اعتراض ناشنوایان در نشست پرچالش فیلم «بی‌صدا حلزون»/ کارگردان: فرهنگ زیبای ناشنوایان را به‌تصویر کشیدم
در آستانه اکران فیلم عاشقانه «بی‌صدا حلزون» طی مراسمی پرحاشیه و چالش‌برانگیز در محل آمفی‌تئاتر دانشگاه فرشتگان، جلسه نقد و بررسی این فیلم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست فیلم سینمایی «بی‌صدا حلزون» با حضور ناشنوایان برگزار شد. این نشست با اعتراض آنان همراه بود به‌طوری که ناشنوایان وی را به ساخت فیلمی سیاه درباره آنها محکوم کرده‌اند و گفتند: آقای کارگردان سکوت کنید! ناشنوایان نیاز به اصلاح ندارند، چرا ما افراد را به‌زور می‌خواهیم شنوا کنیم؟ کارگردان فیلم باید مشخصاً عنوان کند این فیلم برای ناشنوایان است یا برای کاشت حلزون؟
این‌گونه که گزارش روابط عمومی فیلم می‌گوید، بخشی از چهره‌های علمی از این فیلم همراه با ناشنوایان انتقاد و بخشی دیگر آن را تحسین کردند. البته اگرچه کارگردان برای این قشر مهجور احترام قائل است اما گزارش روابط عمومی فیلم ناشنوایان معترض به فیلم را به "نداشتن سواد آکادمیک فیلم" متهم کرده است، آیا برای پسندیدن و نپسندیدن یک فیلم باید سواد آکادمیک سینمایی داشت؟
در ادامه این گزارش آمده است که حامد عابدین‌زاده رییس شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان شنوایی و مشاور رییس دانشگاه فرشتگان و رییس سابق انجمن ناشنوایان، ه نشانه اعتراض به فیلم دو بار جلسه را ترک کرد.
عابدین‌زاده در خلال این جلسه توضیح داد: در فیلم نقش‌های «مثبت» موافق کاشت حلزون بوده و هرچه نقش «منفی» هست، مخالف این امر، این یک دروغ بزرگ است.
او با طرح این پرسش که «بهرنگ دزفولی‌زاده» مشخص کند فیلم را برای ناشنوایان ساخته یا برای تبلیغ کاشت حلزون، سالن را ترک کرد.
این فعال جامعه ناشنوایان لحظاتی بعد به سالن برگزاری بازگشت و ظلمی را که همواره بر جامعه ناشنوایان کشور حاکم است، نکوهش کرد: چرا ما فکر می‌کنیم ناشنوایان همگی افرادی عصبی هستند؟ آیا این‌گونه است؟ جامعه امروز فکر می‌کند ناشنوا بودن بیماری است، نه این‌گونه نیست، این تنها یک ویژگی است. این‌که ما برای کاشت حلزون تبلیغ کنیم نشانه فاصله سینمای کشور و جامعه هنری از جامعه ناشنوایان است. چرا ما افراد را به‌زور می‌خواهیم شنوا کنیم؟ کارگردان فیلم باید مشخصاً عنوان کند این فیلم برای ناشنوایان است یا برای کاشت حلزون، این‌که با گذشت تمام این سالها از تولید فیلمی چون پرنده کوچک خوشبختی اثر پوران درخشنده امروز این فیلم را تهیه و تولید کنیم یک ظلم بزرگ است.
یک‌بار دیگر به‌عنوان یک مسئول تأکید می‌کنم ما قصد داشتیم از این فیلم حمایت کنیم، گول خوردیم، من اصلاً از این فیلم راضی نیستم، چرا می‌گویید همه ناشنواها بد هستند؟ چرا برای فروش بیشتر فیلم از بازیگر شنوا استفاده شده است؟ من عصبانی هستم و هیچ علاقه‌ای به شنیدن پاسخ‌های آقای کارگردان ندارم.
نگاه فیلم به ناشنواها جهان‌سومی است
به‌گفته روابط عمومی فیلم بعد از اتمام صحبت‌های عابدین‌زاده، انتقادات ادامه پیدا کرد. در ادامه جلسه مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان گفت: چرا در این فیلم از جامعه ناشنوایان استفاده نشده است؟ چرا خوب تحقیق نکردید و سعی در عصبی نشان دادن ناشنوایان دارید؟ مگر می‌شود همه ناشنوایان بد باشند و همه شنواها خوب؟
مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان کشور ضمن نکوهش تفکر منفی حاکم بر جامعه گفت: ناشنوا بودن بیماری نیست، این حاصل تفکرات سیاه و جهان‌سومی ماست که می‌خواهیم همه را به هر نحوی که شده شنوا کنیم.
