مرمت گنبد "مسجد امام" بدون نگاه علمی و با اعمال سلیقه شخصی مرمت‌کنندگان بود
رئیس میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به اینکه متأسفانه نگاه علمی بر فرآیند مرمت گنبد "مسجد امام" به صورت کامل حاکم نبوده است، گفت: از ابتدای دهه ۸۰ چندین مرحله مرمت روی این گنبد انجام شده که قطعاً در مراحلی با اعمال سلیقه شخصی مرمت‌کنندگان همراه بود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ علیرضا ایزدی در یک برنامه تلویزیونی ضمن بیان اینکه از ابتدا سال 80 و با انجام چندین مرحله مرمت بر روی گنبد مسجد امام با اعمال سلیقه شخصی مرمت‌کنندگان روبه‌رو بودیم، از کمبود بودجه برای احیا و نگهداری 22 هزار اثر تاریخی گلایه کرد و با تأکید بر اینکه باید بودجه‌ای به صورت ویژه برای مرمت گنبد امام اختصاص یابد، به عدم وجود نگاه علمی در طول انجام فرآیند مرمت این گنبد اذعان کرد.
وی با با بیان اینکه در خصوص مسجد امام (ره) تصمیم گرفتیم بعد از 11 سال در اردیبهشت ماه سال جاری داربست‌های اطراف گنبد را جمع‌آوری کنیم تا نتیجه مرمت قابل ارزیابی و به شکلی محسوس باشد، گفت: در خصوص ایرادات اعوجاج گنبد بحث عدم درست کار گذاشتن کاشی یا نقوش آن مطرح بود که وجود داربست‌ها خود باعث ایجاد خطای دید بیشتر می‌شد.
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با بیان اینکه مجموعه میراث فرهنگی قطعاً از نفس موضوع دغدغه و نگرانی مردم در باب لزوم مرمت صحیح و بازسازی درست آثار تاریخی و فرهنگی به شدت استقبال می‌کند و به هیچ عنوان به دنبال پنهان کاری نیست، بیان کرد: در خصوص مرمت گنبد مسجد امام (ره) ما با مجموعه‌ای از اتفاقات و بعضاً تغییرات در یک قرن اخیر مواجه هستیم که برای یک تحلیل و ارزیابی درست باید به تمامی نکات و زوایای مرتبط دقت کنیم.
اعمال سلیقه شخصی مرمت‌کنندگان گنبد مسجد امام از سال‌های قبل
ایزدی با اشاره به اینکه مقوله مرمت و بازسازی از بهسازی و نوسازی بسیار مهمتر و حساس‌تر است، تصریح کرد: به فراخور اتفاقات تاریخی روی داده برای گنبد مسجد امام، چندین مرحله مرمت و بازسازی از ابتدای دهه 80 روی این گنبد انجام شده است که قطعاً در مراحلی با اعمال سلیقه شخصی مرمت کننده نیز همراه بوده است که قاعدتاً عضو انفکاک‌ناپذیر فرآیند تخصصی مرمت است.
عضو کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد امام با بیان اینکه برخی از کارشناسان با انجام مرمت به وسیله داربست به دلیل فشاری که به سازه وارد می‌کنند اساساً مخالف هستند، اظهار کرد: به اعتقاد بنده نیز با توجه به فشار چندین تنی که داربست در طول سال‌های مرمت به این سازه وارد کرده است، از همان ابتدا تصمیم بر این شد که به جهت انجام تصمیم‌گیری درست باید الزاماً داربست‌ها از اطراف گنبد باز شود.
وی ادامه داد: بر همین اساس با توجه به نگرانی و احتمالی که در باب مغایرت بصری و وجود اعوجاج و اختلاف در نقوش کاشی‌های سطح گنبد داده می‌شد، داربست‌ها باز شد که پس از باز شدن داربست‌ها به وضوح این موضوع در قسمت‌هایی مشاهده شد.
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان یکی از انتقادات وارد را نوع نظارت بر عملیات مرمت دانست و عنوان کرد: باید در موضوع نظارت بر مرمت علاوه بر نگاه تخصصی نگاه فرهنگی و تاریخی را نیز لحاظ کنیم که بر همین اساس تلاش خواهیم کرد ادامه عملیات مرمت را به گونه‌ای پیش ببریم که در عین استفاده از پیشرفت‌های روز دغدغه‌های تخصصی را نیز کاملاً در کنار دغدغه‌های فرهنگی و تاریخی اعمال کنیم.
