گزارش| وقتی "هنر" در "سوگ" بازار "جان" می‌دهد
گروه استانها- صنایع‌دستی یکی از هنرها و ظرفیت‌های مهم استان سمنان است که اگر کمی از سوی مسئولان به آن توجه شود می‌تواند زمینه‌ای برای جذب گردشگر به این استان باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، وجود بیش 52 رشته صنایع‌دستی نشان از توانمندی مردمان این خطه از کشورمان دارد که متناسب با اقلیم هر منطقه مردمانش صنایع‌دستی متنوعی ایجاد می‌کنند.
اقلیم مختلف در استان پهناور سمنان سبب شده تا صنایع‌دستی متعددی در این استان تولید شود و ما در این استان شاهد انواع صنایع‌دستی از ظروف سفالی، گلیم و گلیچ و جاجیم، نمد، پارچه قلمکار، معرق، منبت، گره چینی و حجم‌های چوبی گرفته تا شبکه بری‌های حجیم فلزی، از مجسمه‌های فلزی و پیکره‌های آهنین تا دست بافته‌های ابریشمین و ظریف، از دستمال‌های سنتی و رنگین تا شیوه خوشنویسی و تذهیب‌های زرین باشیم.
قدمت برخی از صنایع‌دستی به 6000 هزار سال می‌رسد؛ اما چیزی که در این میان ناراحت‌کننده است این است که برخی از هنرها در حال منسوخ شدن هستند و باید برای احیای آنها گامی برداشت. هنرهایی که یک تمدن را در خود نهفته دارند.
آن گونه که کارشناسان هنرهای دستی گفته‌اند؛ تاکنون 11 رشته صنایع‌دستی استان سمنان شامل چاقوسازی، قفل‌سازی، گره چینی، ارسی‌سازی، شیشه‌گری فوتی، رفوگری، چهل‌تکه دوزی، پلاس بافی، طراحی سنتی (طراحی فرش)، حجاری سنتی (سنگ‌تراشی) و کلاه نمدی منسوخ‌شده است.
تعداد رشته‌های در حال منسوخ شدن نیز 18 رشته شامل نمدمالی، چاپ قلمکار، قلم‌زنی، مرواربافی، البسه محلی، مسگری، ملیله سازی، خراطی، چل نگری، حکاکی روی فلز، مشبک فلز، سرمه‌دوزی، سوخت روی چوب، حصیربافی، احجام چوبی، کرباس‌بافی، حمام سری و فوت بافی است که بنا به دلایل متعدد به‌ویژه نبود بازار فروش، در معرض خطر فراموشی و منسوخ شدن قرار دارند.
بدون هیچ بحثی می‌توان مدعی شد که ایجاد مراکز فروش صنایع‌دستی را ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از منسوخ شدن رشته‌های صنایع‌دستی است؛ چراکه فروش صنایع‌دستی، موتور محرکه تولید این محصولات بوده و حتماً سبب بالا رفتن کیفیت تولید می‌شود.
نکته مهمی که برای حفظ این صنایع‌دستی مهم و حتی احیای این هنرها باید مدنظر قرار گیرد حمایت از هنرمندان است. حمایتی که هم می‌تواند در قالب ایجاد زیرساخت‌ها و مکان‌های برای فروش محصولات این هنرمندان و هم اعطای تسهیلات به آنان باشد.
ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی یکی از مطالبات اصلی هنرمندان این حوزه است و در تماس‌هایی با خبرگزاری تسنیم خواستار پیگیری از مسئولان مربوط شدند.
هنرمندان در فکر یک پاتوق برای فروش مصنوعات دستی خود...
یک هنرمند برجسته سفال و سرامیک معتقد است که ایجاد نمایشگاه دائمی و فروشگاه صنایع‌دستی به حذف واسطه‌ها از بازار صنایع‌دستی و بهره‌مندی بیشتر هنرمندان این حوزه کمک می‌کند.
ناصر نیاکان از هنرمندان برجسته سفال و سرامیک استان سمنان گفت: در گذشته قیمت مواد اولیه پایین و تولید و عرضه زیاد بود.
