روایت مدیرکل محیط‌زیست استان سمنان از ۳ توله یوز ایران/ چاره‌ای جز شیردهی دستی نبود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، یازدهم اردیبهشت‌ماه امسال بود که خبر خوش تولد سه توله تورانی ایران در خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. شیرینی این رویداد بسیار مهم به‌قدری بود که بسیاری از دوستداران حیات‌وحش و حتی مردم نسبت به آن واکنش نشان داده فضای رسانه‌ای استان و کشور پر شد از پیام‌های از سر خوشحالی نسبت به این رویداد زیبا و ارزشمند.

اما شیرینی این خبر چند روز بیشتر به طول نینجامید و خبر تلف شدن یکی از سه‌قلوهای ایران در توران، کام همه را تلخ کرد. «نقص مادرزادی در ریه سمت چپ» به‌عنوان علت تلف شدن توله یوز نگون‌بخت؛ تنها واکنش رسمی مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور درباره این موضوع بود.

البته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان نیز در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار تسنیم علت دقیق تلف شدن نخستین توله یوز ایران را پس از کالبدگشایی توله تلف‌ شده تشریح و البته به موضوع مهم دیگری نیز در خلال این اطلاع‌رسانی اشاره کرد. از اینجابخوانید.

بهرام علی ظاهری به خبرنگار تسنیم گفته بود که گرچه ایران توله‌های خود را پذیرفته و حتی نوازش مادرانه یوز مادر هم نصیب توله یوزها شد، اما مادر سه توله یوز از همان ابتدا حاضر به "پذیرش شیردهی" به توله‌هایش نبوده و به دلیل امکان تلف شدن توله‌ها، بلافاصله شیردهی دستی با "آغوز" مادر و پس‌ازآن با شیر خشک مخصوص گربه‌سانان به توله‌ها آغاز شد.

چند روز بعد هم خبر تلف شدن توله یوز دوم ایران در فضای رسانه‌ای کشور "بازهم از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست" منتشر شد تا فضای رسانه‌ای در داخل و خارج از کشور پر شود از اطلاعات راست و دروغی که در سایه خلأ اطلاع‌رسانی از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور شکل گرفت. البته اگر به اخبار شبکه‌های لندنی درباره این موضوع و منابع مورد استفاده خبری آن دقت می‌کردید؛ حتماً در برخی موارد ردپای معاندان خارج نشین را نیز در آن به‌وضوح مشاهده می‌کردید.

در همان روزها نیز خبرنگار تسنیم در سمنان بازهم با مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان تماس گرفته و ماحصل این گفت‌وگو به خبری درباره علل تلف شدن توله یوز دوم و چگونگی وضعیت تنها پسر تورانی ایران تبدیل شد. خبر را از اینجا بخوانید.

ظاهری اما امروز و در نخستین نشست خبری خود با رسانه‌های استان سمنان روایت کاملی را از پروژه مهم تکثیر در اسارت یوزها بیان کرد و در واقع ابعاد جدیدی از این فرایند تا امروز روشن شد.

ماده یوز تورانی حاصل کشفیات بود؛ نه "زنده گیری"

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا اجازه تکثیر و زادآوری آزادانه ایران در طبیعت را نداده‌اید گفت: ماده یوز مورد استفاده در این پروژه، یوز وحشی رهاشده در طبیعت نبوده و در حال قاچاق به خارج از کشور کشف شد.

ظاهری افزود: ایران یوز وحشی نبود که توسط محیط‌زیست زنده‌گیری شده باشد و چه‌ بسا اگر کشف نمی‌شد؛ شاید اکنون تلف‌ شده بود یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت در یکی از باغ‌وحش‌های کشورهای دیگر در حبس بود و شاید هم "تاکسی‌درمی" شده آن در معرض دید قرار می‌گرفت.

