سازوکار قانونی عراق پس از استعفای نمایندگان صدر چگونه خواهد بود؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اقدام ناگهانی مقتدی صدر که از نمایندگان صدر خواست که استعفاهای خود را آماده کنند و به دنبال آن درخواست از «حسن العذاری»، رئیس ائتلاف جریان صدر در پارلمان عراق برای اینکه استعفاهای اعضای این ائتلاف به هیئت رئیسه پارلمان ارائه شود و متعاقب آن موافقت محمد الحلبوسی با استعفای نمایندگان عضو فراکسیون صدر همچنان بحث داغ عراق است.

موضع هیئت هماهنگی چه بود؟

چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعه، نشستی را برای بررسی آخرین تحولات سیاسی عراق تشکیل داد و موضع رسمی خود نسبت به استعفای نمایندگان فراکسیون صدر از پارلمان عراق را اعلام کرد.

چارچوب هماهنگی در بیانیه‌ای پس از این نشست بر تداوم اتخاذ گام‌های لازم برای حل بحران سیاسی و پیش رفتن گفت‌وگوها با همه نیروهای سیاسی برای تشکیل دولتی خدمتگزار و ملی تاکید کرد.

چارچوب هماهنگی اعلام کرد که امیدوار بود تشکیل دولت با حضور همه نیروهای سیاسی انجام شود اما به تصمیم فراکسیون صدر برای استعفا از پارلمان احترام می‌گذارد.

چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعی همچنین بر تداوم همکاری با همه در راستای تضمین مشارکت گسترده و تحقق آرمان ملت در برقراری امنیت و ثبات و زندگی کریمانه به گونه ای که نقش و جایگاه عراق در منطقه و جهان را تقویت کند، تاکید کرد.

از سوی دیگر «هادی العامری» رئیس ائتلاف فتح عراق خواستار ورود مرجعیت دینی نجف در این برهه سخت عراق شد و هر رخداد تهدید کننده روند سیاسی عراق را به مفهوم از دست رفتن همه جانفشانی‌ها و پیروزی‌ها و شاد کننده دشمنان و دردآور برای دوستان توصیف کرد.

قیس الخزعلی دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق عراق هم اعلام کرد که واقعیت جدیدی پس از استعفای نمایندگان صدر، شکل گرفته است و تلاشهایی برای برهم زدن اوضاع وجود دارد.

واکنش رئیس اقلیم کردستان عراق

«نچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق نسبت به تحولات سیاسی اخیر در عراق پس از استعفای نمایندگان فراکسیون صدر در پارلمان عراق ابراز نگرانی کرد.

بارزانی در توئیتی گفت: نگران آخرین تحولات سیاسی در عراق هستیم و امیدواریم هیچ‌گونه تنشی وجود نداشته باشد و پارلمان عراق نماینده همه عراقی‌ها باشد.

وی از همه احزاب کرد خواست متحد باشند و اتحاد خود را حفظ کنند.

مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق هم اعلام کرد که به تصمیم صدر احترام می گذارد  و روند اوضاع را دنبال می‌کند.

اقدامات قانونی برای انتخاب جانشینان نمایندگان مستعفی

«محمد الحلبوسی»، رئیس پارلمان عراق اعلام کرد که اقدامات قانونی برای انتخاب جانشینان نمایندگان مستعفی پارلمان، انجام خواهد شد.

وی گفت:  بن بست سیاسی در عراق باقی نمی ماند و ادامه نخواهد یافت. مقتدی صدر ترجیح داد بخاطر کشور و مردم فداکاری کند و دلیل به تعویق افتادن تشکیل دولت نباشد.

رئیس پارلمان عراق تصریح کرد که تلاش کرده است صدر را از تصمیم برای استعفا منصرف کند، اما در نهایت با اکراه استعفای نمایندگان فراکسیون صدر پذیرفته است.

وی تاکید کرد که به سمت تشکیل دولتی پیش خواهند رفت که نیروهای سیاسی نتایج آن را متحمل خواهند شد.

الحلبوسی اظهارداشت که گام های آتی ممکن است سریع پیش رود و توضیح داد که عضویت هر نماینده در پارلمان در هنگام استعفا به پایان می‌رسد و این مساله به رای گیری نیاز ندارد.

سازوکار پس از استعفای نمایندگان صدر چگونه خواهد بود؟

به محض اعلام دفتر ویژه «سید مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر در بستن همه موسسات این گروه به استثنای شش دفتر و استعفای نمایندگان صدری از پارلمان عراق، پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های ناظران و سیاسیون درباره سناریوهای پیش روی این کشور آغاز شده است.

