تحلیل‌های موجود از دوران پهلوی به عمق بیشتری نیاز دارد/ لزوم استفاده از زبان هنر در بیان واقعیت‌ها
حسن بشیر گفت: رسانه‌های معاند با به‌کارگیری زبان هنری توانسته‌اند جوانان ما را به خود جذب کنند در حالی که ما هنوز نتوانسته‌ایم با زبان‌های متنوع هنری جوانان خودمان را با واقعیت‌ها آشناتر کنیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، کتاب «پهلوی سوم» را که کانون اندیشه جوان منتشر کرده است، یک کتاب قابل توجه پژوهشی در حوزه شناخت دوران پهلوی و پاسخگویی به شبهات موجود است. نویسنده این کتاب یعنی حسن بشیر استاد دانشگاه امام صادق(ع) است که در آن به شبهات موجود درباره دوران پهلوی به خصوص شبهات مستند انقلاب 57 پاسخ داده است.با این مدرس و نویسنده حوزه رسانه و ارتباطات، که صاحب تالیفات متعدد است، گفت وگویی درباره کتاب و اهمیت پژوهش در این زمینه داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
پهلوی‌ها هنوز در فساد اخلاقی و مالی غرق هستند
تسنیم: این طور که در معرفی کتاب آمده، کتاب پهلوی سوم را برای پاسخگویی به شبهات مطرح شده درباره پهلوی‌ها نوشتید. از اهمیت تولید این کار، نحوه انجام پژوهش و گستردگی کارش برای ما می‌گویید؟
انقلاب اسلامی بر پایه چندین محور اساسی پیروز شد. یکی از این محورها وضعیت نامطلوب سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، فکری، دینی و خانوادگی پهلوی‌ها است. فساد این خانواده از جنبه‌های مختلف، عکس العمل‌های فراوانی در جامعه ایران داشت. وابستگی سیاسی پهلوی‌ها به غرب، به ویژه آمریکا، تنها یکی از وجوه فساد آنان است. فساد مالی، اخلاقی و خانوادگی آنچنان گسترده بود که با فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی در تعارض بود. اخیراً نیز طبق اعلام رسانه‌ها پس از گذشت 44 سال از پیروزی انقلاب اسلامی می‌بینیم که این خانواده هنوز در فساد اخلاقی و مالی غرق هستند.
در رابطه با این خانواده، البته کشورهای غربی و به ویژه رسانه‌های مزدور و معاند در تلاش بوده و هستند که به نوعی خانواده پهلوی را مورد تزکیه قرار داده و انحراف‌های آنان را به یک امر عادی مرسوم در حوزه قدرت و حاکمیت تبدیل کنند. به همین دلیل، درباره پیروزی انقلاب اسلامی و دلایل آن مستندهای متعددی تولید شد. شبکه من و تو نیز در این زمینه تلاش کرد که مروری بر جریان انقلاب داشته باشد. این مستند، واقعیت‌ها را با استفاده از شگردهای رسانه‌های گوناگون به شدت منحرف کرد. این انحراف، نیازمند تبیین به ویژه برای جوانانی بود که در زمان پیروزی انقلاب اسلامی حضور نداشتند، بود.
به همین دلیل، نه تنها مستند مزبور بلکه بسیاری از تولیدات دیگر در این زمینه مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفتند. کار بسیار گسترده بود اما تلاش شد که با زبان ساده و روان و با اختصار ولی گویا به این موضوع پرداخته شود.
کتاب با عنوان ویژه‌ای منتشر شد که بتواند مخاطب را جذب کند «پهلوی سوم.....». این کتاب تا کنون به سومین چاپ رسیده و آن گونه که شنیده‌ها حاکی است، مورد استقبال مخصوصاً جوانان قرار گرفته است.
تسنیم: مستندانقلاب 57 را جمعیت زیادی دیدند، آیا کتاب شما هم به همان اندازه توانست، دیده شود و به دست مخاطبان برسد؟ اگر نه در این باره چه باید کرد؟
به نظر می‌رسد چاپ سوم کتاب نشان دهنده استقبال حداقل مناسب از آن باشد. اینگونه کتاب‌ها اصولاً باید توسط رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی مورد توجه قرار گیرند. البته تا آنجا که دیده شده، در همان چاپ اول، در زیرنویس شبکه‌های صدا و سیما یادی از این کتاب در دهه فجر شده است. اما این گونه کتاب‌ها نیازمند توجه بیشتری هست. مقصود تنها این کتاب نیست، بلکه همه کتاب‌هایی که در این زمینه منتشر شده‌اند، باید توجه بیشتری شود.
تسنیم: شبهات زیادی به صورت سازماندهی شده توسط شبکه‌های معاند خارج کشور هم درباره دستاوردهای نظام و انقلاب اسلامی و هم درباره تطهیر پهلوی‌ها ساخته می‌شود، در این باره چه باید بکنیم؟
شبهات توسط شبکه‌های ماهواره‌ای معاند و فضای مجازی به ویژه در شرایط کنونی که یک اجماع شوم جهانی بر علیه انقلاب اسلامی توسط آمریکا شکل گرفته است، در حال گسترش هستند. این شبهات به دلیل گسست تاریخی بین وضع کنونی و گذشته و عدم آشنایی بسیاری از جوانان از شرایط کشور در زمان پهلوی‌ها و فشارهای گوناگونی که بر مردم وارد می‌شد که باعث کج فهمی‌هایی شد که با استفاده از شگردهای رسانه‌ای بسیاری از حقایق تاریخی را مخدوش و تصویری غیر واقعی از گذشته و حال برای ایجاد آشفتگی سیاسی، اجتماعی و فکری در جامعه ایرانی و جهانی بر علیه انقلاب اسلامی به وجود آورده‌اند. بدیهی است در این زمینه باید حرکتی اساسی در زمینه «جهاد تبیین» ایجاد شود.
