بازخوانی خاطرات ولایتی_۲| ارائه طرح تشکیل سپاه قدس در سازمان ملل/ درخواست عجیب قذافی از ایرانیان چه بود؟

گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم ـ علی‌اکبر ولایتی باسابقه‌ترین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران است. او که هم‌اکنون مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب اسلامی است در دوره‌ای حساس که جنگ ایران و عراق جاری بود و با پذیرش قطعنامه 598 به پایان رسید، مسئولیت وزارت امور خارجه را به‌عهده داشت و تا سال 76 (پایان دولت سازندگی) عهده‌دار این سمت بود.

ولایتی پس از اینکه در سال‌های گذشته کتاب «تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق بر جمهوری اسلامی ایران» را با نگاه به نقش دستگاه دیپلماسی و وزارت امور خارجه در جنگ به انتشار رساند، اکنون کتاب «آن سوی دیپلماسی؛ سیاست و روابط خارجی جمهوری اسلامی بر پایه یادداشت‌های دوران وزارت امور خارجه» را مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس آماده انتشار ساخته است که جلد اول آن درباره رویدادهای سال‌های 60 و 61 است که در چند گزارش به بازخوانی بخش‌های مهم این کتاب خواهیم پرداخت:

** ارائه طرح نظامی و تشکیل سپاه قدس توسط ایران در سازمان ملل

سوریه و کشورهای غیرمتعهد در بهمن ماه سال 1360 به دلیل الحاق غیرقانونی ارتفاعات جولان به اسرائیل درخواست برگزاری نشست فوق‌العاده مجمع عمومی سازمان ملل دادند و از ولایتی وزیر امور خارجه ایران نیز برای حضور در این نشست دعوت کردند.

ولایتی 10 بهمن برای شرکت در نشست فوق‌العاده مجمع عمومی سازمان ملل تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد. او نوشته است: «اولین ملاقات من در نیویورک با آقای عبدالحلیم خدام وزیر امور خارجه سوریه بود... در این دیدار به آقای خدام گفتم که نباید به سازمان ملل چشم امید دوخت، بلکه باید با مبارزه مسلحانه وارد عمل شد.»

ولایتی و خدام دو روز دیگر (14 بهمن 1360) برای دومین بار پیش از برگزاری نشست مجمع عمومی با یکدیگر دیدار کردند. ولایتی نوشته است: «خدام گفت: آمدن وزیر خارجه به نیویورک نشان‌دهنده اهمیت ویژه سیاست ایران نسبت به لزوم برخورد قاطع با اشغالگران فلسطین است... در این دیدار درباره سیاست و مواضع دو کشور برای استفاده از مجاری سیاسی برای به انزوا کشانیدن صهیونیست‌ها و حامیان آمریکایی آن تبادل‌نظر شد.»

وی در صبح آن روز با وزیر خارجه الجزایر، وزیر مشاور در امور خارجه امارات، حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی و وزیر بهداشت و امور داخلی کویت به صورت جداگانه دیدار و در خصوص مسائل مورد علاقه فی‌مابین دو کشور، الحاق بلندی‌های جولان به قلمرو رژیم صهیونیستی و نحوه عمل سیاسی مشترک در این زمینه در اجلاس ویژه مجمع عمومی سازمان ملل گفتگو کرد.

نهمین اجلاس فوق‌العاده مجمع عمومی سازمان ملل متحد بعد از ظهر روز 14 بهمن برگزار شد. وزیر وقت امور خارجه عنوان کرده است: «در این اجلاس سخنرانی کردم و با یادآوری تاریخچه تشکیل دولت نامشروع اسرائیل با حمایت قدرت‌های سلطه‌گر و با اهداف شیطانی، راه‌حل پایان دادن به این تجاوزگری‌های متعدد را پاسخ عملی و قهرآمیز متناسب با تجاوز اعلام کردم و امیدواری به سازمان‌های بین‌المللی به ویژه سازمان ملل را به علت تسلط کشورهای سلطه‌گرِ دارای حق وتو بیهوده و بی‌نتیجه دانستم.

