برهوت رودخانه‌ها در لرستان/ برداشت خسارت از خوشه‌های خشک‌سالی + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، میزان بارش‌های کشور از ابتدای مهرماه 1401 تا 22 بهمن‌ماه با بارش 128.9 میلی‌متر کاهش 11 درصدی در مقایسه با دوره بلندمدت را نشان می‌دهد. میزان بارش در این مدت نیز از کاهش 11 درصدی در مقایسه با 129.5 میلی‌متر بارش در زمان مشابه سال گذشته حکایت دارد.

استان کهگیلویه‌وبویراحمد از ابتدای سال آبی جاری تا 22 بهمن‌ماه با دریافت 489.9 میلی‌متر بارش در مقایسه با 436.9 میلی‌متر سال گذشته با رشد 12 درصدی پربارش‌ترین استان‌های کشور را به‌ خود اختصاص داده است. استان سیستان‌وبلوچستان نیز با 37 میلی‌متر بارش در مقایسه با 60.8 میلی‌متر سال گذشته بیشترین کاهش بارندگی را در بین استان‌های کشور با کاهش 39 درصدی دریافت کرده‌ است.

لرستان به‌عنوان یکی از استان‌های درگیر با چهار نوع خشک‌سالی هواشناسی، خشک‌سالی هیدرولوژیکی، خشک‌سالی کشاورزی و خشک‌سالی اقتصادی 365 میلی‌متر بارندگی را از ابتدای مهر سال  1400 تا پایان شهریور سال 1401 در دشت‌ها و زمین‌ ثبت کرده است.

این میزان در مقایسه با بارندگی‌های سال زراعی گذشته از چهار درصد افزایش برخوردار است، اما مقدار نزولات جوی لرستان از اول مهر سال 1400 تا پایان شهریور سال 1401 نسبت به میانگین بلندمدت 36 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

کاهش 36 درصدی بارندگی لرستان در سال زراعی 1401-1400 نسبت به آمار بلندمدت در حالی رخ داده‌است که 9 هزار کیلومتر رودخانه و مسیل دائمی و غیردائمی در این استان وجود دارد و 130 رشته رودخانه اصلی و فرعی از این مجموع منشعب می‌شود.

کاهش بارش‌های لرستان به سال 1401 نیز کشیده شد و این وضعیت اثر خود را در همان روزهای آغازین سال روی رودخانه‌ها و سدهای این استان گذاشت، به‌طوری‌که کشکان که بزرگ‌ترین رودخانه لرستان است رو به خشکی رفت. دبی رودخانه کشکان در فروردین امسال 29 مترمکعب بر ثانیه گزارش شد و این میزان نسبت به بلندمدت 83 درصد کاهش آب‌دهی را نشان می‌داد.

بحرانی‌ترین خشک‌سالی در 50 سال اخیر

رودخانه‌های کاکاشرف، بادآور نورآباد، کشکان و مادیان‌رود کوهدشت نیز در فروردین امسال 75 تا 80 درصد کاهش آب‌دهی پیدا کرد و علاوه بر آن وضیعت سدهای لرستان نیز متأثر از کم‌بارشی‌ها بحرانی گزارش شد، به‌طوری‌که فقط 34 درصد حجم مخازن سدها پر بود و 61 درصد این سدها خالی گزارش شد تا آب‌گیری کل سدهای این استان فقط 71 میلیون مترمکعب باشد.

کاهش آب‌دهی سدهای لرستان در میانه‌های پاییز 1401 نیز تداوم داشت و سدهای هاله، کزنار، خان‌آباد و حوضیان در آبان امسال در وضعیت مرده قرار گرفت. حجم آب پشت سد مروک در همان تاریخ 19 میلیون مترمکعب و حجم آب پشت سد ایوشان نیز 12 میلیون مترمکعب گزارش شد.

خشک‌سالی، تراکم و فشرده‌سازی آبخوان‌های لرستان در حالی کاهش آب‌دهی رودخانه‌ها و سدهای این استان را تشدید کرده‌است که 12.5 میلیارد مترمکعب رواناب سالانه از لرستان خارج می‌شود و دو رودخانه پرآب کشکان و سیمره نیز از این استان می‌گذرد.