تحلیلگران و سیاسیون عراق معتقدند علیرغم پذیرش استعفای نمایندگان صدری توسط الحلبوسی، اما پارلمان باید با رای اکثریت اعضا و در یک جلسه علنی به حد نصاب رسیده به استعفای صدری‌ها رای دهند سپس از کمیساریای عالی انتخابات بخواهند تا اسامی افراد علی البدل را به جای نمایندگان استعفا داده به پارلمان معرفی کنند و بعد از آن، این اسامی برای تایید به دادگاه عالی فدرال ارسال می شود و پس از آن، این افراد برای ادای سوگند قانون اساسی در پارلمان حضور می‌یابند و بدین ترتیب رسما کار خود را به عنوان نماینده پارلمان آغاز می کنند.

قانون عراق به جایگزینی نمایندگان مستعفی با بزرگترین بازندگان حوزه انتخابیه خود با در نظر گرفتن محاسبات سهمیه زنان، اشاره دارد.

استعفای نمایندگان صدر تاثیری بر فعالیت پارلمان ندارد و جایگزین نمایندگان مستعفی از همان حوزه انتخابیه خواهد بود و نماینده ای که بیشترین رای را آورده است، جایگزین نماینده مستعفی خواهد شد.

پایان فعالیت نماینده پارلمان در 6 حالت

طبق قانون عضویت هر نماینده در پارلمان عراق در شش مورد به پایان می‌رسد که شامل؛ عهده دار شدن سمتی در کابینه یا هر منصب دولتی دیگر، فقدان شروط عضویت منطبق با قانون اساسی و قانون انتخابات، قبول استعفا یا برکناری از مجلس، مرگ، صدور حکم قضایی و مورد ششم هم بیماری یا ناتوانی نماینده از انجام ماموریت هایش است.

شمار کرسی‌های هیئت هماهنگی افزایش می‌یابد

با استعفای 73 نماینده جریان صدر، طبق قانون نامزدهایی که در حوزه انتخابیه مربوطه در رده دوم قرار گرفته بودند، جایگزین این افراد خواهند شد. بنابراین در وهله اول پارلمان قرار نیست منحل شود یا حتی بن بستی در کار آن به وجود آید.

به گفته کارشناسان سیاسی عراقی، با استعفای نمایندگان جریان صدر، پیش‌بینی می‌شود که اعضای چارچوب هماهنگی شیعیان در پارلمان افزایش یابد و 33 کرسی اضافی به دست آورند.

طبق گزارش شبکه الحره، ائتلاف فتح 12 کرسی را به دست خواهد آورد و مجموع کرسی های آن به 29، ائتلاف دولت قانون 5 کرسی به دست خواهد آورد تا مجموع کرسی‌های آن به 38، ائتلاف نیروهای دولت 6 کرسی به دست خواهد آورد تا مجموع کرسی های آن به 10 کرسی برسد. همچنین تعداد کرسی‌های جنبش حقوق هم به 6 کرسی خواهد رسید.

از این رو به نظر می‌رسد خواسته چارچوب هماهنگی شیعیان برای تشکیل دولت ائتلافی عملی شود و نوری المالکی بیش از هر زمان دیگری به نخست وزیری نزدیک شود. اگر هم خود او نخست وزیر نشود، نامزد چارچوب هماهنگی بیش از هر زمان دیگری به نخست وزیری نزدیک می شود.

«سالم حواس» کارشناس حقوقی عراقی به العربی الجدید گفت: استعفای نمایندگان قانونی است و نیاز به تصویب پارلمان ندارد و فقط پست «حاکم الزاملی» معاون اول رئیس پارلمان نیاز به رای گیری پارلمان دارد زیرا وی با رای گیری این سمت را به دست آورده است و از این رو باید روند استعفای او هم با رای گیری صورت گیرد.

وی افزود: استعفای نمایندگان تاثیری روی فعالیت پارلمان ندارد زیرا آنها تشکیل دهنده نیمی از پارلمان نیستند. نمایندگان جایگزین از ائتلاف خاصی نیستند بلکه نامزدی است که بیشترین رای را پس از نماینده پیروز (نماینده جریان صدر) به دست آورده است.

یک منبع وابسته به کمیساریا انتخابات عراق هم گفت که از همان حوزه انتخابیه و دارای بیشترین رای خواهد بود.

این منبع هم گفت: ائتلاف دولت قانون هفت نماینده، ائتلاف فتح 14 نماینده، جنبش حقوق 4 تا 5 کرسی، «جنبش عطاء » به رهبری «فالح الفیاض» چهارکرسی، ائتلاف نیروهای دولت ملی هشت کرسی به دست خواهند آورد و کرسی های دیگری به نمایندگان مستقل و مدنیون و دیگر فراکسیون‌ها اختصاص خواهد یافت.

