درختان خشکیده تهران، چشم‌انتظار تولدی دیگر!
تبدیل تنه درختان خشکیده به سازه‌ها و مجسمه‌های شهری ایده جالبی بود که نخستین بار از اواسط دهه ۹۰ شمسی از سوی شهرداری تهران به اجرا درآمد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تبدیل تنه درختان خشکیده به مجسمه‌ها و سازه‌های بدیع شهری، سیاستی بود که نخستین بار در سال 1395 و در دورانی که محمد باقر قالیباف شهردار تهران بود، متولد شد. این سیاست که به همت سازمان زیباسازی شهر تهران در قالب طرح «درخستان» که بخشی از سالانه هنری «بهارستان» محسوب می‌شد، به اجرا درآمد، با استقبال چشمگیر هنرمندان و شهروندان همراه بود؛ چراکه از یک سو فرصتی برای احیای درختان خشکیده شهر تهران به شمار می‌آمد و از سوی دیگر بستری برای اشتغال و رقابت هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی محسوب می‌شد و در نهایت به زیبایی و پیراستگی فضای شهری می‌انجامید.
این سالانه هنری از سال 1395 تاکنون به صورت منظم برگزار شده و اثرات آن در برخی نقاط شهر محسوس و مشهود است. برای ارزیابی میزان موفقیت و اثرگذاری این رویداد هنری با دو تن از هنرمندان مجسمه‌ساز هم‌کلام و نکات و نظرات آنها را در این زمینه جویا شدیم.
کیفیت بصری؛ نخستین عامل جلب توجه مخاطبان
«مرتضی آرین» هنرمند رشته مجسمه‌سازی درباره تبدیل تنه درخت‌های خشکیده به مجسمه‌های شهری می‌گوید: این اقدام در مجموع اتفاق خوبی است؛ چراکه هنرمندان ما معمولا ایده‌های مناسبی در ذهن دارند اما آنچه در این راستا اهمیت دارد، نحوه اجرای ایده‌ها است. وقتی حتی یک ایده متوسط به خوبی اجرا شود، می‌تواند تأثیر بسزایی بر ذهن مخاطبان بگذارد و توجه آنها را جلب کند و برعکس؛ هنگامی که یک ایده خوب به شکلی ضعیف اجرا شود، مخاطب ارتباط لازم را با آن برقرار نمی‌کند و در نهایت سازه طراحی‌شده را پس می‌زند.
این هنرمند مجسمه‌ساز ضمن تصریح این نکته که کیفیت بصری در هنر، نخستین موضوعی است که نظر مخاطبان را به خود جلب می‌کند، ادامه می‌دهد: به نظر من اگر ایده‌های موجود در این زمینه از کیفیت لازم در اجرا برخوردار باشند، می‌توانند اثرات مثبت و ماندگاری را بر فضای شهری برجا بگذارند.
چگونگی نگهداری مجسمه‌ها مهم است
آرین معتقد است که فارغ از کیفیت ایده و اجرای سازه‌ها و مجسمه‌های شهری، چگونگی نگهداری آنها نیز حائز اهمیت است؛ چراکه با توجه به جنس چوبی این مجسمه‌ها، احتمال برش و سرقتشان وجود دارد. همچنین از آنجا که جنس چوب به طور کلی آسیب‌پذیر است، فرایند نگهداری از سازه‌های چوبی باید زیر نظر کارشناسان و متخصصین انجام شود تا از وضعیت استانداردی برخوردار باشد.
این مجسمه‌ساز با اشاره به اهمیت مصالح و مواد مورد استفاده در ساخت سازه‌های چوبی بیان می‌کند: لازم است در ساخت مجسمه‌های چوبی از مواد و مصالحی استفاده شود که از پایداری و ماندگاری بالایی برخوردار باشند؛ چراکه وقتی چوب تراشیده می‌شود، در صورتی که فاقد کیفیت استاندارد باشد، عمرش کوتاه خواهد بود و خیلی زود از بین خواهد رفت.
با محدودیت فرم مواجه هستیم
«علیرضا پویایی‌مهر» هنرمند مجسمه‌ساز دیگری است که سیاست تبدیل درختان خشکیده به سازه‌ها و مجسمه‌های شهری را اقدامی مثبت و موثر ارزیابی می‌کند. وی در این زمینه می‌گوید: ایده تبدیل تنه‌های درختان خشکیده به مجسمه‌های شهری اقدام شایسته و زیبایی است که از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران انجام می‌شود. اما از نظر من یکی از مسائل جدی که در این زمینه وجود دارد، محدودیت فرم است؛ اساسا هنرمند مجسمه‌ساز برای انجام این کار با محدودیت‌‌هایی مواجه و ناگزیر است در مقیاسی کوچک، سازه چشمگیر و قابل توجهی را خلق کند.
