معنویت و نقش آن در رونق گردشگری مذهبی/ جای خالی گردشگری آئینی در صادرات نامرئی لرستان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، میراث‌های فرهنگی معنوی که با نام میراث‌های ناملموس نیز شناخته می‌شود نمایانگر فرهنگ و اندیشه مردمان هر دیار و نیز نمایانگر تمام چیزهای ارزشمندی است که گذشتگان برای ما به یادگار گذاشته‌اند.

میراث‌های معنوی درواقع بخشی از فرهنگ ما هستند که به‌شکل شفاهی و سینه‌به‌سینه به ما به ارث رسیده‌اند و اطلاعات بسیار ارزشمندی را از گذشتگان به ما می‌دهند. این میراث‌ها اطلاعات و پندهایی را نیز به آیندگان می‌دهند، بنابراین نگهداری و حفظ آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.

میراث‌های معنوی ارزشمندی در لرستان وجود دارد که می‌توانند ظرفیت‌های بی‌نظیری برای جذب گردشگران معنوی سراسر کشور و حتی خارج از کشور باشند. از این میراث‌ها تاکنون آن‌گونه که بایدوشاید بهره‌گیری مناسبی در راستای جذب گردشگران و ارزآوری برای لرستان نشده است و بسیاری از آن‌ها برای گردشگران و علاقه‌مندان میراث‌های معنوی ناشناخته‌اند.

حجت‌الاسلام محمدجواد عباس‌زاده معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در خرم‌آباد، با بیان اینکه میراث‌فرهنگی ناملموس، رفتارها، نمادها و آیین‌هایی است که یک اجتماع آن‌ها را بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسد، اظهار داشت: این میراث از میان نسل‌های مختلف به زمان ما منتقل‌شده و باعث تداوم فرهنگ و هویت ما می‌شود.

عدم توجه مناسب به میراث‌های معنوی

وی با بیان اینکه در میراث‌های معنوی (ناملموس) خاصی مانند آیین‌ها، سنت‌ها و رویدادهای معنوی در لرستان وجود دارد، افزود: آیین‌های خاص مذهبی فرهنگی و امامزادگان شاخص و بناهای مذهبی همچون مساجد تاریخی در این استان وجود دارد که هنوز به برخی از آن‌ها هنوز آن‌گونه که لازم بوده توجه نشده است.

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به مساجد امام و جامع بروجرد که از مساجد تاریخی لرستان محسوب می‌شود، عنوان کرد: قدمت این مساجد مربوط به 1000 سال پیش است و جزو بهترین میراث‌های معنوی این استان محسوب می‌شود.

وی با اشاره به وجود 109 بقعه متبرک امامزادگان مقدس در لرستان، بیان کرد: 88 امامزاده از این تعداد دارای شجره‌نامه هستند و قدمت برخی از بقاع متبرکه این امامزادگان بیش از 500 سال است.

عباس‌زاده با اشاره به میراثی‌بودن برخی از بقاع متبرکه در لرستان، گفت: بقعه امامزاده ابراهیم معروف به بابای بزرگ در شهرستان دلفان حداقل مربوط به 800 یا 900 سال پیش است و علاوه بر مذهبی‌بودن میراثی تاریخی‌ای نیز برای این استان محسوب می‌شود.

آیین‌های مذهبی خاص لرستان

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان تصریح کرد: همچنین امامزادگان زید و قاسم ازنا و امامزاده جعفر بروجرد نیز علاوه بر مذهبی‌بودن میراث تاریخی این استان نیز هستند، چون ساختمان‌های آن‌ها قدمتی 700 تا 800 ساله دارند.

عباس‌زاده با اشاره به آیین‌های مذهبی لرستان، اظهار داشت: آیین چهل‌منبر یکی از آیین‌های معنوی مذهبی این استان است.

وی افزود: گرچه به آیین چهل‌منبر برخی مسائل انحرافی واردشده اما ازجمله آیین‌هایی است که تنها خاص لرستان و شهرستان خرم‌آباد است و در روز برگزاری آن حتی خبرنگاران خارجی نیز برای پوشش این مراسم به این استان سفر می‌کنند.