سناریوهای مورد انتظار پس از استعفای نمایندگان صدری

سیاسیون و تحلیلگران  عراقی سناریوهای متعددی را برای روند سیاسی عراق از جمله اعلام انحلال پارلمان و حرکت در مسیر انتخابات زودهنگام پارلمانی و یا تشدید تنش خیابانی و تظاهرات پیش‌بینی کردند و هشدار دادند که هر دوی این سناریوها منجر به بی ثباتی سیاسی بیشتر در عراق خواهد شد.

تلاش برای بازگرداندن صدر

«عائد الهلالی» از رهبران چارچوب هماهنگی اعلام کرد که آنها در راستای بازگردانیدن صدر به عرصه سیاسی تلاش خواهند کرد و این با توجه به سابقه صدر احتمالش هست. اما گزینه دیگر تفاهم چارچوب با سنی‌ها و کُردها برای تشکیل دولت جدید است. احتمال رویدادهای دیگر از جمله انحلال پارلمان نیز وجود دارد.

«حسن الجبوری» عضو برجسته ائتلاف حاکمیت عراق گفت: عراق پیش روی خود انحلال پارلمان یا توافق درباره انتخابات زودهنگام یا تشکیل دولت جدید از طریق ائتلاف‌های سیاسی جدید را دارد. ائتلاف نجات میهن تاکنون موضع رسمی نداشته‌اند اما مایل به تشکیل دولتی بدون صدر نیستند زیرا دولت موفقی نخواهد بود.

«مناف الموسوی» نزدیک به جریان صدر هم بیان کرد: انحلال پارلمان بیش از هر زمان دیگری محتمل است. ما دولتی جدید خواهیم داشت اما ضعیف که بیش از یکسال به علت غیبت صدری ها دوام نخواهد داشت.

«الفضل احمد» کارشناس عراقی گفت:  چارچوب هماهنگی توان انتخاب رئیس جمهور و دولت جدید را دارد اما سئوال این است که هیئت هماهنگی در این راستا حرکت خواهد کرد به ویژه که صدر در طول دولت های قبل حضور داشته است و با مشارکت، طرفداران جریان صدر را ساکت نگه داشته است؟ دولت بدون صدر زیاد به طول نخواهد کشید و آنها به خیابان روی خواهند آورد.

وی افزود: تعطیلی کنونی پارلمان فرصتی برای گفتگو با صدر برای بازگشت از تصمیمش می دهد اما اگر صدر روی تصمیمش بماند، این مفهومش نزاع سیاسی خواهد بود.

تظاهرات خیابانی در راه است؟

«احسان الشمری» رئیس مرکز اندیشه سیاسی بغداد گفت: خروج صدری‌ها روند سیاسی را به مخاطره می اندازد به ویژه که امکان شعله ور شدن تظاهرات مردمی هست و این طی روزهای آتی محتمل است. از سویی طرفداران جریان صدر زیربار نخواهند رفت و این سبب رویارویی خواهد شد.

وی افزود: احتمال طرحهای سیاسی جدید برای پایان بحران سیاسی و نیز انحلال پارلمان هم هست اما این راهکارها واقعی نیست.

آرایش سیاسی بعدی صدر 

«فرهاد علاء الدین»، رئیس شورای مشورتی عراق هم نوشت: برای نخستین از زمان انتخابات سال 2006 میلادی شاهد عدم حضور نمایندگان جریان صدر در پارلمان هستیم، این جریان در دولت‌های سال 2010، 2014 و 2018 میلادی اعلام کردند از حضور در دولت کناره‌گیری کردند، اما تاکنون هیچگاه از پارلمان استعفا نداده بودند.

علاء الدین تاکید کرد: ما در برابر دوره سیاسی جدیدی قرار داریم و صدر برای آینده و نحوه تعامل با گروه‌های سیاسی برنامه‌ریزی می‌کند و وضعیت جدید، چگونگی و ماهیت صحنه سیاسی آتی را ترسیم خواهد کرد.

«محمد نعناع» تحلیلگر امور سیاسی عراق هم گفت: ائتلاف سه گانه فرو نمی‌پاشد و میان آنها درباره مرحله آتی توافق وجود دارد. مرحله کنونی زمینه ساز انحلال پارلمان و حرکت به سمت برگزاری انتخابات زودهنگام است.

بحران تشکیل دولت تمام خواهد شد؟

«رائد الحامد»، روزنامه‌نگار عراقی هم در توئیتی نوشت: استعفای نمایندگان فراکسیون صدر منجر به برون‌رفت از بحران تشکیل دولت جدید خواهد شد و انتظار می‌رود هیئت هماهنگی گروه‌های شیعی پس از نخستین جلسه بعد از انتخاب رئیس جمهوری، خود را فراکسیون اکثریت اعلام کند، این احتمالی تقریبا قطعی بعد از بازگشت مناسبات دو حزب اصلی اقلیم کردستان یعنی حزب دموکرات و اتحادیه میهنی به شمار می‌رود.

انتهای پیام/