او ادامه می‌دهد: اگر من بخواهم با رویکردی آینده‌نگرانه به این سیاست نگاه کنم و آن را مورد بازطراحی قرار دهم، ترجیحم این خواهد بود که سمپوزیوم مستقلی راه‌اندازی شود و در آن چوب‌ها به طور کامل بریده شوند تا هنرمندان هنگام خلق اثر با محدودیت‌های کمتری مواجه باشند. در این صورت می‌توان یادمانی از درختان قطع شده خلق کرد که مخاطبان در مواجهه با آنها انرژی و احساس بهتری را دریافت و در نتیجه ارتباط بهتری را با آنها برقرار کنند.
سازمان زیباسازی بودجه بیشتری اختصاص دهد
پویایی‌مهر مجسمه‌سازی را هنری مفهومی، تاریخ‌ساز و مانا می‌داند و معتقد است آثاری که در بستر این هنر خلق می‌شوند نیز باید واجد این سه ویژگی باشند. او در این راستا بیان می‌کند: برای تحقق این مهم باید حمایت‌های مالی مناسب‌تری از رویدادهای هنری اینچنینی صورت پذیرد تا هنرمندان با فراغ بال و انگیزه بهتری نسبت به خلق آثار هنری اقدام کنند.
این هنرمند مجسمه‌ساز در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم ظهور و بروز دیدگاهها و نگرش‌های هنری مختلف در داوری آثار حاضر در «سالانه هنرهای شهری تهران» تأکید می‌کند و در این‌باره می‌گوید: لازم است اساتیدی که آثار ارسال شده به این فراخوان‌ها را داوری می‌کنند، از دانشگاه‌های مختلف حضور داشته باشند؛ چراکه معمولا اساتید از دانشگاه تهران انتخاب می‌شوند و به همین دلیل در داوری آثار آنچنان که باید شاهد بروز دیدگاهها و رویکردهای متفاوت نیستیم.
ذائقه مخاطب عام در نظر گرفته نمی‌شود!
پویایی‌مهر پیشنهاد تدوین اساسنامهای مجزا و متناسب با برگزاری «سالانه هنرهای شهری تهران» را مطرح و عنوان می‌کند: شاید مناسب باشد اساسنامهای در این زمینه نوشته شود و بر مبنای این اساسنامه، کثرت‌گرایی بیشتری در ساخت و داوری مجسمه‌های شهری ارائه‌شده در این رویداد هنری دنبال شود.
این مجسمه‌ساز در ادامه به لزوم و اهمیت برقراری ارتباط سازه‌ها و مجسمه‌های شهری با مخاطب عام اشاره می‌کند و در این زمینه می‌گوید: یکی از آسیب‌هایی که ما اکنون با آن مواجه هستیم این است که سازه‌های شهری به سمتی رفته‌اند که مخاطب عام کمتر با آنها ارتباط برقرار می‌کند. بر این اساس، هنرمندان کمتر به این نکته توجه می‌کنند که باید ذائقه و ادراک مخاطب عام را در خلق آثار هنری دخیل سازند. به نظر من این یکی از آسیب‌های مهمی است که در میان غالب سازه‌های شهری مشهود است و باید از آن برحذر بود.
ظرفیت ساخت سازه‌های شهری سه‌بعدی را داریم
پویایی‌مهر همچنین بر لزوم تخصیص بودجه‌های بهتر از سوی سازمان زیباسازی به منظور برگزاری این قسم رویدادهای هنری در شهر تهران اشاره و خاطرنشان می‌کند: چنانچه سازمان زیباسازی شهر تهران بتواند بودجه و امکانات بهتری را جهت برگزاری رویدادها، دوسالانه‌ها و سالانه‌هایی از جنس «سالانه هنرهای شهری تهران» اختصاص دهد، می‌توان امیدوار بود که سازه‌های سه‌بعدی خلاقانه نیز متناسب با فضای شهری طراحی و آماده شوند.
وی توان و تخصص فنی مجسمه‌سازان ایرانی را برای ساخت آثار و سازه‌های فاخر شهری، کامل و کافی ارزیابی می‌کند و می‌گوید: مجسمه‌سازان ما از توان فنی و تکنیکی لازم برای ساخت سازه‌ها و یادمان‌های باکیفیت شهری برخوردار هستند. اگرچه بهتر است که افق وسیع‌تری را مورد توجه قرار دهیم و تنها از تعبیر مجسمه‌ساز استفاده نکنیم. هنرمندان این عرصه می‌توانند شامل افراد شاغل در رشته‌های مختلف هنری اعم از: معماری، طراحی صنعتی، نقاشی، صنایع دستی و... باشند.
در تحلیل نهایی، سیاست تبدیل تنه درختان خشکیده به مجسمه‌ها و سازه‌های بدیع شهری را می‌توان به مثابه تولدی دوباره برای درختان خشکیده شهر قلمداد و آن را اقدامی موفق و مبتکرانه از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران ارزیابی کرد و امیدوار بود که این سیاست سالانه در مقیاس و گستره وسیع‌تری از شهر تهران، با حمایت، ابتکار عمل و خلاقیت بیشتری امتداد پیدا کند.
انتهای پیام/