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان با بیان اینکه تحریفی که به آیین چهل‌منبر واردشده این است که برخی می‌گویند چون در این آیین صورت‌های بانوان با نقاب پوشیده می‌شود برخی مردان ممکن است با پوشیدن لباس بانوان در این مراسم حضور پیداکرده و مشکلاتی ایجاد کنند، عنوان کرد: این امر نیاز به اقدامات مناسب نهادهای امنیتی و نظارتی در هنگام برگزاری این آیین برای جلوگیری از انحراف دارد.

ثبت ملی آیین‌های چهل‌منبر و گل مالی

وی بیان کرد: برخی معتقد هستند که آیین «چهل‌منبر» ازجمله آیین‌های خوب شهر خرم‌آباد است که به‌یاد «چهل منزل» اسارت اهل‌بیت علیهم‌السلام در حادثه کربلا در روز تاسوعای حسینی در خرم‌آباد برگزار می‌شود.

عباس‌زاده گفت: آیین «چهل‌منبر» هرساله از حرم امامزاده زید بن علی (ع) آغاز و پس از عبور از چهل سقاخانه، ختم آن نیز در حرم زید بن علی (ع) است.

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به آیین «گل‌مالی» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آیین‌های معنوی و مذهبی ثبت‌شده این استان تصریح کرد: این آیین از رسوم دیرینه مردم لرستان در عزاداری است که با فرارسیدن ایام محرم و صفر به‌ویژه روز عاشورا مردم لرستان غرق در عزا و ماتم شده و بر اساس رسم دیرینه سرتاپای خود را گل‌مالی می‌کنند.

عباس‌زاده اظهار داشت: آیین گل‌مالی در اجلاس بین‌المللی پیرغلامان و خادمانی حسینی که با حضور پیرغلامانی از داخل و خارج از کشور در شهریورماه سال 1397 در شهرستان خرم‌آباد برگزار شد رونمایی و ثبت ملی شد.

لزوم استفاده از گردشگری مجازی برای بقاع متبرکه لرستان

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تاریخی‌بودن بافت ساختمانی برخی بقاع متبرکه لرستان افزود: ساختمان‌های برخی بقاع متبرکه جنبه تاریخی و میراثی دارد و اختیار آن‌ها به‌دست سازمان میراث‌فرهنگی است؛ این مسئله باعث شده که اداره‌کل میراث فرهنگی این استان مانع از انجام طرح‌های توسعه بقاع شود.

معاون فرهنگی اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به طرح گردشگری مذهبی، عنوان کرد: در این طرح پیگیر هستیم که گردشگرانی که به این استان سفر می‌کنند یکی از مقاصد خود را بقاع متبرکه امامزادگان مقدس لرستان، مساجد و سایر اماکن مذهبی که قابلیت گردشگری مذهبی دارد انتخاب کنند که البته برای اجرایی‌کردن آن نیازمند حمایت مسئولان کشوری و استانی هستیم.

وی با اشاره به اجرای طرح کشوری گردشگری مجازی، بیان کرد: این طرح یکی از بهترین طرح‌های ارائه‌شده است که در آن ضمن تصویربرداری از حرم امامان مطهر، این تصاویر با امکانات و قابلیت‌های مجازی برای علاقه‌مندان به اشتراک گذاشته می‌شود.

عباس‌زاده گفت: کسانی که شرایط زیارت برای آنان فراهم نیست در طرح گردشگری مجازی از طریق لینک موردنظری وارد شده و می‌توانند حرم امامان مطهر را زیارت کنند که اقدام خوب و بسیار شایسته‌ای بوده و استقبال خوب مردم را در پی داشته‌است.

معاون فرهنگی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه لرستان تصریح کرد: بنا داریم طرح گردشگری مجازی را برای امامزادگان شاخص این استان نیز اجرا کنیم.

عباس‌زاده اظهار داشت: با گروهی که کار ارزشمند گردشگی مجازی را تهیه کرده و ارائه می‌دهند نیز صحبت‌هایی داشته‌ایم که باید در سطح کشوری موافقت‌های لازم را برای اجرای آن کسب کنیم.