تاکید کردم مادام که مردم ستم‌دیده جهان برای احیای حقوق از دست رفته خود مرجعی توانا و کارآمد ندارند، هرگونه دعوت به آرامش و مذاکرات مسالمت‌آمیز عین خیانت است. در نتیجه تنها راه نجات مبارزه مستمر و قهرآمیز است.»

ولایتی در مجمع عمومی سازمان ملل که در خصوص الحاق ارتفاعات جولان به رژیم صهیونیستی برگزار شد، راه‌حل پایان دادن به تجاوزگری‌های را پاسخ عملی و قهرآمیز اعلام کرد و امیدواری به سازمان‌های بین‌المللی به ویژه سازمان ملل را بیهوده دانست.

ولایتی در پایان سخنانش 7 پیشنهاد ارائه داد که یکی از آن‌ها این بود که «جبهه متحدی از کلیه نیروهای اسلامی به نام سپاه قدس برای دفع تجاوز اسرائیل تشکیل شود.»

وزیر وقت امور خارجه کشورمان در مسیر بازگشت از نیویورک توقفی در آلمان غربی داشت و از فرصت توقف برای دیدار با وزیر خارجه آن کشور استفاده کرد.

ولایتی هم در گفتگو با رسانه‌ها و در دیدار با وزیر خارجه آلمان غربی در مورد بلندی‌های جولان گفت که اقدامات ما نباید در چارچوب صدور اعلامیه خلاصه شود بلکه باید در میدان مبارزه به مقابله با اسرائیل پرداخت.

** حاشیه‌های سفر ولایتی به لیبی و درخواست عجیب قذافی

سومین سفر ولایتی پس از آغاز به کار در وزارت امور خارجه، سفر به کشورهای آفریقایی الجزایر، لیبی، صحرا و موریتانی بود. گفتگوی ولایتی و مسئولان الجزایر به دلیل تشابهاتی که انقلاب‌های ایران و الجزایر دارند، در این خصوص و درباره جنگ ایران و عراق و اوضاع منطقه بود.

اما سفر وزیر خارجه به لیبی حاشیه‌هایی داشت که ولایتی در کتابش به آن اشاره کرده است. امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور لیبی ربوده شد. ولایتی نوشته است: «قذافی در خصوص امام موسی صدر گفت: این درست نیست که ما با از دست دادن برخی از کشورهای عربی با مخالفت شیعیان هم روبرو شویم. اگر بر فرض موسی صدر را کشته باشیم، لزومی ندارد او را در لیبی نگه داریم و بکشیم. در هر حال امام موسی صدر دوست ما بود و برایش متاسف هستیم و حاضریم در مورد او حداکثر تلاش را انجام دهیم... مخالفت شیعیان لبنان با ما چه معنایی دارد؟ برای ما هواپیماهای پر از مواد منفجره هم از لبنان و هم از اسرائیل فرستاده می‌شود. اجازه نمی‌دهیم کسانی بین ما و شیعیان عادی لبنان فاصله بیندازند... کسانی را داریم که از ما هستند و هر موقع بخواهیم اسلحه می‌گیرند و رهبران امل را ترور می‌کنند ولی ما چنین تصمیم نگرفته‌ایم.»

معمر قذافی رهبر لیبی در دیدار با ولایتی پیشنهاد داد که جوانان ایرانی به لیبی بروند، آموزش کتاب سبز ببینند و در ایران آموزش همگانی بدهند.

ولایتی همچنین می‌گوید که قذافی در آن دیدار ضمن بیان اینکه شما نباید اختلاف ایدئولوژی را در سیاست اساس قرار دهید، پیشنهاد داد تا جوانان ایرانی به لیبی بیایند و آموزش کتاب سبز (این کتاب نوشته قذافی است و وی دیدگاه‌های خود را پیرامون سیستم‌های حکومت‌داری و همچنین نظرات خود حول تجربه‌های بشری مانند سوسیالیسم، دموکراسی و آزادی بیان نموده است) ببینند و بروند ایران و آموزش همگانی بدهند!