وی با اشاره به برخی انتقادها مبنی بر چرایی عدم استفاده از تیم خارجی در پروژه تکثیر در اسارت "ایران و فیروز"، به تجربه تلخ و ناموفق "کوشکی و دلبر اشاره و خاطرنشان کرد: قبل از سال 1390 با کشف دو قلاده یوز به نام‌های "دلبر" (یوز ماده) و "کوشکی" (یوز نر)، این یوزهای جوان تحویل سازمان محیط‌زیست کشور و عملیات تکثیر در اسارت این یوزها در همان سال‌ها اتفاقاً با حضور برخی به‌ اصطلاح متخصصان خارجی و خارج نشین که بعدها به خارج از کشور رفتند آغاز شد. امروز حاصل هشت سال همکاری برخی افراد که خودشان را متخصص می‌دانستند با خارجی‌ها در این زمینه چیزی جز یوز یک یوز نر «پیر» به نام کوشکی و یک رحم پاره‌پاره از "دلبر" یوز ماده طرح ناموفق تکثیر در اسارت نبود.

وی درباره ایران (یوز ماده مورد استفاده در طرح تکثیر در اسارت در زیست‌کره توران) گفت: ماده یوز مورد استفاده در این پروژه (ایران) حاصل کشفیات بود و یوز نر نیز از توران زنده‌گیری و به سایت تکثیر منتقل شد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان بیان اینکه اقدامات خوبی که در مدیریت قبلی و همچنین از سوی جوانان متخصص ایرانی انجام شد تصریح کرد: امروز یک دانش بومی و سند اولیه برای پروژه بین‌المللی تکثیر در اسارت یوز با استفاده مستقیم از دانشمندان جوان ایرانی تدوین‌شده است؛ بدون اینکه هیچ سند و نوشته‌ای برای یوز آسیایی در گذشته وجود داشته باشد.

ظاهری با بیان اینکه همه تمهیدات و پروتکل‌های لازم با لحاظ کردن همه احتمالات و جوانب برای زایمان "ایران" از سوی جوانان متخصص کشورمان و با مشورت متخصصان آفریقایی در همان روزهای ابتدایی امسال اندیشیده و تدوین شد تصریح کرد: این‌گونه نبوده است که در لحظه و بدون اتخاذ تدابیر قبلی تیم این پروژه بدون امکانات کافی اقدام به سزارین ایران گرفته باشد.

وی با اشاره به ایجاد سیستم مانیتورینگ اصلی و پشتیبان برای سایت به‌منظور کاهش مداخلات و مراجعات انسانی و پایش 24 ساعته "ایران" (یوز ماده) در سایت محل زندگی این ماده یوز تصریح کرد: گرچه حتی متخصصان خارجی (آفریقایی) در مشورت‌های خود احتمال سزارین ایران را "صفر" می‌دانستند و احتمال 100 درصدی را به زایمان طبیعی یوز ماده می‌دادند، اما بنا به‌ضرورت و به‌منظور پیش‌بینی همه جوانب، متخصصان جوان کشورمان حتی برای احتمال "صفر" خارجی‌ها هم امکانات لازم را مهیا کرده و منتظر زمان زایمان شدند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به پایش شبانه‌روزی صورت گرفته با حضور تیم متخصص زایمان یوز ایرانی به اتفاقات روز زایمان ایران تصریح کرد: از ساعت 7 صبح آن روز علائم زایش (زایمان) و حتی مرحله دوم زایش برای "ایران" اتفاق افتاد.

ظاهری با بیان اینکه ایران فشارهای زایمان را تا ساعت 14 عصر تحمل کرده و به دلیل درد شدید دچار پرخاشگری شده بود تصریح کرد: با وجود همه این موارد، خبری از زایمان طبیعی یوز ماده نبود و بر همین اساس متخصصان مجری پروژه و معتمد سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور اعلام اضطرار و تأکید کردند که در صورت عدم انجام سزارین احتمال تلف شدن ایران نیز وجود دارد.