ایزدی همچنین در خصوص انتشار عکسی مبنی بر نشستن برف بر روی سطح گنبد در چند سال گذشته نیز گفت: نمی‌توانیم بگوییم این عکس واقعی نیست اما به اعتقاد بنده صرف نشتن برف روی گنبد به هیچ وجه حاکی از وجود ایراد در نحوه مرمت نیست و باید موضوع را تخصصی ارزیابی کرد و گرفتار تحلیل‌های عرفی نشد.
عضو کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد با اشاره به این مطلب که علت اینکه مرمت به صورت بخشی و یا اصطلاحاً تک به تک انجام می‌شود، یادآور شد: شیوه عقد قرارداد با پیمانکاران طبق قوانین ابلاغی و بالادستی در حوزه مرمت آثار فرهنگی قبلاً "امانی" بوده است که امروز به شکل "پیمانی" تغییر یافته است و این امر در خصوص مرمت آثار تاریخی و ابنیه فرهنگی جوابگو نیست؛ چراکه در این حوزه الزاماً باید از قراردادهای امانی برای حصول نتیجه مطلوب استفاده شود.
با بودجه اختصاصی برای مرمت میدان نقش جهان راه به جایی نخواهد نرسید
وی با تأکید بر اینکه الزاماً باید برای مرمت صحیح و درست بناهای نفیس نسخه‌ای جداگانه در نظر بگیریم، عنوان کرد: امروز برای مرمت آثار تاریخی میدان نقش جهان اعتباری بالغ بر 1.200 میلیارد تومان نیاز است، اما رقم بودجه دریافتی و طرز دریافت آن که به صورت سالیانه بر اساس احکام مالی صرف است که قطعاً بر نحوه و کیفیت مرمت تأثیرگذار خواهد بود.
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با بیان اینکه به دستور مستقیم وزیر میراث فرهنگی، در اصفهان با توجه به حجم بالای آثار تاریخی کارگروه ویژه‌ای تحت عنوان شورای عالی نظارت بر مرمت آثار تاریخی تشکیل شد، بیان کرد: با مبالغ تصویب شده و مقرر در بودجه ، عملیات مرمت آثار تاریخی در اصفهان به عنوان سرآمد شهرهای فرهنگی ایران قطعاً به جایی نخواهد رسید و گره خواهد خورد.
ایزدی تصریح کرد: برای میدان نقش جهان باید الزاماً برنامه‌ای ویژه و جدا از کلیه برنامه‌های مرمتی دیگر آثار در نظر گرفته شود که مستلزم تغییر بنیادین نوع نگاه به این مرمت آثار موجود در این میدان است؛ چراکه برای مثال ارتفاع گنبد مسجد امام در حدود 54 متر است که معادل 17 طبقه شده و هیچگونه پله و بالابری نیز ندارد؛ لذا طبعاً نسخه مرمت این اثر نمی‌تواند مشابه مرمت یک اثری در طبقه اول باشد.
عضو کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد با تأکید بر اینکه بناهای تاریخی میدان امام از نوع خشتی است و به محض رسوخ رطوبت و یا ایرادی در صورت عدم توجه و ترمیم می‌تواند مشکلات بسیاری نظیر آنچه در جریان سیل یزد برای آثار تاریخی اتفاق افتاد، به بار بیاورد اظهار کرد: این شرایط اقتضا دارد که الزاماً از روش امانی به جای پیمانی برای مرمت استفاده کرد تا به وقت ضرورت بتوان با صرف هزینه‌ای اندک اما فوری با هماهنگی پیمانکار مانع از ایجاد مشکلات بعدی شد.
وی همچنین تأکید کرد: قرارداد پیمانی با ذات و خواص منحصربه‌فرد پروژه‌های مرمت آثار تاریخی و به ویژه آثار تاریخی بسیار نفیس هیچ تطابقی ندارد، قاعدتاً این مسیر، مسیر غلطی است.
