گزارش| زنجان در محاصره ۴۲ گسل ریز و درشت/ تحرک گسل شمال زنجان دور از انتظار نیست
استان زنجان توسط گسل‌های فراوانی تهدید می‌شود که طبق گفته کارشناسان تحرک گسل شمال زنجان در آینده، دور از انتظار نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، 31 خردادماه سال 69 سالروز زلزله طارم و رودبار است. زلزله 7.4 ریشتری که سبب شد بیش از 35 هزار نفر از هموطنانمان کشته شوند و بیش از 50 هزار نفر دیگر مجروح! زلزله‌ای که پس از 32 سال هنوزم که هنوز است آثار و پیامدهای روانی آن در منطقه حاکم است و به عبارتی دیگر زخم آن هنوز پابرجاست و هنوز این زخم در نزد خانواده‌های داغدار در آن زلزله بهبود نیافته است.
چند روز پیش سی و دومین سالگرد زلزله هولناک رودبار و طارم بود که این زلزله جزو 10 زلزله بزرگ قرن بیستم به‌شمار می‌رود ولی آن چیز که مسلم است این زلزله قطعا آخرین و مهیب‌ترین زمین‌لرزه‌های تاریخ کشور نخواهد بود چرا که بسیاری از شهرهای کشور بر روی گسل‌های خطرناکی قرار گرفته‌اند که هر لحظه امکان دارد این گسل‌ها حرکت داشته باشند.
حال با تمام این توصیفات، در این گزارش سعی شده که به موضوع گسل‌های استان زنجان پرداخته شود و اینکه آیا مسئولان استان زنجان برنامه‌ای برای مقابله با زلزله‌های احتمالی در آینده دارند؟
آن چیز که مسلم است معیار‌های ضعیف ساختمانی، استفاده از مصالح نامرغوب، نبود تأسیسات زیربنایی مناسب خصوصاً در مناطق شهری، فقر نشین و همچنین عدم مقاوم‌سازی نیمی از منازل روستایی (طبق آمار رسمی بنیاد مسکن زنجان) بیش از هر زمان دیگری تهدید زمین لرزه را به مردم و از جمله مسئولان گوش‌زد می‌کند.
گفتنی است که 153 روستای زنجان (با 18 هزار نفر اهالی) بر روی گسل قرار گرفته و باید مقاوم سازی به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مسئولان بنیاد مسکن تبدیل می‌شد که متأسفانه تا حال حاضر به این امر آن‌طور که باید پرداخته نشده است.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است آیا آرام بودن گسل‌های زنجان در سال‌های گذشته می‌تواند نشان از آزادسازی انرژی و زلزله‌ای مهیب‌تر در آینده باشد؟ آیا وجود چشمه آبگرم ونقق می‌تواند دلیلی بر فعالیت گسل شمال زنجان باشد؟
بیشتر بخوانید
عبدالرضا قدس، استاد تمام و رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلی علوم پایه زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم اظهار داشت: نوع رانش در کشور ایران با دیگر کشورها همانند ژاپن و کشورهای آمریکای جنوبی متفاوت است.
وی گفت: در کشور ایران در همان 10 ثانیه نخست زلزله به سطح زمین می‌رسد و عملاً فرصتی نیست که سیستم‌های هشدار بخواهند زودتر اطلاع‌رسانی کنند.
این استاد دانشگاه افزود: ولی در کشور ژاپن زمین‌لرزه در اعماق 300 کیلومتری عمق دریا رخ می‌دهد و دستگاه‌های هشدار زلزله در مکان‌هایی به فاصله کوتاه از دریا نصب می‌شوند، همین عامل سبب می‌شود تا اگر زمین لرزه بیش‌از 1.7 ریشتر باشد به دلیل فاصله چند صد کیلومتری با سطح زمین هشدار زلزله و خرابی‌های آن یک تا دو دقیقه قبل از وقوع توسط دستگاه‌ها اعلام شود.
وی در ادامه تاکید کرد: با تمام این فعلاً علم زمین‌شناسی در حال حاضر نمی‌تواند زمان دقیق وقوع یک زلزله بزرگ را پیش‌‌بینی کند.
عبدالرضا قدس تشریح کرد: با این حال باید همکاری‌های لازم توسط مهندسان سازه و عمران انجام گیرد تا خطرات زلزله تا حدودی کاهش یابد.
تهدید زنجان توسط گسل شمال غرب زنجان
رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان گریزی به وضعیت گسل‌های فعال شهر زنجان زد و گفت: گسل شمال غرب زنجان به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای این استان است.
وی اشاره‌ای به جانمایی این گسل کرد وگفت: این گسل از ابتدای جاده تبریز آغاز شده و تا شهر ارمغانخانه ادامه دارد. با این وجود مطالعات نشان می‌دهد اگر کل توده انرژی گسل به یک‌باره تخلیه گردد در بدترین سناریو زلزله‌ای به بزرگی 7 ریشتر ایجاد می‌کند.