وی اضافه کرد: با این‌ وجود و به دلیل پروتکل‌های حاصل از علم و تجربه تدوین‌شده در این زمینه، تا ساعت 18 عصر تیم زایمان منتظر تولد توله‌های "ایران" ماندند و زمانی که یوز ماده [احتمالاً از شدت درد] در حال رفتن به حالت اغما بود و پس از تماس تلفنی تیم حاضر با معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، دستور سزارین صادر شد و چون از قبل تمامی احتمال‌ها داده‌شده بود تجهیزات برای سزارین آماده بود و سه توله به دنیا آمدند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه تمامی اقدامات برای شیردهی از سوی ایران به توله‌های سه‌قلویش انجام‌ شده و حتی در مراحل ابتدایی 2 بار از "آغوز" دوشیده شده یوز مادر به توله‌ها داده شد تصریح کرد: اما در نهایت مادر پذیرای شیردهی به توله‌های خود نشد و ما مجبور شدیم شیر دستی شیردهی دستی را آغاز کنیم؛ چرا که احتمال تلف شدن توله یوزها می‌رفت.

شیر خشک مخصوص یوزپلنگ در دنیا وجود ندارد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه از چه نوع شیر خشکی برای شیردهی به توله‌ها استفاده شد گفت: برای شیردهی به توله یوزهای ایران از شیر خشک مخصوص گربه‌سانان، البته با سازگاری بالا به یوزپلنگ‌ها استفاده شد؛ چراکه اصلاً شیر خشک مخصوص یوزپلنگ در دنیا وجود ندارد.

تجربه شیردهی دستی به توله یوزپلنگ برای نخستین بار در ایران اتفاق افتاد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به‌اجبار برای شیردهی به توله یوزها برای جلوگیری از اتلاف آنان تصریح کرد: تجربه شیردهی دستی به توله یوزپلنگ برای نخستین بار در ایران اتفاق افتاد و تاکنون هیچ تجربه‌ای از این موضوع در دنیا ثبت‌نشده بود که بخواهیم از آن تجربه یا دانش استفاده یا شیر خشک مخصوص آن را حتی با وجود تحریم‌ها تهیه کنیم.

ظاهری اضافه کرد: حتی متخصصان آفریقایی تکثیر یوز که در تدوین پروتکل‌های فنی مربوطه با تیم ایرانی همکاری داشته و به آنان مشورت می‌دادند؛ هیچ‌ احتمال نمی‌دادند که "ایران" پذیرش شیردهی به توله‌هایش را نداشته باشد و تأکید داشتند که شیردهی فقط و فقط از طریق مادر به توله یوزها صورت گیرد؛ اما نمی‌شد که دست روی دست گذاشته و شاهد از بین رفتن توله‌ها باشیم و از همین رو بر اساس حتی بر اساس احتمال نزدیک به صفری که در این خصوص می‌دادیم؛ شیردهی دستی به توله‌ها را آغاز کردیم.

وی با بیان اینکه یوزهای طبیعی و وحشی فقط در ایران وجود دارد اضافه کرد: یوزهای آفریقا در اسارت و نیمه اسارت زندگی می‌کنند و بر همین اساس زمانی که یوز ایران شیردهی پذیرش شیردهی توله‌ها را نداشت؛ متخصصین آفریقایی می‌گفتند که باید توله یوزها به مادر دیگری معرفی شود؛ اما در "توران"، "ایران" تنها ماده یوزی است که به‌صورت نیمه اسارت و برای اجرای این طرح زندگی می‌کند و بر این اساس شیردهی دستی تنها در ایران انجام شد.

نفرات دخیل در پروژه عوض نشدند

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان اضافه کرد: هم‌اکنون نیز توله سوم با شیر خشکی که متخصص آفریقایی از فرانسه و به‌صورت دستی با خود به ایران آورده، در حال تغذیه بوده و تحت نظر متخصصان دامپزشکی دانشگاه‌های کشور است.

ظاهری با اشاره به برخی انتقادها مبنی بر عدم استفاده از تیم سابق در اجرای این پروژه تصریح کرد: به دلیل اشرافیت و دانشی که به‌دست‌ آمده بود؛ نفرات دخیل در پروژه عوض نشدند و برخلاف شایعات، دامپزشک این پروژه نیز همان دامپزشک مدیریت سابق و معتمد سازمان محیط‌زیست کشور بود که البته زحمات شبانه‌روزی و ارزشمندی را در این پروژه انجام دادند.