از سوی دیگر بخش‌هایی از حوضه‌های آبریز کارون بزرگ و کرخه نیز در لرستان قرار دارد، اما سهم این استان از منابع آب حوضه‌های آبریز کارون و کرخه به‌ترتیب از 479 و 905 به 390 و 677 میلیون مترمکعب در سال 1393 کاهش یافت.

مجوز تخصیص تمام طرح‌های توسعه منابع آب در حال اجرا و مطالعاتی حوضه کرخه با ابلاغ سهم جدید لرستان در سال 1395 طبق اعلام داریوش حسن‌نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای این استان حذف شد.

حذف مجوز تخصیص طرح‌های توسعه منابع آب حوضه کرخه آن سال در حالی انجام شد که شهرستان‌های بروجرد، الیگودرز، ازنا، اشترینان، دورود و بخش‌هایی از خرم‌آباد در حوضه آبریز کارون و بخش‌هایی از خرم آباد، سلسله، دلفان، کوهدشت، چگنی و پلدختر نیز در حوضه آبریز کرخه قرار دارد.

مرگ ماهیان در برهوت آب

سهم باقی‌مانده آب لرستان از حوضه‌های آبریز کارون و کرخه سال 1398 مورد تجدیدنظر قرار گرفت و به‌حدود 300 میلیون مترمکعب افزایش یافت. این مقدار در خردادماه 1400 دوباره تغییر کرد و حدود 60 میلیون دیگر به تخصیص طرح‌های توسعه منابع آب نسبت به مجوز تخصیص اولیه آبان‌ماه 1398 اضافه شد.

میزان تخصیصی لرستان از منابع آبی حوضه‌های کرخه و کارون در سال‌های تنش آبی نه‌تنها از مخاطرات خشک‌سالی در این استان نکاست، بلکه خشک‌شدن رودخانه‌ها نیز به شدت بی‌آبی دامن زد.

سابقه خشکی رودخانه‌های لرستان به سال‌های اخیر باز نمی‌گردد، بلکه تنش آبی سال 1391 دبی آب کشکان را به کمترین حد ممکن در 50 سال گذشته رساند و 6 هزار قطعه ماهی در بی‌آبی این رودخانه تلف شدند.

خشک‌شدن سیل‌خیزترین رودخانۀ لرستان پیش از آن در سال 1394 در حالی رخ داده بود که دبی کشکان کاهش 96 درصدی را تجربه کرد. آب این رودخانه از شهر پلدختر تا منطقه چَم‌مهر و هلوش خشک شد و تمام آبزیان این مسیر از بین رفتند.

خشکی سه تالاب لرستان در خردادماه 1401 به تلف‌شدن دوباره آبزیان در رودخانه کشکان دامن زد و ده‌ها هزار قطعه ماهی به‌دلیل خشک‌شدن پایین‌دست این رودخانه در پلدختر تلف شدند.

آب رودخانه کشکان در همان تاریخ در روستای جلگه خلج پلدختر از جریان ایستاد و علاوه بر آن تالاب‌های این شهرستان که هر ساله اواخر تابستان خشک می‌شد امسال در فصل بهار رو به خشکی رفت. این در حالی بود که حدود 50 درصد میزان بارش‌ها و دبی رودخانه‌های لرستان با توجه به میانگین بارش‌های 50 ساله در حوضه های آبریز کرخه و دز نیز کاهش یافته بود.

پاییز کم‌جان لرستان 

امتداد خشک‌سالی 10 هزار و 221 دهنه چشمه لرستان را در تابستان امسال تهدید کرد و همین خشک‌شدن چشمه‌ها ریشه‌های زندگی مردم این استان که تنها پناه‌شان آب و زمین است را تاراج کرد.

89 درصد مناطق لرستان سال زراعی گذشته درگیر خشک‌سالی بود، به‌طوری‌که 11 درصد سطح این استان با خشک‌سالی نوع ضعیف، 23 درصد خشک‌سالی نوع متوسط، 54 درصد خشک‌سالی شدید و یک درصد هم با خشک‌سالی بسیار شدید روبه‌رو بود.

امتداد خشک‌سالی لرستان به پاییز 1401 رسید و بهروز مرادپور مدیرکل هواشناسی این استان در 28 شهریور امسال از پاییز کم‌بارش در سطح لرستان خبر داد. او در گفت‌وگو با تسنیم گفته بود که طبق نقشه‌های دریافتی در فصل پاییز شاهد کاهش مقدار بارش نسبت به دوره آماری بلندمدت خواهیم بود و این امر به‌معنای تداوم خشک‌سالی در این استان است.

