آن روی سکه "مهاجرت" و طعنه برنامه "سندباد" به روایت دروغ رسانه‌های غربی
«سندباد» را تا چندی پیش به نام علی‌بابا و شیلا و بابا علاءالدین می‌شناختند اما در تلویزیون برنامه‌ای به این نام راه افتاده که با شگفتی سراغ چهره‌های بین‌المللی می‌رود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «ماجراهای سندباد» نام کارتون خاطره‌انگیزی است که سال‌ها از تلویزیون پخش می‌شد. سندباد کارتونی 52 قسمتی است که داستان کودکی ماجراجو، پُر دل و جرأتی را که با پدر و مادرش در بغداد زندگی می‌کند، به تصویر می‌کشد. اما حالا تلویزیون در شبکه دو برنامه‌ای راه انداخته که فقط نام این کارتون خاطره‌انگیز را یدک می‌کشد و هیچ ربطی به این کارتون ندارد.
برنامه‌ای که روایتی متفاوت از تجربیات جهانگردان خارجی و ایرانی دارد. «سندباد» عنوان یکی از تازه‌ترین تولیدات شبکه دو سیما است که با هدف آشنایی مخاطبان ایرانی با کشورهای جهان از دریچه روایات و بازگویی تجربه‌های جهانگردان هر هفته دوشنبه حوالی ساعت 22:30 روی آنتن می‌رود. یکی از اهداف این برنامه تلویزیونی، پرداختن به موضوعات مختلف کشورهای متفاوت در حوزه فرهنگ، سبک زندگی در فرمی جدید با قالب‌های گفت‌وگو، مصاحبه، گزارش، مستند و مناظره است.
محور اصلی این برنامه، گفت‌وگو با جهانگردان و گردشگران خارجی و ایرانیانی است که به نحوی تجربه زیست یا ارتباط با خارج از ایران را داشته‌اند. پرداختن به موضوعات مختلف در حوزه سبک زندگی و همچنین جزئیات مغفول‌مانده در این حوزه از رویکردهای مهم برنامه محسوب می‌شود. همچنین ارتباط بدون میانجی و مستقیم با شرح زندگی مسافران از فرهنگ‌های مختلف و شنیدن روایات و تجربیات بی‌واسطه آنان تصویری واقعی و بدون کژتابی‌های نشئت گرفته از شبکه‌های مجازی و رسانه‌های خبری را به دست می‌دهد.
در ادامه نگاهی کوتاه به زوایای «سندباد» شبکه دو داریم که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد:
یکی از ظرفیت‌هایی که در برنامه‌سازی سیما کمتر به آن توجه می‌شد اما امروز به رویکرد درستی در رسانه ملی تبدیل شده، استفاده از چهره‌های بین‌المللی است. تجربه نشان داده که حضور افرادی که ریشه در دیگر کشورها دارند، می‌تواند هم موجب جذابیت و کنجکاوی برانگیز شدن برنامه‌ها شود و هم زمینه را برای شناخت بهتر خودمان از نگاه دیگران فراهم کند. همچنان‌که گفته‌اند؛ «بهتر آن باشد که سرّ دلبران، گفته آید در حدیث دیگران». به طور مثال، «مرضیه هاشمی» گوینده خبر آمریکایی‌الاصل شبکه پرس‌تی‌وی به عنوان فردی که در آمریکا به دنیا آمده و رشد کرده، نسبت به خود ما که ایرانی هستیم، درک متفاوتی نسبت به ایران دارد.
«سهیل اسعد» یا همان ادگاردو نیز یکی از این افراد است. وی سال‌ها قبل برای تحصیلات دینی در حوزه علمیه از آرژانتین به ایران آمد و مدتی نیز به عنوان مبلّغ دینی در آمریکای لاتین فعالیت داشت. وی اولین بار به عنوان راوی فصل دوم مجموعه مستند «جهانشهری‌ها» که راجع به مسلمانان و شیعیان آمریکای لاتین بود در رسانه شناخته شد.
سهیل اسعد قبل از شروع تحصیلات دینی، مدتی نیز در زمینه هنرهای نمایشی کار می‌کرد و آشنایی نسبی با هنر و اجرا دارد. او امتحان خودش را در اجرای برنامه «محیا» نیز پس داد. همه این عوامل باعث می‌شوند که این مجری تلویزیون را بهترین گزینه ممکن برای اجرای برنامه «سندباد» ارزیابی کنیم. چون هم یک غیرایرانی است که بناست دیگر کشورها و ازجمله ایران را در برنامه‌اش روایت کند، هم به اجرا مسلط است و هم تجربه کار رسانه‌ای و جلوی دوربین دارد.