اختلال ژنتیکی توله‌ها به‌عنوان یکی از احتمالات در دست بررسی است

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه چقدر احتمال اختلال ژنتیکی در تلف شدن توله یوزها را می‌دهید عنوان کرد: این مهم به‌عنوان یکی از احتمالات در دست بررسی است و "درون‌آمیزی" می‌تواند علت این موضوع در صورت اثبات باشد.

وی افزود: در صورت اثبات مشکل ژنتیکی در توله یوزها، احتمالاً باید یوز نر در پروژه‌های بعدی جایگزین شود تا احتمال نقص ژنتیکی کاهش یابد.

پروتکل رسانه‌ای نداشتیم؛ نقاط قوت و ضعف به سازمان محیط‌زیست اعلام شد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه تکثیر در اسارت یوز یک دستاورد بزرگ برای کشور و به‌ویژه استان سمنان است که به دست متخصصان جوان و بومی انجام شد گفت: شاید اطلاع‌رسانی ناکافی به دلیل عدم پیش‌بینی پروتکل رسانه‌ای در کنار پروتکل‌های فنی یکی از مهم‌ترین ضعف‌های ما در این پروژه بود و باید در برنامه‌های آینده و در سند تدوین‌شده، این مهم به همراه برخی دیگر از احتمالات مانند درهم‌آمیزی و نقص ژنتیکی گنجانده شود.

ظاهری با اشاره به اینکه بسیاری از بررسی‌ها درباره نقاط قوت و ضعف اجرای این پروژه بین‌المللی انجام‌شده و برخی دیگر مانند بررسی ژنتیکی توله‌ها نیز در دست بررسی است تصریح کرد: نقاط قوت و ضعف این پروژه به‌صورت کتبی سازمان محیط‌زیست کشور اعلام شد.

وی با بیان اینکه استان سمنان زیستگاه طبیعی زادآوری یوز ایرانی را در منطقه توران دارد: تکثیر در اسارت تنها یک راه میان‌بر و کمکی به زادآوری یوزها در زیست‌کره توران بوده و هم‌اکنون حداقل 2 ماده یوز جوان و زادآور شناسنامه‌دار در این منطقه وجود دارند که سال گذشته زادآوری طبیعی داشته‌اند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان تأمین زیستگاهی امن برای یوزهای تورانی را یکی از مهم‌ترین علت‌های استمرار زادآوری طبیعی این گونه نادر حیات‌وحش در زیست‌کره توران دانست و تصریح کرد: با آزادسازی و رفع تعارض اراضی در قلب توران، این زیستگاه امن برای همه گونه‌های این منطقه حفاظت‌شده ایجادشده است و پایش و رصد مداوم از این زیستگاه نیز انجام می‌شود.

ظاهری ابراز امیدواری کرد تا با کمک تمامی مسئولان و همچنین تمام مردم بومی و محلی منطقه توران، امنیت هرچه بیشتر برای زیستگاه طبیعی این‌گونه فراهم‌شده است و به‌زودی زادآوری مجدد یوزها به‌صورت طبیعی در این منطقه ثبت شود.

وی با بیان اینکه امروز علم و فناوری تکثیر در اسارت در ایران وجود دارد گفت: اگر علم و دانش کافی برای پروژه تکثیر در اسارت یوز در کشورمان وجود نداشت؛ امروز به گواهی متخصصان آفریقایی، ماده یوز مورد استفاده در این پروژه نیز سالم و قادر به زادآوری مجدد نبود.

مدیرکل محیط‌زیست استان سمنان با تأکید بر اینکه این پروژه آغاز راه برای استمرار این مسیر مهم و خطیر در آینده است عنوان کرد: برخی فشارها و تخریب‌ها و حتی سیاه‌نمایی‌ها باعث نمی‌شود که ما از کار عقب بکشیم و به‌طور حتم این مسیر را با قدرت بیشتری ادامه می‌دهیم.

انتهای پیام/363/ح