وزیر امور مهاجران در لبنان: غرب مانع بازگشت پناهجویان سوری است/ اختصاصی

متن کامل گفت‌وگوی تسنیم با عصام شرف الدین، وزیر امور مهاجران به شرح زیر است:

*تسنیم: جناب وزیر! شما مدتی پیش جهت رایزنی برای بازگشت پناهجویان سوری از لبنان به کشورشان به دمشق سفر کردید. در حال حاضر چه موانعی برای بازگشت آنها وجود دارد؟

**شرف الدین: سفر من به سوریه کاملا مثبت بود. در آنجا با وزیر اداره محلی و وزیر کشور دیدار داشتم. در برابر تمام رسانه ها اعلام شد که دولت سوریه متعهد به ارائه تسهیلات و رسیدگی به مراکز پذیرش پناهجویان است. همچنین این تعهد داده شد که هراقدامی که برای بازگشت امن و محترمانه سوری ها لازم است، انجام شود. از طرف دیگر، این تعهد داده شد که کسانی که در جنگ شرکت کردند و سلاح به دست گرفتند شامل عفو ریاست جمهوری شوند. دولت سوریه خواستار بازگشت تمامی آوارگان سوری است و همه تسهیلات هم در این زمینه وجود دارد و تدابیر لازم اتخاذ شده است.

در خصوص دولت لبنان و ما که در وزارت مهاجران حضور داریم، باید بگویم که هرآنچه در توان‌ ما در این زمینه بود، انجام دادیم، از جمله اینکه در مناطق مختلف کمیته هایی برای هماهنگی تشکیل دادیم، اما با کمال تاسف بسیاری از سیاستمداران لبنانی خواهان بازگشت آوارگان و پناهجویان سوری نیستند.

از طرف دیگر متاسفانه فشارهای خارجی شدیدی به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل وارد می شود و فضای رعب و ترس را در مسیر بازگشت پناهجویان ایجاد می کنند. ما کنواسیون 1951 ژنو و پروتکل 1967 مربوط به پناهجویان را امضا نکرده ایم و به همین دلیل توافق ما با دولت سوریه درباره بازگشت پناهجویان ربطی به سازمان ملل ندارد.

*تسنیم: جناب وزیر! پرونده بازگشت پناهجویان امروز به کجا رسیده است؟

**شرف الدین: ما قبل از اینکه این پرونده از سوی رئیس جمهوری به سرلشگر عباس ابراهیم رئیس دستگاه امنیتی لبنان سپرده شود، تمام لیست هایی را که در اختیار داشتیم، به ایشان تحویل دادیم. ما به جناب عباس ابراهیم اعتماد داریم؛ چون مردی جدی و مستقل است و تن به هیچ فشاری چه داخلی و چه خارجی نمی دهد و امیدوارم به کار خودش در این زمینه ادامه دهد و نقش ملی خودش را در این زمینه ایفا کند.‌ آخرین لیستی که به ایشان تحویل دادیم، 483 خانوار سوری را شامل می شد که در شهر عرسال در شرق لبنان بودند.

بر این اساس ما خواستار افتتاح دفتری در عرسال شدیم، چون بخش بسیار اعظم آنها تمایل دارند به سوریه بازگردند. آنها از شوق بازگشت به کشورشون گریه می کنند و صف های طولانی می بندند تا نام خودشان را در فهرست خانوارهایی ثبت کنند که خواهان بازگشت هستند. به این نتیجه رسیدیم که دولت سوریه هم منتظر بازگشت پناهجویان است. اما به نظر می رسد، تحریفاتی در این زمینه صورت گرفته یا هماهنگی‌های لازم در این خصوص با سازمان ذیربط در لبنان انجام نشده باشد.

در حالی که من از جزئیات این امر به خوبی آگاه هستم و امروز گزارش این پرونده از زحله به دست ما رسید و ما نسبت به آن خوش بین هستیم.‌ با وجود تمام سختگیری هایی که غرب در قبال کمیساریای عالی پناهندگان انجام می دهد تا کمک به هر آواره ای که قصد بازگشت به سوریه را دارد، قطع شود، به نظر من پروتکل روسیه و سوریه چندین برابر می تواند، جایگزین و پاسخگوی کمک های مادی و مالی باشد که به پناهجویان سوری در لبنان داده می شود. این پروتکل شامل 23 بند است و بر اساس آن هر آواره و پناهجوی سوری که طی ماه های آینده به کشورش بازگردد، به او سبد غذایی تعلق می گیرد. همچنین کمک های مالی و مادی به روستاهای ویران شده و تخریب شده برای بازسازی زیرساخت ها تعلق می گیرد.

*تسنیم: جناب وزیر! بیشتر از 10 سال از جنگ سوریه می گذرد. این جنگ و حضور پناهجویان سوری، چه زیان های اقتصادی را به لبنان وارد کرد؟

**شرف الدین: منابع اقتصادی می گویند که از این ناحیه، مجموعا 33 میلیارد دلار یعنی حدودا سالی 3 میلیارد دلار به اقتصاد لبنان آسیب وارد شده که عددی منطقی و معقولی است. این ناشی از سیاست های حمایتی است که از پناهجویان و آوارگان صورت گرفته است. در دو سال اول بحران این زیان به 11 میلیارد دلار رسید و حمایتی که دریافت کردیم، تنها یک و نیم میلیارد دلار بود.