تداوم خشک‌سالی لرستان روی متوسط بارندگی این استان در پاییز امسال اثر گذاشت و میانگین بارندگی لرستان از اول مهرماه سال 1400 تا 31 شهریورماه 1401 نسبت به آمار بلندمدت 37 درصد کاهش پیدا کرد.

بارندگی در لرستان یکنواختی مکانی و زمانی ندارد. بخشی از این استان در منطقه الیگودرز 485 بارندگی را از ابتدای پاییز 1400 تا 31 شهریور ماه 1401 تجربه کرد، این در حالی بود که میزان بارش‌های رومشکان در این بازه زمانی 220 میلی‌متر گزارش شد.

مصائب زمستان الیگودرز

بارش‌های کم‌جان پاییز لرستان در دی‌ماه امسال روی دیگری به‌خود گرفت، به‌طوری‌که 336 میلی‌متر بارندگی از ابتدای مهرماه تا 27 دی امسال در شول‌آباد ثبت شد و شهرستان‌های کوهدشت، پلدختر و رومشکان نیز به‌ترتیب از افزایش 34 درصدی، 29 درصدی و 34 درصدی بارش نسبت به سال گذشته برخوردار شد.

روند افزایشی بارندگی لرستان از ابتدای پاییز تا 27 دی‌ماه امسال اما در برخی مناطق دیگر رو به کاهش رفت و 35 درصد کاهش بارندگی در سلسله، یک درصد کاهش در خرم‌آباد، 45 درصد کاهش در بروجرد، 28 درصد کاهش در بروجرد، هفت درصد کاهش در چگنی و 23 درصد کاهش بارندگی در سیلاخور را به‌جای گذاشت.

بارش‌های رگباری و شدید در آغاز بهمن‌ماه امسال با ورود مداوم سامانه‌های بارندگی شهرهای شرقی و شمالی لرستان را درگیر زمستانی صعب کرد و چهار متر برف در کوهستان‌های دلفان و 10 متر برف در گردنه نمک الیگودرز به زمین نشست.

سامانه‌های بارشی یکم مهرماه تا 26 بهمن‌ امسال بارندگی را در برخی مناطق لرستان به 67 درصد نسبت به سال گذشته افزایش داد تا بارقه‌های سالی پربار در زمین‌های بی‌بر این استان جاری شود.

زینب اکبری معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه از ابتدای سال زراعی تا یکم اسفند 1401 به‌طور متوسط و به‌شکل پهنه‌ای 288 میلی‌متر بارندگی در سطح این استان داشته‌ایم، گفت که این میزان نسبت به سال گذشته از 29 میلی‌متر افزایش برخوردار است، اما نسبت به بازه زمانی بلندمدت 49 میلی‌متر کاهش بارندگی را نشان می‌دهد.

او گفت که بیشترین مقدار بارندگی لرستان از نظر شرایطه پهنه‌ای مربوط به الیگودرز با 382 میلی‌متر است و مقدار بارش امسال در سایر نقاط این استان به‌جز دلفان و رومشکان بیش از 200 میلی‌متر است.

98 درصد لرستان درگیر خشک‌سالی

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی لرستان با اعلام اینکه بارش‌های اخیر شاید بتواند به‌طور مقطعی شرایط کم‌آبی را جبران کند، هشدار داد که بارش‌های امسال حتی اگر به محدوده نرمال برسد کاستی بارش‌ها، کاستی آب‌های سطحی و به‌ویژه کاستی آب‌های زیرزمینی را با توجه به تداوم خشک‌سالی‌های پی‌درپی در این استان جبران نمی‌کند و باید مدیریت لازم را در مصرف بهینه آب به‌ویژه در بخش کشاورزی و صنعتی در دستور کار خود قرار دهیم.

اکبری تصریح کرد که طبق شاخص استاندارد SPEI علی‌رغم تجربه بارش‌های رو به نرمال تا سوم اسفندماه امسال اما باز هم نسبت به دوره آماری بلندمدت نیز با کاهش بارش متوجه هستیم و لرستان با درجات مختلفی از خشک‌سالی مواجه است.