وزیر وقت امور خارجه کشورمان در آن سفر با عبدالسلام جلود نخست‌وزیر لیبی نیز دیدار و گفتگو کرد. جلود در آن دیدار پیشنهاد داد که برای شکست غرب باید با شرق همراه شد. ولایتی سخنان جلود را اینگونه بیان کرده است: «سیاست پیغمبر این بود که برای حذف یک دشمن با دشمن دیگری پیمان می‌بست، بعد که دشمن اول حذف می‌شد به راحتی دشمن دوم را از بین می‌برد! ما هم باید با وجود اینکه مارکسیسم دشمن سرسخت اسلام است، با آن علیه ارتجاع به رهبری آمریکا و غرب هم‌پیمان شویم؛ زیرا مارکسیسم فعلاً از تفکرات پیشرو است... پیشنهاد می‌کنم روابط با کشورهای مارکسیستی را بهتر کنید.»

ولایتی در آن دیدارها به طور رسمی از کشور لیبی خواست تا به ایران اسلحه بدهند.

عبدالسلام جلود نخست‌وزیر و نفر دوم لیبی نیز به ولایتی پیشنهاد داد که ایران روابطش را با کشورهای مارکسیستی بهتر کند.

رضایی: افسران لیبی ‌17 قطعه حساس ‌موشک‌ها را با خود بردند

** نخستین تلاش‌ها برای لغو کنفرانس عدم تعهدها در بغداد

نخستین تلاش‌ها برای لغو ریاست عراق بر کنفرانس عدم تعهدها از بهمن ماه سال 60 آغاز شد. ولایتی در پایان دیدار با عبدالسلام جلود نخست‌وزیر لیبی گفت: «نکته آخری که لازم است اشاره کنم که اکنون نیز هجوم سیاسی خود را آغاز کرده‌ایم، مسئله کنفرانس غیرمتعهدها است. خودم با رئیس‌جمهور یوگسلاوی صحبت کرده‌ام، با ایندیرا گاندی (نخست‌وزیر هند) و دیگران هم صحبت شده و سوریه هم همراهی خود را با ما اعلام کرده است.

ما هم گفته‌ایم که کلاً مخالفیم که عراق عضو غیرمتعهدها باشد، چه رسد به اینکه بغداد محل تشکیل اجلاس غیرمتعهدها باشد. در نیویورک هم با معاون وزیر امور خارجه کوبا در این خصوص صحبت کرده‌ایم. خواهش ما این است که در مذاکرات و مصاحبه‌های خود این مسئله را مطرح کنید و بخواهید که با ریاست و میزبانی عراق در اجلاس هفتم نهضت عدم تعهد مخالفت شود.»

سوریه نخستین کشوری بود که در کنار ایران با برگزاری کنفرانس عدم تعهدها در عراق مخالفت کرد. عبدالحلیم خدام وزیر امور خارجه این کشور گفت: ما برقراری این کنفرانس را در بغداد مناسب نمی‌‌بینیم.

خدام وزیر امور خارجه سوریه پس از دیدار با ولایتی و امضای چند تفاهم‌نامه همکاری در جمع خبرنگاران در مورد برگزاری هفتمین اجلاس سران غیرمتعهدها در بغداد گفت: «در شرایط موجود ما برقراری این کنفرانس را در بغداد مناسب نمی‌‌بینیم و بر تعویق زمان برگزاری آن یا تغییر محل انعقاد این کنفرانس تاکید می‌کنیم.»

ولایتی هجدهم فروردین ماه 61 در کنفرانس مطبوعاتی در پایان اجلاس وزرای خارجه غیرمتعهدها در کویت نیز در پاسخ به سوال خبرنگاری در مورد شرکت احتمالی ایران در اجلاس آتی سران جنبش عدم تعهد در بغداد گفت: «ایران هرگز در کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد شرکت نخواهد کرد. در تماس‌هایی که با چندین عضو جنبش داشته‌ایم، این کشورها نیز حاضر به شرکت در کنفرانس بغداد نیستند.»

انتهای پیام/