ترکیه و ابهام در هزینه واردات انرژی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، آخرین روزهای سال 2022 میلادی در حال سپری شدن است. سالی که برای مردم ترکیه، بسیار تلخ و سنگین سپری شد. چرا که در این سال، از قبض برق گرفته تا قبض گاز، قیمت بنزین، گازوئیل و هزینه های حمل و نقل، چند برابر شد.

واردات انرژی و بحران اقتصادی جهانی در کنار سیاست های ناکارآمد دولت اردوغان، تورم بی سابقه ای را بر مردم ترکیه مستولی کرده است. با این حال، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، شب و روز، ادعا می کند که دولت او در معادلات جهانی انرژی، حرف های فراوانی برای گفتن دارد.

به عبارتی دیگر، ما با تصاویر متناقضی از دو ترکیه متفاوت روبرو هستیم. یکی از آنها، کشوری است که مثلاً هاب انرژی منطقه و جهان است و به خود می نازد و دیگری کشوری نیازمند که مردمانش توان پرداخت قبض گاز و برق را ندارند.

ابراهیم قهوه چی از تحلیلگران مشهور اقتصادی و سیاسی ترکیه، در ستون تحلیلی خود به بررسی اثرگذاری بحران انرژی بر اقتصاد ترکیه پرداخته است.

مردم ترکیه و قبوض تکان دهنده گاز و برق

پارسال بین تیر تا آبان یعنی طی 5 ماه، 24 میلیارد و 799 میلیون دلار برای واردات انرژی پرداخت کردیم. ولی امسال برای واردات همان مقدار از انرژی ما 40 میلیارد و 531 میلیون دلار پرداخت کردیم. به عبارتی دیگر، مبلغ صورت حسابی که برای واردات انرژی پرداخت می کنیم طی 5 ماه 63.4 درصد افزایش یافته است.

هم اکنون، ما در ترکیه با شرایط سختی روبرو هستیم. چرا که هزینه واردات انرژی ما در 11 ماهه امسال 43.5 میلیارد دلار بود و در مقایسه با سال گذشته، با 103 درصد افزایش به 88.3 میلیارد دلار رسید. بیایید ببینیم این مساله، تا چه اندازه بر مصرف انرژی تاثیر می گذارد. آیا با این قیمت های بالا و افزایش هزینه، باز هم مصرف انرژی و همچنین واردات انرژی افزایش می یابد؟

من این مساله را از دو جنبه به چالش می کشم: هم داده های رشد و هم شاخص تولید صنعتی، افزایش تولید و رشد را نشان می دهد. به عنوان مثال، بر اساس داده های اکتبر 2022 میلادی، به نظر می رسد تولید صنعتی نسبت به سال قبل 3.06 درصد افزایش یافته است. بر اساس محاسبات ساده و دم دستی، تولید صنعتی در 4 ماه جولای تا اکتبر 2.67 درصد افزایش یافته است.

بگذارید به چند ادعا اشاره کنیم. چند ادعای ساده که در ظاهر می گوید: واردات انرژی، یعنی تولید بیشتر و استخدام بیشتر. اما در این بحث، هنوز هم چیز عجیبی وجود دارد. همانطور که قبلاً در مقاله خودم در 14 دسامبر اشاره کرده ام، مصرف برق در 3 ماه گذشته (سپتامبر-اکتبر-نوامبر) 2.21 درصد کاهش یافته است.

دیروز دوباره آمارها را بررسی کردم و بازه زمانی را کمی بیشتر کردم. نتیجه چه شد؟ فهمیدم که در 5 ماه گذشته از جولای تا نوامبر، مصرف برق ما 3.74 درصد کاهش یافته است. به عنوان مثال در آبان ماه مصرف برق نسبت به سال گذشته 5.81 درصد کاهش داشته است.

نتایج جالبی در مورد میزان واردات و مصرف گاز طبیعی وجود دارد. در 3 ماه پایانی دوره، مصرف گاز طبیعی ما دقیقاً 22.1 درصد کاهش یافته است. با توجه به کاهش مصرف گاز طبیعی، واردات گاز طبیعی ما 14.7 درصد کاهش داشته است. بنابراین، باید پرسید: چگونه و چرا مصرف گاز طبیعی خود را کاهش دادیم؟

البته کاهش در بخش مسکن و ادارات چشمگیر است، اما نه به اندازه بخش نیروگاهی. چرا که بیشترین مصرف گاز طبیعی در نیروگاه هاست. در همین حال، با این آمار متفاوت روبرو هستیم: مصرف گاز طبیعی که برای تولید برق استفاده می کنیم در 3 ماه گذشته 31.3 درصد کاهش یافته است. همچنین مصرف گاز طبیعی ما که برای تولید صنعتی استفاده می کنیم نیز 17.1 درصد کاهش یافته است. به این ترتیب مصرف گاز طبیعی در کل بخش‌های برق و صنعت 26.3 درصد و کل مصرف 22.1 کاهش یافت.