«جهاد تبیین» نه تنها تبیین و توضیح انحرافات رسانه‌ای در این زمینه است، بلکه شامل جنبه‌های گوناگون می‌شود. از جمله، تبیین وضعیت حداقل صد ساله ایران و به ویژه در دوران پهلوی، دلایل قیام مردم مسلمان ایران بر علیه ظلم و استبداد، کشف توطئه‌های جهانی بر علیه کشور، از یک سو، و از سوی دیگر تبیین دست آوردهای انقلاب اسلامی، مقاومت مردم ایران در برابر توطئه‌ها، عمق ایمان مردم به اسلام و اهل بیت (ع)، ولایتمداری جامعه ایران و بسیاری از موارد دیگر که قابل توجه است و ارزش و اهمیت آنها توسط رسانه‌های معاند تقلیل یافته یا کلاً در جامعه مطرح نمی‌شوند.
تسنیم: چه قدر دست ما در حوزه کتاب‌های تولید شده درباره پهلوی‌ها پر است؟ کدام بخش‌ها مغفول مانده است؟
درباره دوران پهلوی‌ها کتاب‌های نسبتاً متعددی وجود دارند. مشکل اساسی در این زمینه را باید در شکل نوشتاری یا ارائه مطالب دانست. بسیاری از این کتاب‌ها، به جای تحلیل تاریخی، به نوعی از گزارشگری تاریخی تا تاریخ نگاری روی آورده‌اند. تاریخ نگاری اگر چه می‌تواند منعکس کننده وضعیت کلی یک دوران باشد، اما نمی‌تواند مفصل بندی کافی بین موضوع‌ها و حوادث مختلف را بازنمایی کند.
از جهت دیگر باید میان دیرینه شناسی تاریخ پهلوی به مثابه شناخت گفتمان‌های مختلف حاکم در دوران مزبور در حوزه‌های مختلف با تبارشناسی تاریخ پهلوی به عنوان ایجاد رابطه اساسی بین گفتمان‌های موجود و قدرت حاکم که چه در درون گفتمان و چه در بیرون گفتمان توسط دولت پهلوی‌ها و حامیان جهانی آن به ویژه آمریکا، تفاوت اساسی قائل شد.
ما نیازمند عبور از دیرینه شناسی به تبارشناسی تاریخ پهلوی‌ها هستیم. رابطه قدرت درونی کشور و قدرت بیرونی جهانی برای ایجاد گفتمان‌های مختلف از جمله حذف دین از سیاست، تغییر هویت ایرانی، توسعه سبک زندگی غرب گرا، سهیم سازی قدرت‌های جهانی در تصمیمات کشوری، خفه کردن هر گونه مخالفت با سیاست‌ها دولت، برنامه ریزی در حمایت همه جانبه از اسرائیل در منطقه، و بسیاری از موارد دیگر که کشف کننده رابطه گفتمان با قدرت است باید مورد توجه قرار گرفته و به شیوه تحلیل گفتمانی مورد ارزیابی قرار گیرند. این شیوه از تحلیل اگر چه در سال‌های اخیر تا اندازه‌ای مورد توجه رسانه‌ها و نویسندگان قرار گرفته‌اند اما به شدت نیازمند گسترش است. جامعه کنونی اگر چه از آگاهی‌های زیادی برخوردار است اما نیازمند آشنایی با شیوه‌های تحلیلی و به ویژه سواد گفتمانی و تحلیل گفتمانی حوادث مختلف گذشته و کنونی است.
لزوم استفاده از زبان هنری برای بیان واقعیت‌های دوران پهلوی
تسنیم: جامعه ما این روزها نیازمند چه نوع کتاب‌هایی درباره پهلوی‌ها است؟ این کتاب‌ها چگونه باید نوشته شوند و چه روندی را طی کنند که حتماً به دست مخاطبان برسند و خوانده شوند؟
ما متاسفانه کمتر از شیوه‌های زبانی گوناگون برای اقشار مختلف جامعه کنونی برای تبیین مسائل تاریخی و حوادث جاری استفاده می‌کنیم. گاهی نوعی از افراط گرایی در ارزیابی‌ها صورت می‌گیرد که می‌تواند تاثیرات منفی داشته باشد.
گاهی نیز آنقدر با تسامح به مسائل نگاه می‌شود که حتی برای برخی مورد شک قرار می‌گیرد. ما نیازمند نوعی از واقعگرایی تحلیلی نوشتاری، گفتاری و شنیداری هستیم که دچار افراط و تفریط نشود و بر اساس عقلانیت و واقعیت شکل گرفته است. در همین رابطه باید گفت که رسانه‌های معاند با به‌کارگیری زبان هنری توانسته‌اند نظر برخی جوانان را به خود جلب کنند در حالیکه ما هنوز نه در رسانه ملی و نه در رسانه‌های دیگر نتوانسته‌ایم با زبان‌های متنوع هنری جوانان خودمان را جلب و با واقعیت‌ها آشناتر کنیم. این وضعیت از طرفی بیانگر عدم آشنایی ما درباره وضعیت کنونی جامعه و از سوی دیگر نشان دهنده نا آشنایی جدی ما درباره شیوه‌های هنری رساندن پیام واقعی به اقشار مختلف جامعه است.
انتهای پیام/