این هنرمند شاخص سمنانی افزود: در حال حاضر، افزایش قیمت مواد اولیه و ثابت بودن مقدار تولید، افزایش قیمت تولیدات را در پی دارد.
مدیر کارگاه سفال و سرامیک در استان سمنان با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته تولیدات صنایع‌دستی وی به کشورهای آلمان، کانادا، روسیه، اسکاندیناوی صادر می‌شد گفت: وجود مکانی خاص به‌عنوان فروشگاه صنایع‌دستی منجر به فروش بیشتر تولیدات صنایع‌دستی در استان و برند سازی محصولات و حذف واسطه‌ها می‌شود.
مسئولان از هنرمندان، بیشتر حمایت کنند/بازار فروش مهم‌ترین مطالبه است
زهرا صفی هنرمند 22 ساله سرخه‌ای و فعال در رشته نقاشی روی سفال که آرزویش راه‌اندازی یک کارگاه بزرگ نقاشی با تعداد بسیار زیادی کارآموز است از مدیران و مسئولان امر می‌خواهد هنرمندان را موردحمایت بیشتری قرار دهند.
وی افزود: چه خوب است که دولت به هنرمندان فعال در عرصه صنایع دستی راه‌ها و بازارهای جدید فروش محصولاتشان را نشان دهند و این کمترین حمایتی است که می‌توان از هنرمندان انجام داد.
وی با بیان اینکه هنوز آن‌طور که بایدوشاید جامعه هنرمندان به‌ویژه آنها که در حوزه نقاشی و خطاطی و دیگر هنرها در تلاش هستند همچون دیگر اقشار جامعه حمایت نشده‌اند؛ از مدیران و مسئولان خواست تا از هنرمندانی که در مناطق محروم هستند و عرصه کار آن‌چنان برایشان مهیا نیست بیشتر حمایت کنند.
تسهیلات کم‌بهره به کارآفرینان اعطا شود؛ و باز هم چالش بازار...
معصومه مطلبی‌نژاد یکی از هنرمندان صنایع‌دستی و اهل سمنان است که درزمینهٔ هنری میناکاری و فیروزه کاری بر روی ظروف مسی فعالیت دارد.
این کارآفرین هنرمند معتقد است که کارآفرینان و به‌ویژه هنرمندان باید حمایت شوند تا بتوانند در ارائه تولیدات مرغوب و باکیفیت به مردم موفق شوند و این حمایت می‌تواند از طریق تسهیلات کم‌بهره به آنان، معرفی بازارهای فروش و فراهم کردن بسترهای لازم برای ارائه تولیدات هنری در سطح کشور و دیگر حمایت‌های لازم باشد.
«سمیه امامی» یکی از بانوان استان سمنان است که دستی به هنر دارد و با زیبایی هرچه‌تمام‌تر و با کشیدن ریزه‌کاری‌ها و نقوشی بسیار زیبا بر روی کاشی و سرامیک هنرش را با قلم و رنگ نمایان می‌کند.
او با اشاره به لزوم توجه هرچه بیشتر مسئولان به توسعه صنایع‌دستی از طریق توجه بیشتر به هنرمندان فعال در این عرصه، ایجاد راهی برای توسعه بازار محصولات صنایع‌دستی در استان سمنان را یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های فعالان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی این استان می‌داند و معتقد است که باید هرچه زودتر بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی در استان سمنان تکمیل‌شده و به بهره‌برداری برسد.
از احداث بازارچه داخلی تا ایجاد پایانه صادراتی؛ اقدامات حمایتی دولت از هنرمندان ادامه دارد
عالی‌ترین مقام اجرایی استان سمنان نیز با اشاره به اهمیت و جایگاه هنر صنایع‌دستی و لزوم توجه ویژه به هنرمندان این حوزه بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های فروش صنایع‌دستی در این استان تأکید کرد.