او گفت که 98 درصد از مناطق مختلف لرستان طی یک سال گذشته تحت‌تأثیر درجات مختلف خشک‌سالی است، به‌طوری‌که پنج درصد این استان در محدوده خشک‌سالی خفیف، 20 درصد در محدوده خشک‌سالی متوسط، 40 درصد در محدوده خشک‌سالی شدید و 33 درصد نیز در محدوده خشک‌سالی بسیار شدید قرار دارد.

تعادل آب لرستان در اثر خشک‌سالی‌های مداوم طی 10 سال اخیر در حالی به‌هم خورده‌است که از سفره‌های زیرزمینی به‌شدت بهره‌برداری می‌شود و این استان با حفر چاه‌ها و تداوم کاهش بارندگی‌ها در مسیر سریع کمیابی آب آشامیدنی در شهرها، روستاها و بخش کشاورزی قرار گرفته‌است‌.

زراعت آبی و دیم پایه کشاورزی لرستان است و در بخش زارعت آبی از آب‌های سطحی و زیرزمینی استفاده می‌شود. خشک‌سالی لرستان سال گذشته روی بخش کشاورزی اثر گذاشت و روستاهای چشم‌دوخته به باران‌های کم‌جان در خِست آسمان بی‌بر شدند.

زمین‌ها مُردند و دام‌ها هم بی‌مرتع شدند. زمین بخشندگی از سر نگرفت. دسترنج کشاورزان با خرمن‌های کاه بر باد رفت. روستاییان از زمین‌های آباواجدادی‌شان دل کندند. به‌تنگ آمده از بی‌آبی و تشنگی آواره غربت و میدان‌های کارگری شدند.

لرستان در جدال سیل

آسیب خشک‌سالی لرستان تابستان امسال در بخش زراعت 8 هزار و 100 میلیارد تومان، بخش باغبانی هزار و 420 میلیارد تومان، تولید گوشت قرمز بیش از 829 میلیارد تومان، تولید شیرخام بیش از 233 میلیارد تومان و عسل 375 میلیارد تومان برآورد شد. همچنین بخش آبزیان و شیلات نیز خسارت 405 میلیارد تومانی و منابع طبیعی و آبخیزداری نیز 525 میلیارد تومان خسارت را متحمل شد.

روی دیگر خسارت‌های خشک‌سالی در تابستان امسال عیان شد و بارش‌های مونسون بخش‌هایی از اراضی لرستان را سیل‌زده کرد. این بارش‌ها فقط حدود 1500 میلیارد تومان در الیگودرز خسارت به‌جا گذاشت تا همچنان این استان در جدال با سیل‌ها و خشک‌سالی‌ها باشد.

رحیم سلیمانی رئیس اداره مدیریت بحران و  پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به خسارت بارش‌های سیل‌آسا در این استان گفت که دو مرحله سیل در هفتم و 17 مرداد امسال در لرستان به‌وقوع پیوست که 1550 میلیارد تومان خسارت در سیل نخست به زیربخش‌های بخش کشاورزی به‌ویژه شهرستان الیگودرز وارد شد.

او با اعلام اینکه شهرستان‌های ازنا، دهستان هُنام شهرستان سلسله، دهستان چَمشک پلدختر، بخش بیرانوند شهرستان خرم‌آباد و بخشی از دورود نیز تحت‌تأثیر خسارات سیل مونسون تابستان امسال قرار گرفت،  بیان کرد که 537 میلیارد تومان خسارت نیز در سیل دوم مانسون وارد شد.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان ابراز کرد که زیربخش شیلات این استان بیشترین خسارت سیل مونسون را متحمل شد، به‌طوری‌که خسارت 350 میلیارد تومانی به این زیربخش وارد شد.

سلیمانی با تأکید به اینکه هفت درصد از خسارت سیل مونسون کشور در تابستان امسال مربوط به لرستان بود گفت که هیئت وزیران 2500 میلیارد تومان تسهیلات را برای بازسازی بخشی از خسارات این سیل در کشور مصوب کرد که از این مقدار 177 میلیارد تومان به این استان ابلاغ شده است که در حال طی مراحل قانونی برای توزیع بین بانکی و پرداخت به آسیب‌دیدگان هستیم.

خسارت 12800 میلیارد تومانی خشک‌سالی

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان ابراز کرد که 47.5 میلیارد تومان از محل ماده 17 قانون مدیریت بحران کشور به‌صورت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برای بازسازی نقاط آسیب‌دیده این استان تخصیص‌یافته که 30 میلیارد تومان آن مختص بخش کشاورزی است و 50 درصد این مبلغ تخصیص نقد دارد که به‌زودی قرارداد مناقصه برای بازسازی این نقاط منعقد می‌شود.