مرمت گنبد مسجد امام در سایه عدم نگاه علمی
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در ادامه صحبت‌های خود توضیح داد: 22 هزار اثر در پهنه جغرافیایی استان اصفهان وجود دارد که از این تعداد 2 هزار اثر آن ثبت شده است و با بودجه 27 میلیارد تومانی چگونه می‌توان به نحو مطلوب از این تعداد اثر حراست و نگهداری کرد؟
ایزدی همچنین با انتقاد از نحوه تخصیص بودجه برای مرمت آثار باستانی تصریح کرد: آیا نوع بودجه‌ریزی و نگاه کلی حاکم بر آن در خصوص مرمت یک اثر عادی و یا فرضاً ایجاد یک راه ارتباطی یا تعمیر یک بنا که مستلزم کاشی‌کاری است می‌تواند مشابه با مرمت و کاشی‌کاری گنبدی تاریخی باشد که معماری آن زبان‌زد جهانیان است؟
وی با تأکید بر اینکه قاعدتاً با تمامی مشکلات ما باید حافظ و نگهبان میراث فرهنگی باشیم و به افکار عمومی پاسخ دهیم که قطعاً این را وظیفه خود می‌دانیم و از آن عدول نمی‌کنیم، گفت: متأسفانه نگاه علمی بر فرآیند مرمت گنبد مسجد امام به صورت کامل حاکم نبوده است و برای تقویت این موضوع ما دست خود را به سمت تمامی دانشگاه‌ها و مراجع علمی دراز می‌کنیم.
تخریب‌های گسترده آثار تاریخی اصفهان با خشک شدن زایندهرود
عضو کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد همچنین با ابراز نگرانی از خشک شدن زایندهرود و عدم جاری بودن آب در بستر آن افزود: با توجه به اینکه ابنیه تاریخی اصفهان مثل میدان نقش جهان بر روی خاک دستی ساخته شده است و از آنجایی که زایندهرود منبع تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی است، خشک ماندن این رود باعث فرونشست بیش از پیش اصفهان می‌شود که آسیب بسیار جدی را متوجه بناهای تاریخی از جمله میدان نقش جهان و پل‌های تاریخی این رود خواهد کرد که اساساً نحوه معماری آن به گونه‌ای است که باید بر روی سطح آب قرار بگیرد.
اتفاقات فسادانگیز ناشی از تغییر نگاه فرهنگی به اقتصادی در امور شهرسازی
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با تأکید بر این مطلب که در طول سالیان گذشته با توجه به افزایش ارزش اقتصادی زمین نوع نگاه به بافت تاریخی از نگاه فرهنگی به اقتصادی تغییر پیدا کرد، عنوان کرد: علی‌رغم تأکیدات مؤکد مقام معظم رهبری آنچه در مورد شهرهای دارای بافت تاریخی به وقوع پیوسته این است که مردم از بافت حذف شده‌اند.
مطابق با صحبت‌های ایزدی، در طول تاریخ دولت یا به معنی دقیق‌تر حاکمیت هیچ‌گاه نگهدارنده بافت تاریخی نبوده است، برای مثال در خصوص میدان نقش جهان که بالغ بر 500 سال قدمت دارد، این مردم بوده‌اند که همواره نسبت به حفظ و حراست از این بافت مهم تاریخی اقدام کرده‌اند.
عضو کمیته ویژه نظارت بر مرمت گنبد مسجد با انتقاد از اینکه در حوزه توسعه شهری متأسفانه بدون توجه به هویت و ارزش فرهنگی یک بافت صرفاً با یک نگاه کاملاً انتفاعی و اقتصادی اقدام به انجام امور توسعه‌ای شده است، اذعان کرد: تمامی اتفاقات بد و فاسد ناشی از اتکا به این نگاه اقتصادی صرف در انجام کلیه امور شهرسازی بوده است.
وی با بیان اینکه رویکرد اصلی مجموعه میراث فرهنگی در کل و به صورت مشخص در اصفهان این است که مردم را به عنوان مالکان و صاحبان اصلی بافت تاریخی قلمداد کند، تأکید کرد: هر چقدر بتوانیم مردم را مجدداً به متن بافت تاریخی برگردانیم و آشتی دهیم، در اعتلا و نگهداری بافت تاریخی موفق‌تر خواهیم بود و باید به دنبال احیاء این موضوع در مجموعه مدیریت شهری باشیم.
رئیس اداره کل میراث فرهنگی اصفهان خاطرنشان کرد: امروز در تصمیم‌گیری‌های کمیسیون موضوع ماده 5 معاونت عمرانی شهرداری، همه برنامه‌ها و هدف‌گذاری‌ها به این سمت است که با توجه به پیوست فرهنگی تصویب شده در این ارتباط مجدداً شاهد احیا و توسعه بافت تاریخی با مؤلفه‌هایی مهمی که بیان شد، باشیم.
انتهای پیام/