برنامه «سندباد» در قالب نوین و مخاطب‌پسند ساخته شده است. یعنی برنامه‌ای سیّال با ضرب‌آهنگی سریع، بخش‌ها و آیتم‌های متنوع و رنگ‌آمیزی شده که مخاطب را گرفتار یکنواختی و سکون نمی‌کند. آیتم اول برنامه، برای چند جوان که کنار هم نشسته‌اند، گزاره‌هایی مطرح و از آن‌ها پرسیده می‌شود که این گزاره مربوط به چه کشوری است.
در نهایت مشخص می‌شود که همه گزاره‌ها درباره یک کشور است. در ادامه و آیتم بعدی، یک زن یا مرد ایرانی که همسری از آن کشور دارد و در ایران زندگی می‌کنند، به استودیو می‌آیند و به سهیل اسعد و دیگر کارشناس برنامه می‌پیوندند. در این قسمت با تجربه آن‌ها از زندگی در کشوری دیگر و همچنین زیست در ایران همراه می‌شویم. یکی دیگر از بخش‌های جالب این برنامه، مصاحبه با گردشگران خارجی، هم درباره ایران و هم کشور خودشان است.
«سندباد» برنامه‌ای است که با هدف شناخت بهتر و بیشتر «خود» و «دیگری» ساخته شده است. یعنی مخاطب برنامه در هر قسمت، ضمن آشنایی نزدیک‌تر با یک کشور خاص، سرزمین و جاذبه‌های مختلف فرهنگی و گردشگری و جغرافیایی کشور خودش ایران را هم از نگاه غیرایرانیان مرور می‌کند. این یک طرح جدید و نوآورانه در برنامه‌های تلویزیون است و قبل از این، برنامه دیگری با این موضوع ساخته و پخش نشده بود.
نکته مهم این است که مطابق گفته علمای علوم اجتماعی، شناخت دیگری، لاجرم به شناخت بهتر خود هم منجر خواهد شد. پس روندی منطقی در برنامه حکم‌فرماست که مخاطب ایرانی هم با زوایای تازه‌تری از زندگی و فرهنگ سایر کشورها آشنا می‌شود و هم از زاویه نگاه آن‌ها به آگاهی بیشتری از کشور خودش می‌رسد. این یک راهبرد هوشمندانه در برنامه «سندباد» است که ما کشورها را از زبان مسافران یا مهاجرانی از خود آن کشورها می‌شناسیم.
اینکه یک فرد خارجی برای سفر به ایران آمده یا مهاجری که در کشور ما اقامت گزیده و از سرزمین مادری‌اش سخن می‌گوید، حتماً نسبت به اینکه یک ایرانی درباره آن کشور اظهارنظر کند، تأثیرگذارتر است. چون طبیعتاً مخاطب وقتی نکاتی را پیرامون یک سرزمین از زبان مردم خود آنجا بشنود، امکان پذیرشش هم بالاتر می‌رود.
خارجی‌ها در برنامه «سندباد» هم به نکات مثبت و هم منفی کشورهایشان می‌پردازند. برخی از این نکات، شگفت‌انگیزند. مثلاً یک زوج جهانگرد سوئیسی که به ایران سفر کرده بودند در این برنامه جزئیات تازه و کمتر شنیده شده‌ای از سوئیس را بازگو کردند.
مثلاً به استرس شدید کاری و درسی که مردم سوئیس به آن دچارند و یا اینکه آنجا هم خدمت سربازی برای مردان اجباری است و یا گرانی مسکن و اذعان به اینکه خودشان هم به خاطر هزینه بالای مسکن، نتوانستند خانه‌ای بخرند و...؛ به طور کلی بیننده سیما در "سندباد"، اطلاعات دست اولی از کشوری که هر قسمت موضوع برنامه است به دست می‌آورد.
خانواده‌محوری یکی از محورهای قابل ستایش برنامه «سندباد» است. یعنی میهمانان استودیوی برنامه، همراه با همسر یا فرزندشان به آنجا می‌روند و مقابل دوربین ظاهر می‌شوند و ماجرای چگونگی آشنایی و ازدواجشان با فردی از یک ملت دیگر را هم شرح می‌دهند.
با همه این اوصاف به نظر می‌رسد این برنامه تلویزیونی نیاز به بازپخش و یا جانمایی بهتری در کنداکتور تلویزیون دارد تا بهتر از این‌ها دیده شود. واقعیت این است بحث مهاجرت و شناخت فرهنگ‌ها و سبک زندگی‌های مختلف در دنیا نیاز مبرم امروز است. چرا که در برخی شبکه‌های ماهواره‌ای، تعریف و نگاه دیگری از مهاجرت و رویای جالبی را در ذهن مخاطب ایرانی از رفتن به کشورهای اروپایی، می‌پرورانند که نیاز به ساخت چنین برنامه‌هایی هست؛ اما ای‌کاش جامع‌تر از این‌ها پرداخته شوند.
باید دید در ادامه «سندباد» چگونه پیش خواهد رفت؟
انتهای پیام/؛