او با اعلام اینکه شیلات الیگودرز در مناطق پرآب قرار دارد، بیان کرد که حوضچه‌های این مناطق به‌دلیل توپوگرافی خاص با نخستین بارندگی‌ها در معرض سیل و خسارت است.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان با تأکید به اینکه پدیده مونسون در تابستان امسال 350 میلیارد تومان به شیلات این استان خسارت زد، گفت که بخش عمده شیلات لرستان در الیگودرز قرار دارد.

سلیمانی با اشاره به پیامدهای خشک‌سالی در لرستان گفت که خشک‌سالی 12 هزار و 800 میلیارد تومان در سال زراعی 1401-1400 به زیربخش‌های کشاورزی این استان خسارت وارد کرد.

او تأکید کرد که 125 میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت برای کمک به آسیب‌دیدگان متأثر از خشک‌سالی در سال زراعی 1400-1399 با رویکرد ترویج فرهنگ بیمه کشاورزی بین شهرستان‌های لرستان توزیع شد که در حال پرداخت است.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان با اعلام اینکه نوار بیابانی دنیا از ایران می‌گذرد و وجود ترسالی برای کشور تعجب‌آمیز است و نه خشک‌سالی، ابراز کرد که ما باید از خیلی سال گذشته خودمان را با خشک‌سالی تطبیق می‌دادیم، زیرا مساحت عمده کشور شرایط کویری و غیر قابل سکونت است.

تغییر ماهیت بارش‌ها

سلیمانی با تأکید به اینکه ماهیت بارش‌ها هم‌اکنون تغییر پیدا کرده است، گفت که وقتی خاک خشک است و هیچ منفذی برای نفوذ باران ندارد به‌هنگام بارش‌ها رواناب و سیلاب را ایجاد می‌کند.

او با اشاره به میزان بارندگی لرستان در سال 1401 بیان کرد که کل بارندگی‌های این استان از یکم مهرماه تا 26 بهمن‌ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از افزایش 18 درصدی برخوردار است و نسبت به میانگین بلندمدت کاهش چهار درصدی را نشان می‌دهد.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان تأکید کرد که کوهدشت به‌عنوان یکی از شهرستان‌های پرریسک در بخش کشاورزی سال گذشته از یکم مهرماه تا 26 بهمن‌ماه 144 میلی‌متر بارندگی را تجربه کرد، اما میزان بارندگی امسال در مدت مشابه به 229 میلی‌متر رسیده است و افزایش 45 درصدی را نشان می‌دهد.

سلیمانی بارندگی‌های اخیر در لرستان را نویدبخش دانست و گفت که بارندگی‌های امسال نوید سال خوبی در بخش کشاورزی این استان است، به‌طوری‌که اگر محصولات کشاورزی مراحل اولیه رشد را به‌خوبی طی کند حتی با وجود تنش در مراحل آخر رویش به خسارت کمتری دچار می‌شود.

او با اعلام اینکه محصولات کشاورزی در مناطق جنوبی لرستان در حال ساقه‌دهی است، تأکید کرد که اگر نیمه دوم اسفند امسال و  نیمه فروردین 1402 بارندگی مناسب داشته باشیم بخش کشاورزی این استان عملکرد خوبی را نشان می‌دهد.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان با اشاره به افزایش 67 درصدی بارندگی در رومشکان تأکید کرد که کشاورزان این شهرستان از بیمه محصولات زراعی استقبال کرده‌اند و در حال تجربه بیمه صددرصدی محصولات زراعی هستند.

 خوشه‌های خشم سیل

سلیمانی با نقبی به بارش برف در مناطق سردسیر لرستان این نکته را اعلام کرد که انباشت برف موجب خسارت به محصولات کشاورزی نمی‌شود و به‌مانند یک عایق برای جلوگیری از یخ‌زدگی عمل می‌کند.

او ابراز کرد که عمده برف لرستان در مناطق غیرزراعی به زمین می‌نشیند و در نتیجه بارش‌های برفی اخیر خسارتی را متوجه اراضی کشاورزی نمی‌کند.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان با تأکید به اینکه دام‌های این استان در شهرهای پلدختر، کوهدشت و  رومشکان در حال تغذیه با علف تازه است، گفت که بارندگی‌های اخیر منبع خوبی را برای علوفه این دام‌ها تأمین کرد.