تهیه اطلس بقاع متبرکه و امامزادگان مقدس لرستان

مسلم رضایی‌پور معاون بهره‌وری اقتصادی اوقاف و امور خیریه لرستان نیز با اشاره به وجود 2 هزار و 200 مسجد در این استان اظهار داشت: آمار ارائه‌شده در سامانه جامع اوقاف و امور خیریه لرستان ثبت‌شده و ممکن است با آمار ارائه‌شده سازمان تبلیغات اسلامی، سپاه و ستاد اقامه نماز لرستان مغایرت داشته باشد اما جامع‌ترین آمار مربوط به سازمان اوقاف و امور خیریه است.

وی با اشاره به انعقاد تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان اوقاف و امور خیریه و سازمان میراث‌فرهنگی، افزود: مطابق این تفاهم‌نامه نگهداری از مساجد تاریخی به‌عهده سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است.

معاون بهره‌وری اقتصادی اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به وجود 109 بقعه متبرکه امامزادگان مقدس در این استان، عنوان کرد: دو یا سه امامزاده در برخی از بقاع متبرکه دفن شده است و آمار ارائه‌شده مربوط به تعداد بقاع متبرکه بوده و تعداد امامزادگان قطعاً بیشتر است.

وی با اشاره به تهیه اطلس بقاع متبرکه و امامزادگان مقدس لرستان برای اولین بار در کشور، بیان کرد: در این پروژه که برای اولین بار در کشور اجراشده، مختصات جغرافیایی تمامی بقاع و اماکن متبرکه این استان به تعداد 109 بقعه و مکان متبرکه، بر اساس مختصات جهانی UTM برداشت و بر روی نقشه‌های تحویلی جانمایی شد.

وجود امامزادگان شاخص ملی در لرستان

معاون بهره‌وری اقتصادی اوقاف و امور خیریه لرستان تصریح کرد: در اطلس بقاع متبرکه علاوه بر جمع‌آوری موقعیت جغرافیایی و اطلاعات مکانی بقاع و اماکن متبرکه، اطلاعات توصیفی آن‌ها شامل وضعیت راه‌های دسترسی، شرایط آب و هوایی، اقلیم و سایر اطلاعات جغرافیایی موردنیاز در قالب نرم‌افزار Gis تهیه‌شده است.

رضایی‌پور اظهار داشت: اجرای طرح اطلس بقاع متبرکه نقش مهمی در ارائه تسهیلات و خدمات به زائران و مجاوران بقاع و اماکن متبرکه خواهد داشت.

وی با اشاره به بقاع متبرک شاخص لرستان که بیشترین زائران و گردشگران مذهبی را دارند، افزود: نسب امامزاده محمد بن حسن  به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد و در 150 کیلومتری الیگودرز در منطقه‌ای کوهستانی در بخش ذلقی قرار دارد؛ گردشگران بسیاری از سراسر این استان، کشور و حتی خارج از کشور به این امامزاده می‌آیند و بسیار موردتوجه مردم منطقه و مناطق بختیاری‌نشین است، چون کرامات زیادی از این امامزاده مقدس دیده‌اند.

معاون بهره‌وری اقتصادی اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به سایر امامزادگان مقدس این استان که موردتوجه گردشگران مذهبی و زائران بوده و بیشترین آمار گردشگر را دارند، عنوان کرد: امامزاده محمد درب‌گنبد کوهدشت، امامزاده ابوالوفای کوهدشت، امامزاده زید بن علی (ع) خرم‌آباد، امامزاده ابراهیم معروف به بابای بزرگ در شهرستان دلفان، امامزادگان زید و قاسم ازنا، امامزادگان سه تن فرسش الیگودرز، امامزاده جعفر و ابوالحسن بروجرد و امامزاده احمد پلدختر بیشترین گردشگر و زائر را نسبت به سایر بقاع متبرکه این استان دارند، اما امامزاده محمد بن حسن الیگودرز و امامزاده محمد درب‌گنبد کوهدشت در سطح ملی شناخته‌شده هستند.

وی با اشاره به چهره‌های معنوی مذهبی لرستان بیان کرد: چهره‌های معنوی مذهبی شاخصی از دیرباز تاکنون در این استان داشته‌ایم که البته ساماندهی جامع، مدون و یکپارچه‌ای در خصوص تعداد آن‌ها انجام نگرفته‌است.