در هریک از بخش های مختلف مانند برق، گندم و سوخت، هزینه های زیادی پرداخت شده است. علاوه بر این، هزینه های دیگری هم وجود دارد که نباید آنها را فراموش کنیم که مربوط به محیط زیست می شود مثل دفع زباله، همچنین آب و موضوعات تربیتی و اجتماعی؛ همه و همه از بحران پناهجویان تاثیر می پذیرد. بنابراین زیان ها فقط زیان های مادی نیستند. از جمله زیان های وارده به نیروی کار لبنان بوده است؛ چون نیروی کار سوری بسیار ارزان تر از نیروی کار لبنانی است.

*تسنیم: بر اساس همین نکاتی که اشاره کردید، امروز چقدر موضوع بازگشت پناهجویان و آوارگان سوری اهمیت پیدا کرده است؟ بویژه اینکه جنگی هم وجود ندارد و امنیت برگشته و مناطق سکونت آنها در سوریه امن شده است.

**شرف الدین: توافقنامه ای که در سال 2003 درباره بازگشت پناهجویان امضا شد، تنها شامل پناهجویان سیاسی می شود؛ آن هم در صورتی که درخواست پناهندگی سیاسی داده باشند. اما ما می دانیم، پناهندگان سیاسی سوری تعدادشان چقدر است و اینکه تعداد آنها در مقایسه با پناهجویان عادی، بسیار اندک است. تعداد پناهجویان عادی، به یک  و نیم میلیون نفر می رسد.‌ بازگشت این افراد به کشور خودشان بسیار ضروری است. این هم برای لبنان و هم برای سوریه یک ضرورت است؛ به خاطر دلایلی که به آنها اشاره کردیم. افزون بر این، این پرونده، پرونده ای صد در صد ملی و انسانی است. چون پناهجو در واقع قربانی است.

کودکی که زمانی وارد لبنان شد، 2 سال بیشتر نداشت، الان 12 سالش شده است. کودکی که 5 سالش بوده به لبنان آمد، الان نوجوانی 15 ساله است و هیچ شناختی از کشورش ندارد. به نظر من برای پناهجویان هیچ جا مثل کشورشان نمی شود. بزرگ ترین دلیل این مدعا پناهجویان سیاسی است که امروزه آرزو دارند به کشورشان باز گردند. تعداد پناهجویان سیاسی 9 هزار نفر است که با مهاجرت آنها به کشورهای دیگر موافقت شده و این نسبت به تعداد کل مهاجران، نسبت بسیار کمی است و ما از کمیساریای عالی پناهندگان درخواست کردیم که زمینه مهاجرت آنها را فراهم کند؛ با این حال این پناهجویان هم اگر مایلند از عفو ریاست جمهوری سوریه استفاده کنند و به کشورشان باز گردند هم هیچ مشکلی وجود ندارد. تنها خواسته ای که از این افراد وجود دارد این است که سلاح نداشته باشند.

*تسنیم:به نظر شما آیا در لبنان جریانات سیاسی و گروه هایی وجود دارند که مانع بازگشت پناه جویان سوری بشوند؟

**شرف الدین: به هیچ وجه. به شما تاکید می کنم، از راست گراترین تا چپ گراترین احزاب، حتی احزاب دینی و مذهبی و همچنین لائیک لبنانی همه با بازگشت پناهجویان سوری موافق هستند، اما متاسفانه نجیب میقاتی نخست وزیر دارای ملاحظات و منافعی است و همین باعث شده تا به شرایط آمریکا تن بدهد.

*تسنیم: آیا این فشار در خصوص عدم بازگشت پناهجویان سوری در چارچوب طرح سازش موسوم به "معامله قرن" صورت می گیرد؟

**شرف الدین:ممکن است به صورت غیر مستقیم با این موضوع مرتبط باشد. چون تاکنون به صورت مستقیم در گفت و گوها مطرح نشده است؛ به این معنا که این قضیه در برابر آن قضیه قرار بگیرد. به نظر من بعد اقتصادی موضوع یعنی بهره برداری از نفت شمال سوریه مطرح است. این پایه و اساس حضور غیر قانونی آمریکا در سوریه است؛ در عین حال فراموش نکنید که گندم آنجا را هم مصادره کردند. این منطقه، منطقه ی ثروتمندی از حیث کشت گندم است و سبد غذایی مردم سوریه رو تشکیل می دهد. میلیون ها تن گندم توسط آمریکایی ها در این منطقه مصادره شده است.