سید محمدرضا هاشمی گفت: ظرفیت‌های بسیاری در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دارد گفت: باید تأمین زیرساخت‌های فروش صنایع‌دستی در دستور کار قرار گیرد.
وی گفت: باید راهکارهای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی در دستور کار قرار گیرد و یکی از این موارد ایجاد زیرساخت برای فروش صنایع دست و تولیدات این هنرمندان است.
استاندار سمنان با اشاره به‌ضرورت معرفی صنایع‌دستی این استان گفت: معرفی صنایع‌دستی نیز امری مهمی در راستای حمایت از این هنرمندان است.
هاشمی بر ضرورت ایجاد نمایشگاه و بازارچه صنایع‌دستی در استان سمنان تأکید کرد و گفت: مسئولان مرتبط مطالبات هنرمندان صنایع‌دستی را پیگیری کنند.
«ایجاد بازارچه صنایع‌دستی برای فروش این محصولات تأثیر زیادی در فروش دارد و به‌عنوان یک پروژه مهم در استان سمنان در دستور کار است» این جمله را مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان گفت و افزود: با ایجاد این بازارچه تولیدکنندگان می‌توانند اقلام تولیدی خود را عرضه کنند.
امیرکرم زاده افزود: یک از موضوعاتی که نتیجه بر این شد پیگیری شود این بود که این مکان به‌عنوان پایانه صادرات صنایع‌دستی معرفی شود نه بازارچه صنایع‌دستی، چرا که شأن این پروژه مهم استان این است که حتماً به‌عنوان پایانه صادراتی صنایع‌دستی معرفی شود و با توجه به اعتبارات خوبی که از محل سفر رئیس‌جمهور در سال 1401 و 1402 داریم قطعاً این پایانه تا سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و تجهیز نیز می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان ابراز امیدواری کرد تا با ایجاد این پایانه صادراتی صنایع‌دستی مردم استان از این پروژه بهره برده و افزایش مطلوبی در حوزه فروش صنایع‌دستی ایجاد شود.
کرم زاده با بیان اینکه در این پایانه صادراتی صنایع‌دستی حداقل 800 متر فضای گالری دارد که برنامه بر این است که کل صنایع‌دستی استان در این فضا مستقر شده و معرفی می‌شود و کسانی به‌عنوان تاجر و خریدار از تهران و یا از خارج از کشور می‌آیند می‌توانند سفارش خرید بدهند و این برای ما مهم است که یک شخصی به‌عنوان تاجر و یا فروشنده صنایع‌دستی مراجعه می‌کند و از یک جنس 100 مدل را برای یک بازه زمانی خاص سفارش می‌دهد؛ و اینجا یک نمایشگاه دائمی و فروش سفارشی را داشته باشیم و مرکز تفریحی هم باشد.
وی با بیان اینکه در استان سمنان 52 رشته صنایع‌دستی داریم افزود: همچنین در این پایانه یک کارگاه تولید زنده قرار است در معرض دید علاقمندان باشد؛ یعنی چند تولیدکننده به‌صورت دوره‌ای و در حوزه مختلف تولید کنند و گفتمان سازی صورت گیرد در حوزه خلاقیت صنایع‌دستی، بسته‌بندی و کاربردی کردن محصولات صنایع‌دستی در زندگی. المان صنایع‌دستی و بناهای تاریخی مختلف استان را بسازیم و عرضه کنیم تا توریست‌ها آنها را ببینند خریداری کنند و به اقتصاد صنایع‌دستی کمک شود.
صنایع دستی را بیشتر از گذشته دریابیم
رشته‌های چرم، چوب، سفال و سرامیک، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، قلم‌زنی، زیورآلات سنتی، دست‌بافته‌های سنتی، نساجی سنتی و غیره زمینه‌های متنوعی از ظرفیت‌های بزرگ تولید صنایع‌دستی در استان سمنان است.