این استاد دانشگاه به یکی دیگر از گسل‌های زنجان اشاره کرد و گفت: گسل سلطانیه در جنوب شهر قرار دارد که به عنوان تهدید دیگری برای شهر زنجان محسوب می‌شود. خوشبختانه به دلیل اینکه شیب آن به سمت جنوب شهر است جمعیت کم‌تری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این مسئول در ارتباط با این سوال که آیا چشمه آبگرم ونقق واقع در بخش قره‌پشتلو می‌تواند دلیلی بر فعالیت گسل شمال باشد زنجان عنوان کرد: امکان بررسی این موضوع به دلیل نبود امکانات لازم در دسترس نیست.
عبدرالرضا قدس با بیان اینکه اگر گسل‌ها آرام باشند اما لغزشی نداشته باشند این نشان از تجمع انرژی برای آزاد سازی و وقوع حوادثی مهیب‌تر را دارد خاطر نشان کرد: آنچیز که ما نمیدانیم این است که آیا گسل می‌لغزد یا خیر! برای دستیابی به این سوال، دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان شبکه‌ای در اطراف گسلی که چشمه آبگرم وننق قرار دارد کار گذاشته است اما مدت اندازه‌گیری 10 سال است که به دلیل سپری نشدن این زمان، اطلاعات کافی در دست نیست چراکه میزان این لغزش به شدت آرام و یک میلیمتر در سال است و تا رسیدن به اطلاعات و نتیج کافی فعلا زمان نیاز است.
این مسئول تصریح کرد: متاسفانه باید گفت احتمال لغزش در آینده دور از انتظار نخواهد بود و هر لحظه امکان تحرک این گسل وجود دارد.
رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان با بیان اینکه گسل‌های متعددی استان زنجان را تهدید می‌کنند گفت: گسل غرب زنجان، گسل سلطانیه و گسل ایجاد کننده زلزله رودبار و طارم از جمله مهم‌ترین تهدیدات برای استان محسوب می‌شوند. از سوی دیگر در خود شهر زنجان مناطق کوی فرهنگ، شهرک ثمین که نزدیک به گسل هستند تهدید می‌شوند. همین طور مناطق پایین‌‌تر از خیابان سعدی و اطراف زنجانرود که خاک آن‌ها نرم است قطعاً در مقابل با زلزله آسیب‌پذیر هستند.
وی راهکاری برای مقابه با زلزله احتمالی زنجان ارائه کرد و گفت: بهترین راهکار احداث ساختمان‌های مقاوم با مصالح استاندارد است زیرا در اکثر مواقع تجربه نشان داده ساختمان‌های مقاوم با زلزله‌های که بزرگی آن کمتر از هفت است، کمتر حادثه می‌بینند.
نقص مقاوم‌سازی در منازل روستایی و شهری زنجان
از سویی دیگر، صفی‌الله کرامتی مدیرکل مدیریت بحران استانداری زنجان در گفت‌و‌گو با تسنیم گفت: 40 گسل از سمت‌های مختلف از جمله گسل تبریز، آوج، شاهین دژ، رودبار استان را تحت تأثیر قرار می‌دهند که حرکت هر یک از آن‌ها بی‌تاثیر بر زنجان هم نخواهد بود.
وی با انتقاد از مقاوم‌سازی ضعیف منازل مسکونی روستایی توسط بنیاد مسکن گفت: با وجود قرارگیری 153 روستا بر روی گسل با دارا بودن بیش از 18 هزار واحد مسکونی روستایی هنوز مقاوم‌سازی به طور مطلوب پیش نرفته است.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان گفت: پس از زلزله رودبار، نظام مهندس ساختمان توسط دولت تاسیس شد ولی متاسفانه برخی از مردم به‌خاطر کاهش هزینه‌ها سعی در دور زدن این مجموعه را دارند.
این مسئول تصریح کرد: متاسفانه 90 درصد بافت منطقه سه شهر زنجان فرسوده است و باید مسئولان شهرداری فکری به حال آن کنند.
وی گفت: به جز ضلع شمالی خیابان سعدی شمالی تقریباً باقی منازل موجود در این منطقه فرسوده است و نیازمند بازسازی است.
با تمام این تفاسیر؛ کاملاً مشخص است که استان زنجان به خصوص شهر زنجان توسط گسل‌های فراوانی تهدید می‌شود و وضعیت مقاوم‌سازی مناطق چه در روستاها و چه در شهر زنجان مناسب نیست.
با این حال امیدواریم مسئولان بلندپایه استان زنجان فکری به حال وضعیت فرسودگی منازل شهر زنجان کنند چرا که وقوع زلزله با کسی شوخی و یا تعارفی ندارد و اگر بخواهد به وقوع بپیوندد کسی جلودار آن نخواهد بود و پیامدش ویرانی، کشته و مجروح خواهد بود. نمونه آن چند روز پیش در کشور همسایه افغانستان به وقوع پیوست و متاسفانه بسیاری از اهالی کشور افغانستان کشته شدند.
انتهای پیام/