرده است.
وی با ذکر اینکه دریاچه زریبار نیازی به مرثیه خوانی ندارد، گفت: بلاتکلیفی سد گاران بعد از 10 قابل قبول نیست، از استانداری، وزارت نیرو و مسئولان سؤال کنید هدف از احداث سد گاران چیست، چرا به اهداف و وعده‌های خود عمل نکردند؟، رسانه‌ها برای نجات دریاچه زریبار فریاد بزنند و مطالبه‌گر باشند کما اینکه قطعاً اداره‌کل محیطزیست استان کردستان در این راستا کوتاهی نخواهد کرد.
وی به مدیریت پسماند استان به عنوان یکی دیگر از چالش‌های محیط زیست استان اشاره و عنوان کرد: با 23 شهر و بیش از هزار و 700 روستا در استان کردستان مدیریت پسماند بسیار ضعیف و جایگاه‌های زباله شهر و روستا در وضعیت بسیار اسفباری قرار دارد که این تهدید بزرگی برای کشاورزی و حیات وحش استان است که باید دهیاری‌ها، بخشداری، فرمانداری و وزارت کشور در این راستا اقدامات اساسی انجام دهند؛ همچنین کشور ایران و استان کردستان سردمدار جهان در بحث فرسایش خاک است.
مرادی از رسانه‌های استان خواست که مطالبه‌گر و با تحلیل درست به عمق موضوعات و انعکاس واقعیات و مشکلات بپردازند؛ وی مدعی شد: عملکرد استان در حوزه مطبوعات و اطلاع‌رسانی ضعیف است چراکه در موضوعاتی مانند گرد و خاک برخی از رسانه‌ها و فضای مجازی با انعکاس چند مطلب جزیی و غیر علمی به افکار عمومی توهین و تحلیل‌های سطحی به خورد مردم می‌دهند، باید مردم را به فکر کردن علمی وادار کرد که دچار تنش نشوند و این نیاز به فرهنگ‌سازی است.
وی به نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی اشاره کرد و گفت: محیط زیست استان متعلق به کل کردستان و به یک یا دو دستگاه تلقی نمی‌شود، لذا آب، خاک و هوا جزو ثروت‌های ملی مردم است و حفاظت از آن باید توسط کل مردم انجام شود، نقش رسانه‌ها و دوستداران محیط زیست در فرهنگ‌سازی مؤثر بوده و باید ضعف‌های این حوزه را از مسئولان استان مطالبه‌گری کنند.
مدیرکل محیطزیست استان کردستان با ذکر اینکه با تشکل‌های سازمان یافته و دارای مجوز‌دار همکاری و تعامل لازم را خواهیم داشت، بیان کرد: برگزاری جلسات و ملاقات مستمر با سمن‌ها جزو برنامه‌های اصلی این سازمان است و به مطالبه و خواسته آنها توجه و جایگاه ویژه‌ای داریم.
وی به کمبود نیروهای متخصص خود در حوزه محیط زیست اشاره کرد و گفت: حضور و پای کار آمدن خود مردم در حفظ و صیانت از محیط زیست هدف اصلی ما است، برای این اداره امکان حضور یک محیط بان در هر روستایی نیست، بلکه با آگاه کردن مردم از ثروت و دارایی‌‌هایشان و آموزش در این زمینه حفظ محیط زیست بر عهده خود مردم قرار می‌گیرد؛ با 91 محیط‌بان این اداره کنترل محیط زیست امکان‌پذیر نیست، لذا باید کمبود نیروهای این اداره با حضور خود مردم و آگاه‌سازی و اطلاعات درست شهروندان از مسائل محیط زیست جبران شود.
مرادی با بیان اینکه جانور وابسته به زیستگاه و خود زیستگاه شامل گیاه، خاک و اقلیم است، گفت: هر نوع تخریبی در گیاه، خاک و آب موجب تخریب زیستگاه و در نتیجه نابودی تهدید جانوری خواهد بود، نگرانی ما در حوزه شکارچی نیست بلکه بخش تخریب زیستگاه مهم‌ترین عامل خطر انقراض گونه‌های جانوری است، پس تنوع زیستی که شامل تنوع جانوری، تنوع ژنتیکی، تنوع اکوسیستمی و تنوع گیاهی موضوع مهم محیط زیست کردستان است، حفاظت‌های لازم توسط کارشناسان این اداره از سمندر آتشین، خرس قهوه‌ای و پلنگ گونه خاص استان انجام می‌گیرد، امیدوارم با فرهنگ سازی و آموزش بتوانیم مردم را متقاعد کرد که به گونه های جانوری و گونه‌های گیاهای احترام گذاشته و ارزش قائل شوند.
وی با بیان اینکه وجود سرطان در انسان‌ها تظاهر اشکالات در بستر حیاط است، خاطرنشان کرد: موضوعاتی همچون آرسنیک و فلزات سنگی دغدغه اصلی ما است باید قبل از درمان پیشگیری کرد، سرطان به حوزه محیطزیست بستگی دارد، باید ریشه‌های سرطان که همان تغذیه است بررسی شود، برخی از همین تغذیه مردم از دشت‌های قروه و دهگلان تامین می شود، نیترات که خود عامل سرطان است از سم و کودهای اضافه نشات می‌گیرد، پس حوزه پیشگیری را در محیط زیست جست و جو کنید، مشکلات و چالش‌های محیط زیست آرام آرام ایجاد و رفع آنها پرهزینه و زمان‌بر است.
مدیرکل محیط زیست استان کردستان با ذکر اینکه 45 کشور دنیا منشا گرد و غبار و 150 کشور متأثر از گردو غبار است، بیان کرد: تغییر اقلیم ناشی از فعالیت‌های انسانی، موجب ایجاد گرد و غبار شده و باید به بازگشت چرخه طبیعی آن کمک کرد چراکه با وارد کردن مواد آلاینده به جو زمین و ایجاد اثرات گلخانه باعث تغییرات اقلیم شده و می‌طلبد که عوامل مخرب را از بین برد.
مرادی با بیان اینکه محیطزیست فرامرزی و جز حقوق اساسی ملت‌هاست، مدعی شد: تحریم در محیط زیست اثرگذار بوده چراکه برای شناسایی یک پرنده با تحریم مواجه هستیم و این کار ما را با مشکل مواجه کرده است، خواسته ما برداشتن تحریم در حوزه محیط زیست است.
انتهای پیام/484/ش