واردات گاز طبیعی ما از روسیه از طریق خط لوله 42.6 درصد کاهش می یابد، اما واردات گاز طبیعی ما از همین روسیه تنها 20.1 درصد کاهش می یابد. یا بگذارید اینطور توضیح بدهم: سال گذشته، تمام گازی را که از روسیه وارد می‌کردیم، از خطوط لوله دریافت کردیم. با این حال، به نظر می رسد امسال حدود 28 درصد گاز طبیعی وارداتی از روسیه را، خارج از خط لوله وارد کرده ایم. کسی نیست برایمان توضیح دهد که چرا به جای گاز ارزان لوله ای، گاز گرانقیمت خارج از خط لوله را وارد می کنید؟ این معاملات و این نگرش عجیب به واردات انرژی، چرا تا این اندازه شگرف و رازآلود است؟

برویم سراغ بحث واردات نفت. نفت خام و گازوئیل ... هزینه واردات نفت خام 13.90 درصد افزایش یافت در حالی که واردات گازوئیل 10.4 درصد کاهش یافته است.

حالا بنگرید به این ارقام: هزینه واردات انرژی در 5 ماه گذشته 63.4 درصد و در 11 ماه گذشته 103.0 درصد افزایش یافته است، اما واردات گاز طبیعی افزایش و کاهش نداشته است، پس چرا و از کجا این افزایش هزینه به وجود آمده است؟

این داده ها به ما نشان می دهد که هیچ افزایش یا کاهش خالصی در بخش سوخت وجود ندارد و این بخش با همان نرخ سال گذشته پیش رفته است. اما هزینه ها برای شهروندان عادی و همچنین صاحبان کار و پیشه وران، بسیار بالا رفته و مقایسه ارقام نشان می دهد که حتی وقتی که گاز و نفت، با قیمت پایین وارد می شود، باز هم با نرخ بالا به دست مردم می رسد. سوالات بسیاری برای ما به وجود آمده است. مثلاً یکی از سوالات این است: وقتی که افزایش هزینه واردات در بخش نفت کوره بیش از 20 درصد افزایش یافته و در گاز طبیعی فقط 30 تا 40 درصد افزایش یافته، چرا نرخ اعلام شده از سوی دولت، نشان دهنده افزایش 100 درصدی هزینه واردات است؟

چرا این حساب و کتاب ها با هم نمی خواند؟ حتماً مشکلی در این مورد وجود دارد و نمی خواهند ابهام را برطرف کنند. مگر ما با قراردادهای 25 ساله و استفاده از گاز خط لوله، خرید ارزان را تضمین نکرده ایم؟ در این صورت چرا در چرخه خارج از لوله، گاز را گران تر می خریم که به نفت و فرآورده های مشتق شده متصل است و شروع به استفاده از گاز نقطه ای بسیار بسیار گرانتر کرده ایم؟ چرا تورگوت اوزال و مسعود یلماز این خطوط لوله گاز را ایجاد کردند؟ آیا گاز ترک استریم را گران می خریم؟ اگر با قیمت توافق شده می خریم، چرا برای شهروندان روز به روز گران تر می شود؟ به ما بگویید دقیقاً دارید چکار می کنید و در واردات انرژی چه اتفاقی می افتد؟

چرا آمارهای دولت تا این اندازه متناقض است؟ از یک طرف می گویند: تولید بخش صنعت در مهرماه 3.06 درصد افزایش یافته است، اما ... مصرف گاز طبیعی در صنعت رو به کاهش است! حتی برق مصرفی نیز کاهش می یابد! این چه نوع رشد صنعتی و چه نوع مدیریت و وارداتی است که وقتی مصرف کم می شود، تولید ما بالاتر می رود! چرا وقتی که مصرف کم می شود، باز هم هزینه کلی واردات انرژی برای دولت و مردم، افزایش می یابد؟

سوالات چالشی ابراهیم قهوه چی، گویای این واقعیت است که در ترکیه و در گستره 70 میلیارد دلاری انرژی، ابهامات و رانت های فراوانی وجود دارد و تمام فشارهای ناشی از افزایش قیمت ها بر مردم تحمیل می شود و دولت عملاً به جای تلاش برای پایین آوردن هزینه، به دنبال سودهای تجاری از محل فروش حامل های انرژی به مردم است.

انتهای پیام/