سال‌هاست که به بچه‌های ما می‌گویند "این‌که شما آمبیانس محیط را نمی‌شنوید خطرناک است، صدای بهمن، آمبیانس خیابان و خیلی دیگر از اصواتی که یک ناشنوا نمی‌شنود."، من سال‌هاست که این اصوات را نمی‌شنوم و هرگز در خیابان تصادف نکرده‌ام، هیچ وقت زیر بهمن گیر نکردم و تاکنون بلایی بر من حادث نشده است، این تفکر شوم و منفی است که بر جامعه جاری و ساری است و همین امر کودکان ما را وادار به کاشت حلزون می‌کند. اگر همه این موارد را کنار هم چیدمان کنیم به‌راحتی نتیجه می‌گیریم که این یک اثر تبلیغاتی است و قرار است کاشت حلزون را فرهنگ‌سازی کند.
دید عمومی به جامعه ناشنوایان خوب نیست
«رئیس شبکه ملی (مردم‌نهاد) دارای معلولیت شنوایی» ضمن تأکید بر عوارض کاشت حلزون و آسیب‌هایی که کاشت این پروتز می‌تواند به عصب صورت یا تعادل وارد کند، گفت: پزشکان در این خصوص واقعیت را بیان نمی‌کنند و متأسفانه تولیدکنندگان این اثر سینمایی هم با شیوه عجیب در شخصیت‌پردازی این فیلم به بیراهه رفته‌اند.
همچنین «دکتر سارا سیاوشی» زبان‌شناس نیز با طرح مواردی بخشی از فرهنگ عمومی جامعه را نکوهش کرد. او تأکید داشت: کاش کمی زودتر به‌سمت مقوله «فرهنگ» در این عرصه می‌آمدیم. ما اکنون به‌تازگی مقوله فرهنگ را در سمینارهای علمی و پزشکی آن هم در مواضع بسیار خرد، جایگاه می‌بخشیم. برای این‌که فرهنگ زبان ناشنوایان در جامعه نهادینه شود و آن را به‌عنوان یک زبان واحد و مستقل بدانیم، بسیار درد خواهیم کشید.
این زبان‌شناس گفت: کاش فیلم «بی‌صدا حلزون» که پس از گذشت ده‌ها سال از تولید آخرین فیلم سینمایی درباره ناشنوایان ساخته شده است، با تأمل بیشتر و صرف زمان برای پروسه تحقیقاتی اثر، فیلم بهتری را به جامعه عرضه می‌کرد.
همچنین در این جلسه «کتایون گیتی» از اساتید دانشگاه فرشتگان، فرزانه سلیمان‌بیگی زبان‌شناس و حبیب مهدوی دبیرکل شبکه ملی ناشنوایان به‌همراه تعدادی از دانشجویان ناشنوای مرکز علمی فرشتگان نیز به‌ترتیب انتقادات مشابهی عنوان کردند.
کاشت حلزون، دستوری نیست، مشارکتی است
اما در پاسخ به انتقادات طرح‌شده از سوی نمایندگان جامعه ناشنوایان کشور ابتدا دکتر نیما رضازاده متخصص شنوایی‌شناسی عنوان کرد: در مقام یک متخصص که سال‌هاست به امر مشاوره سمعک و کاشت حلزون به عزیزان ناشنوا خدمت‌رسانی می‌کنم باید تأکید کنم که امر کاشت حلزون شنوایی امری است کاملاً اختیاری. پروسه کاشت حلزون به‌خلاف آنچه عزیزان ما باور دارند ابتدا با مشاوره بالینی آغاز می‌شود. ما هیچ‌گاه بدون مشاوره عمل پروتز کاشت حلزون را انجام نداده‌ایم.
این متخصص شنوایی‌شناسی تأکید کرد: در مرکزی که شخص من در آن مشغول به کار هستم بسیاری از ناشنوایان برای کاشت حلزون مراجعه کردند اما پس از پروسه مشاوره به نتیجه رسیدیم که این عمل مناسب شخص نیست.
او در ادامه تأکید کرد: درآمدزایی آخرین چیزی است که ما به آن فکر می‌کنیم، این عمل کاملاً اختیاری است و ناشنوایی که پس از مشاوره قرار است کاشت حلزون شنوایی را تجربه کند ابتدا از عوارض آن آگاه می‌شود سپس تن به عمل جراحی می‌دهد. اساساً پروتز کاشت حلزون از لحاظ درآمدی در بخش دولتی مورد بررسی قرار می‌گیرد، این اتهام که این اثر یک فیلم تبلیغاتی است کاملاً ناصحیح است و ناشی از اطلاعات ناقص در مورد کاشت حلزون است.