*تسنیم: درست است؛ به خصوص امروز که آمریکا با روس ها روابط بحرانی دارند. اجازه بدهید به سوریه برگردیم. آیا در سفر اخیرتان به این کشور که با مقامات و مسئولان سوری دیدار داشتید، از مواضع و دیدگاه های اقای میقاتی استقبال کردند؟ پیام های آنها به شما چی بود؟

**شرف الدین: ما تابع دستور نخست وزیر جناب میقاتی درباره گرفتن پرونده مهاجران و پناهجویان از ما و سپردن آن به سرلشگر عباس ابراهیم بودیم. من این موضوع را پیش بینی می کردم. البته این موضوع نیاز به سپردن پرونده به ایشان نداشت. چون از لحاظ لجستیکی ایشان به صورت خودکار پیگیر این پرونده بود. در بعد سیاسی هرآنچه برعهده ی ما بود و موظف به آن بودیم، انجام دادیم.

زمانی که دستور سپردن پرونده به سرلشگر عباس ابراهیم صادر شد، من یکی از افرادی بودم که باهاشون تماس گرفتم تا ازشون حمایت کنم و همه امکاناتی که داریم رو در اختیارشون قرار بدهیم. حتی در این زمینه صد کارمند از وزارت مهاجران و هماهنگ کننده ها را تحت فرمان و دستور ایشون قرار دادم. خودم هم اعلام آمادگی کردم. تنها موضوعی که باقی ماند، فشارهای خارجی است.

*تسنیم:یعنی به نظر شما ممکن است در آستانه سال جدید میلادی شاهد ارائه راه حل های جدید برای این موضوع باشیم؟ به ویژه که این موضوع امروز بیش از هر چیز قضیه ای بشردوستانه است. میلیون ها نفر زندگی خود را در چادرها سپری می کنند و با انواع مشکلات از جمله برق، آب، گرمایش و غیره مواجه هستند. همه اینها پیش از آنکه دارای بعد سیاسی باشد، دارای بعد بشردوستانه است.

**شرف الدین: امیدواریم آنگونه که می گویید، باشد. اولین مورد اینکه ما پرونده را به جریان انداختیم؛ این پرونده ده سال و نیم است که راکد مانده است. ما به عنوان وزارت مهاجران این پرونده را با قدرت به جریان انداختیم. حتی کشورهای کمک کننده را وادار کردیم این موضوع را به جریان بیندازند. اگر دقت داشته باشید، هفته های اخیر آنها را وادار کردیم 736 میلیون دلار بیشتر از کمک های پیشین به آنها اختصاص بدهند و این رهاورد به جریان انداختن با قدرت این پرونده از سوی وزارت مهاجران است.

در خصوص الزام و ضرورت، بله لازم و ضروریه که به کشور خود بازگردند، برای همین این پرونده را به جریان انداختیم، چون به این پرونده نگاهی انسانی و اقتصادی و بشردوستانه و اجتماعی و امنیتی داریم و تمام جزئیات رو برای دنیا شفاف سازی کردیم و در این میان هیچ مانعی در مسیر بازگشت پناهجویان سوری یا قانونی در ممنوعیت این بازگشت وجود نداره. پناهجویان سوری نیازمند حمایت و کمک نیستند، مشکل اصلی در واقع نزد غربی هاست که در این مسائل سرمایه گذاری و از آن بهره برداری می کنند.

*تسنیم:امروز با گفت وگویی که با شما داشتیم از تلاش هاتون در این پرونده مطلع شدیم. به نظر شما آیا این تلاش ها باعث می شوند که کشورهای غربی مانع تصدی پست وزارت مهاجران از سوی شما در صورت تشکیل دولت جدید بشوند و شما بهای اقداماتی که امروز انجام دادید را پرداخت می کنید؟

**شرف الدین: به شخصه گفتم از طریق حزبم و رئیس آن و همچنین در رسانه ها اعلام کردم که هیچ گاه مانعی در مسیر تشکیل دولت نخواهم بود. چون می دانم من در این زمینه کارهای بسیاری انجام دادم، اما نمی‌خواهم در دولتی مشارکت داشته باشن که ریاست آن را مردی برعهده داشته باشه که در گفتار یک چیز بگوید و در عمل کار دیگری کند. این من هستم که کار در چنین دولتی را رد می کنم.

من به خاطر شرافتم چنین موضعی در قبال موضوع آوارگان اتخاذ کردم و همین برای من کفایت می کند. من چند روز پیش در دیدارها اعلام کردم که من از دولت کناره گیری می کنم، اگر قرار است فردا دولتی این چنینی تشکیل شود، من نمی خواهم نامم در آن باشد. چون باید خدماتی ارائه شود، وزرا با هم همکاری داشته باشند و به کار خود ادامه دهند، اما من از چنین دولتی که تشکیل شود، کناره گیری می کنم، چون بین اعضای آن هیچ اتفاق نظری وجود ندارد.

من اگر نخست وزیر بودم، نام میقاتی را در کابینه رد نمی کردم، اگر بین حرف و عمل و برنامه و طرح هماهنگی وجود نداشته باشد، کار بی فایده است. بین ما اتفاق نظر اقتصادی وجود ندارد. وزارت ما تنها وزارتی بود که روی برنامه کار کرد و برای احتمال عدم اجرای برنامه هایش گزینه های جایگزین را ارائه داد که بحث درباره آنها نیازمند یک دیدار جداگانه و بحث مفصل است.

انتهای پیام/