از معرق، منبت، گره چینی و حجم‌های چوبی گرفته تا شبکه‌بری‌های حجیم فلزی، از مجسمه‌های فلزی و پیکره‌های آهنین تا دست‌بافته‌های ابریشمین و ظریف، از دستمال‌های سنتی و رنگین تا شیوه خوشنویسی و تذهیب‌های زرین، گلیم و گلیچ و جاجیم، ظروف سفالی، نمد، پارچه قلمکار و دیگر اثرهای زیبای صنایع‌دستی همگی از جمله صنایع‌دستی استان سمنان و تبلور هنر مردم این منطقه است.
اگرچه در چند سطر نمی‌توان تمام رشته‌های صنایع‌دستی استان سمنان را معرفی کرد اما آثار هنری و صنایع‌دستی مهمی در این استان وجود دارد؛ شاید هم بنا بر جبر زمانی از بین رفته است که نمی‌توان از نام آن گذشت و چه نیکوست که این پیشینه 6 هزارساله با اتخاذ سیاست‌های درست از سوی مسئولان امر حفظ و احیا شود.
برای مثال هنرهایی مانند سفال، سرامیک، گلیم، قلمکار، منبت، معرق، نمدمالی و دست بافته‌های سنتی از صنایع‌دستی فعال استان سمنان است. پیشینه هنرهای دستی در این استان به بیش از 6 هزار سال می‌رسد.
هنر سفال و سرامیک در استان سمنان حدود شش هزار سال قدمت دارد و پیشینه هنر نساجی سنتی و بافته‌های داری شامل گلیم، جاجیم، گلیچ و گبه، دست‌یافته‌های سنتی شامل کرباس‌بافی، دستمال بافی، حوله بافی و چادرشب بافی، رودوزی‌های سنتی و منبت چوب در این استان نیز به حدود 200 تا 500 سال قبل برمی‌گردد.
بر اساس آمارها، بیش از چهار هزار و 500 هنرمند استان سمنان به تولید صنایع‌دستی در این عرصه‌ها اشتغال دارند و دولت نیز برنامه‌های مهمی را برای حمایت از این رشته‌ها مدنظر قرار داده است.
اعطای تسهیلات، تشویق هنرمندان فعال در این زمینه، توسعه آموزش‌ها و مهارت‌آموزی نیروهای انسانی فعال در این عرصه، ثبت صنایع‌دستی ارزشمند در کشور و البته ثبت و معرفی شهرهای ملی صنایع‌دستی مانند آنچه درباره شهرهای مهدی‌شهر در رشته شماره‌دوزی سنگسر و شهر کلاته خیج در رشته دست‌بافته‌های سنتی (تانه‌بافی) اتفاق افتاد راهکارهای مهمی است؛ اما شاید هیچ‌کدام مانند توسعه بازارهای فروش، برای هنرمندان فعال در عرصه تولیدات صنایع‌دستی ایجاد انگیزه نکند.
مثلی هست که می‌گوید «یا باید راهی یافت یا باید راهی ساخت» و این بدین معناست که کار نشد ندارد و می‌توان به موفقیت دست‌یافت و موانع را از پیش روی با تلاش و کوشش و وحدت و انسجام همگانی، حمایت مسئولان از تولیدکنندگان، حمایت مردم از کارآفرینان و تلاشگران این عرصه با خرید کالاهای ملی و ایرانی برداشت؛ حتی در شرایط سخت اقتصادی.
با ایجاد مراکز رسمی و استاندارد فروش مصنوعات دستی می‌توان بقای رشته‌های صنایع‌دستی را تضمین کرد و بر همین اساس نیز ایجاد بازارچه‌های دائمی فروش صنایع‌دستی در استان سمنان و البته حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این زمینه موردتوجه مسئولان قرارگرفته است؛ اما افزایش سرعت عمل در اتمام این پروژه‌ها دغدغه‌ای است که باید بیشتر از گذشته مدنظر دولتمردان باشد.
البته به قطعیت می‌توان گفت صادرات حلقه مفقوده در هنر استان سمنان بوده و نیاز است تا برای صادرات این هنرها اقدامی درخور صورت گیرد.
گزارش از محمدرضا خزر
انتهای پیام/363/