او ضمن تشکر از بهرنگ دزفولی‌زاده عنوان کرد: این فیلم شریف است چون اتفاقاً به گیشه توجه نکرده، روی نقطه‌ای دست گذاشته است که یک موضوع اجتماعی است، یک فرهنگ را مطرح کرده است و یک داستان را نقل می‌کند ولو با کم‌وکاستی، اما شرافت فیلم به این است که در روزگاری که همه به فکر فروش گیشه هستند این فیلم دغدغه‌ای را نشانه گرفته و مطرح کرده است که درد جامعه است.
اتهام درآمدزایی بی‌انصافی است
لیلا آزاده رنجبر ادیولوژیست مرکز کاشت حلزون بیمارستان لقمان، نیز درحالی که بغض در گلو داشت توضیح داد: «این نهایت بی‌انصافی است که ما را به تجارت و کسب درآمد متهم کنند، به‌خلاف خیلی از این موارد گفته‌شده بارها در مراکز کاشت حلزون تنظیم‌های بدون دریافت هزینه انجام داده‌ایم، این موضوع که کاشت حلزون موفق نبوده هم درست نیست، این چنین نیست که بگوییم ناشنوایان از این پروتز گریزانند، اتفاقاً من به افرادی که ناشنوای مادرزاد نبوده و بر حسب اتفاق و حادثه‌ای در بزرگسالی شنوایی خود را از دست داده‌اند و اکنون سخت در عذاب هستند به‌قطع این عمل را توصیه می‌کنم. کاشت پروتز شنوایی در اساس برای این دست از افراد، نقش خروج از عذاب است. ما موظفیم از منظر پزشکی بررسی کنیم که این شخص می‌تواند بهره‌وری کافی از این پروتز داشته باشد یا نه.
در ادامه دکتر احسان نگین؛ متخصص شنوایی‌شناسی با اشاره به انتقادات طرح‌شده گفت: خیلی از این انتقادات درست و اصولی‌اند اما، آیا این انتقادات متوجه فیلم «بی‌صدا حلزون» می‌شود یا متوجه تبعیضی که در جامعه بین شنوا و ناشنوا وجود دارد؟ گرچه خود بر این باورم که فیلم همچون دیگر تولیدات فرهنگی بدون ایراد نیست، اما این نخستین گونه از نوع خود است، اجازه دهیم این دست آثار تولید شوند و ایجاد گفتمان کنند.
او اضافه کرد: در جامعه‌ای که هرگز به این گفتمان، به این فرهنگ پرداخته نشده است این که فیلمی ولو با انتقادات زیاد و کم‌وکاستی‌هایی ساخته شده باشد در نهایت به‌نفع جامعه ناشنوا است.
دکتر نگین توضیح داد: شاید یک مسئول دولتی باید به خیلی از این انتقادات پاسخ دهد نه کارگردان فیلمی که مستقل تولید شده است، هیچ فیلمی نمی‌تواند همه سلایق را پوشش دهد، این اثر نیز چون دیگر آثار سینمایی اگر گفتمان امروز ما تنها کارکردش باشد، کافی است(!) به این معنا که فیلم رسالت خود را انجام داده است، یک تولید هنری باید گفتمان ایجاد کند و از گفتمان می‌توان فرهنگ ساخت، می‌توان فرهنگ بد را در جامعه تغییر داد، مگر در فیلم‌های دیگری که در خارج از ایران ساخته شده به تمام جوانب زندگی و فرهنگ ناشنوایان اشاره شده است؟ چرا شما نام فیلمهایی مثل CODA را مطرح می‌کنید چون ناشنوایان را در آن خوب نشان داده‌اند؟ آیا همه چیز در زندگی واقعی شما در فیلمی مثل CODA واقعی است یا فقط چون خوب است آن را دوست دارید؟ چطور در مورد فیلم صدای متال صحبت کردید ولی نگفتید که در کدام‌یک از جوامع ایرانی جامعه‌ای نظیر آن وجود دارد که خود ناشنوایان انتخاب کنند که عضو جامعه ناشنوایان باقی بماند یا کاشت را انتخاب کند؟ در فیلم صدای متال خود بازیگر نقش اول انتخاب کرد که کاشت شود یا نشود، به‌عبارت ساده‌تر هر دو گروه اطلاعات کامل را در اختیار فرد قرار دادند و بازیگر نقش اول خودش انتخاب کرد که کدام مسیر را برود. من در جامعه پزشکی موظف هستم که اطلاعاتم در مورد کاشت حلزون را به‌طور کامل به شخصی که به من مراجعه کرده است بدهم، همان قدر که من موظف به این کار هستم شما در جامعه ناشنوایان هم موظف به این کار هستید، اتفاقاً ما هم خوشحال می‌شویم. از منظر علمی هم ثابت شده است که این‌که یک نفر به‌انتخاب خود کاشت حلزون یا سمعک را استفاده کند بهره‌وری بسیار بیشتری دارد.