رضایی‌پور گفت: لرستان بدون شک مهد چهره‌های معنوی مذهبی شاخصی همچون آیت‌الله بروجردی مرجع عالی‌قدر جهان تشیع، آیت‌الله کمالوند، آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی، آیت‌الله قاضی خرم‌آبادی، آیت‌الله صدری و بسیاری از چهره‌های دیگر بوده که نیاز است به‌صورت تخصصی‌تر و جامع‌تر زندگینامه و فعالیت‌های آنان گردآوری و ساماندهی شود.

ثبت ملی 86 میراث معنوی در لرستان

معاون بهره‌وری اقتصادی اوقاف و امور خیریه لرستان با اشاره به یکی از چهره‌های معنوی مذهبی گمنام که شاید کمتر کسی در این استان از وجود ایشان بااطلاع بوده است، تصریح کرد: مرحوم آیت‌الله سید محسن شریعتمدار از فقهای عالی‌قدر و صاحب کرامت در شهر بروجرد بوده است که اکثر بروجردی‌های قدیم این فقیه عالی‌قدر را می‌شناسند.

رضایی‌پور با بیان اینکه گفته‌شده بروجرد سال‌های پیش در زمان حیات آیت‌الله سید محسن شریعتمدار با خشک‌سالی مواجه می‌شود به‌گونه‌ای که مردم خدمت آیت‌الله می‌روند و از ایشان تقاضای خواندن نماز باران می‌کنند که ظاهراً در اواسط خواندن نماز توسط آیت‌الله باران شدیدی باریدن می‌گیرد و سه روز مداوم بر این شهر می‌بارد، اظهار داشت: مردم از آن زمان این فقیه عالی‌قدر را به‌عنوان یکی از فقهای صاحب کرامت می‌شناسند و آرامگاه این فقیه عالی‌قدر در بقعه امامزاده جعفر در بروجرد واقع است.

محسن طرهانی مسئول ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم با بیان اینکه 12 پرونده از میراث‌های معنوی این استان برای ثبت در فهرست آثار ملی کشور ارسال شده‌است، گفت: 2460 میراث غیرمنقول لرستان ثبت ملی شد.

وی افزود: میراث‌های معنوی از گذشتگان به ما به ارث رسیده که 86 اثر معنوی در استان لرستان تاکنون به ثبت ملی رسیده و پرونده 12 اثر نیز به وزارت ارسال شده، در دست بررسی و ثبت در سال 1401 است.

لزوم شناساندن میراث‌های معنوی به گردشگران

مسئول ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان عنوان کرد: 2هزار و 460 مورد میراث غیرمنقول (بناها، پل‌ها، محوطه‌ها، تپه‌ها، امامزادگان، حمام‌ها و خانه‌ها) و 30 مورد میراث منقول (اشیای تاریخی) نیز تاکنون در لرستان به ثبت ملی رسیده است.

وی با اشاره به ثبت 53 اثر طبیعی در لرستان بیان کرد: این آثار شامل آبشارها، درختان، چشمه‌ها، سراب‌ها، تالاب‌ها، زمین‌لغزش و دره‌های طبیعی است.

طرهانی با اشاره به ثبت ملی 12 مسجد تاریخی در لرستان و در دست اقدام بودن ثبت ملی سه مسجد دیگر در شهرستان بروجرد، اظهار داشت: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این استان در راستای صیانت از آثار ملی کل اسناد و مدارک آثار معنوی را برای انجام مراحل قانونی به وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ارسال می‌کند که پس از تأیید در فهرست آثار ملی کشور به ثبت می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه پرونده 14 اثر منقول نیز برای ثبت ملی به وزارتخانه میراث، گردشگری و صنایع‌دستی ارسال شده است، افزود: همچنین پرونده 25 اثر غیرمنقول نیز در حال آماده‌شدن برای ارسال به این وزارتخانه برای ثبت ملی است.

استان لرستان سرزمین میراث‌های معنوی خاص و بی‌نظیری است که شاید نظیر آن‌ها در کمتر استانی به چشم خورده باشد، اما تاکنون آن‌گونه که شایسته است به آن‌ها توجه نشده‌است.

بسیاری از میراث‌های معنوی لرستان از چشم گردشگران دور مانده و لزوم شناساندن این ظرفیت‌ها به همگان مطابق فرمایش مقام معظم رهبری امری ضروری است.

انتهای پیام/ی