من تبلیغاتچی نیستم
در پایان جلسه «بهرنگ دزفولی‌زاده» کارگردان فیلم ضمن تشکر از همه انتقادات و لحاظ کردن همه آنها در تولیدات بعدی خود عنوان کرد: حقیقت این است که من تنها یک فیلم ساخته‌ام، بنا به اقتضائات سینمایی و محدودیت‌های زمانی و البته حفظ جذابیت‌های اثر، تمام مواردی را که دوستان عنوان می‌کنند نمی‌توانستم بازگو کنم. این‌که فیلم قصد دارد سیاه‌نمایی کند، باید بگویم هرگز! در این جلسه دوستانی هستند که احساس خوبی از فیلم ندارند، البته که حق دارند، اما باید تأکید کنم که این فیلم را در اکران‌های مختلفی با دوستان ناشنوا تماشا کردم که به‌اتفاق آرا احساس رضایت حداکثری داشتند.
کارگردان فیلم «بی‌صدا حلزون» تأکید کرد: من چند سال پیش تنها یک قصه مختصر به دستم رسید و میوه کنونی، ماحصل صرف مدت‌ها تحقیق و پژوهش است. در این جلسه چندین متخصص نشسته‌اند آیا هیچ‌یک، ایراد علمی و تخصصی بر فیلم دارند؟ اتفاقاً بر این باورم که هانیه توسلی بسیار برای این نقش زحمت کشید و به‌ظن بسیاری از عزیزان ناشنوا کار را به‌اصطلاح، درآورده است! خودتان هم در این جلسه عنوان کردید خانم توسلی تا حد بسیار خوبی توانسته‌اند نقش خود را اجرا کنند.
دزفولی‌زاده گفت: در یکی از همین اکران‌های خصوصی یکی از دوستان ناشنوا این فیلم را اولین اثری دانست که مسئولین شهری را متوجه امر مناسب‌سازی شهری برای ناشنوایان می‌کند.
او همچنین با اشاره به اتهام تبلیغاتی بودن فیلم گفت: هرگز فیلم تبلیغاتی نساختم در اساس من تبلیغاتچی نیستم. با افتخار می‌گویم فیلمی درباره ناشنوایان ساختم که مدل تازه‌ای ارائه می‌کند، راهکار جدیدی دارد و آن نیز به‌طور کامل منطبق بر علم شریف پزشکی است.
این کارگردان سینما توضیح داد: با آغاز نمایش عمومی فیلم، شاهد یک اتفاق ویژه خواهیم بود، برای نخستین بار در کشور چندین سینما مجهز به امکانات ویژه‌ای برای عزیزان ناشنوا شده‌اند که به‌شکل تخصصی مناسب‌سازی شده‌اند و این موضوع مهم از برکات تولید فیلم «بی‌صدا حلزون» است.
کارگردان فیلم «بی‌صدا حلزون» در پایان گفت: در این فیلم سعی کردم فرهنگ زیبا و آداب و رسوم ناشنوایان را به‌تصویر بکشم. برای تولید این فیلم زحمات و هزینه‌های بسیار شده است تا قدری فرهنگ عمومی ارتقا یابد و نگاه جامع‌تری به این جامعه شریف داشته باشیم. لازم است کنار هم باشیم و باهم برابری را به‌معنای واقعی زندگی کنیم. این درست است که من ناشنوا نیستم و بازیگران اصلی فیلم من هم ناشنوا نیستند اما بسیار تلاش کردند و تمرین کردند تا نقش‌هایشان را که خیلی پیچیده و سخت بود به‌درستی اجرا کنند، مشاورانی کنار ما بودند اما غلط و درست بودنش در تشخیص خود ناشنوایان است و همچنین در طول فیلم سعی کردیم از زبان‌های اشاره مختلف بر اساس مقتضیات داستان استفاده کنیم.
پایان پیام/+