سلیمانی با اشاره به اجرای کشت جایگزین در لرستان گفت که کشت پاییزه به‌ویژه چغندرقند در مناطق جنوبی این استان در حال اجراست و همچنین لرستان با پنج هزار سطح زیر کشت دانه روغنی کاملینا سطح نخست این محصول را در کشور داراست.

او با بیان اینکه وزارت نیرو متولی حریم رودخانه‌هاست، تأکید کرد که برخی آبراهه‌های به‌وجود آمده توسط طبیعت به پل تبدیل شده است و ورودی این پل‌ها هنگام بارندگی‌ها مسدود و در نتیجه باعث تجمع سیلاب، رسوبات، طغیان مسیل‌ها و ایجاد خسارت می‌شود.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان با اشاره به دست‌درازی به حریم رودخانه در امامزاده داوود تهران و بروز سیل بیان کرد که مشابه همین حادثه نیز در دهستان هُنام الشتر رخ داد و به‌دلیل تبدیل آبراهه‌ها به پل 80 رأس گوسفند، یک خودروی پژو، چند تن علوفه دامی، سه تن جو و سه تن نخود نیز از بین رفت.

فاجعه شست‌وشوی خاک در لرستان

سلیمانی با تأکید به لزوم اجرای آبخیزداری در مناطق آسیب‌پذیر و اراضی شیب‌دار لرستان ابراز کرد که بانکت‌بندی، تراس‌بندی و ایجاد نوارهای کنتوری باعث کاهش خسارات بارندگی مخرب می‌شود.

او با اشاره به اراضی آبی و دیم لرستان گفت که سامانه اطلاعات مکانی کشاورزی ایران قطعات کشاورزی را به‌نام مالکین ثبت می‌کند و بخش کشاورزی کشور در صورت تکمیل این سامانه متحول می‌شود.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان تأکید کرد که 800 هکتار سطح اراضی زیر کشت این استان است که حدود 77 درصد این اراضی دیم و 23 درصد نیز میانگین اراضی آبی بوده، اما این مقدار در کل کشور 43 درصد است.

او با تأکید به لزوم مذاکره مسئولان لرستان برای برداشت بیشتر از آب‌های جاری این استان گفت که سد معشوره اگر ایجاد شود می‌تواند از بروز خسارت سیل‌هایی مانند سیل 1398 در مناطق جنوبی لرستان جلوگیری کند و اگر سدهای دیگر نیز احداث شود عملکرد اراضی زراعی حداقل دو برابر افزایش می‌یابد.

سلیمانی با اشاره به لزوم تقویت آبخوان‌داری و آبخیزداری در لرستان تصریح کرد که میانگین شست‌وشوی خاک در کل کشور 16 تن بوده، اما این مقدار در لرستان 20 تن است.

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی لرستان ابراز کرد که میزان شست‌وشوی خاک دنیا در هکتار 2.5 تن است ودر نتیجه شست‌و‌شوی 20 تنی خاک این استان در هر هکتار یک فاجعه را رقم زده است.

زمین زیر پای لرستان خالی می‌شود

افزایش سه درصدی فرسایش خاک لرستان نسبت به میانگین کشوری آب‌های زیرزمینی که تنها منبع تأمین آب در بیشتر مناطق این استان است را در سال‌های اخیر همواره با کاهش روبه‌رو کرده‌است.

متوسط سطح آب زیرزمینی محدوده‌های بیلان لرستان در شهریور سال 1401 نسبت به آبان ماه 1400 حدود 1.4 متر افت داشت که این میزان معادل حدود 114 میلیون مترمکعب است و نسبت به سال گذشته حدود 18 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

بیشترین تغییرات افت آب‌های زیرزمینی لرستان در حوضه آبریز کرخه است، به‌طوری‌که محدوده‌های مطالعاتی کوهدشت و رومشکان بر اساس آمار بلندمدت منتهی به سال آبی 1399-1400 به‌ترتیب افت 21 متر و هشت متر را تجربه کرد.

افت سطح آب زیرزمینی در این بازه زمانی در محدوده‌های مطالعاتی نورآباد یک متر گزارش شد و دشت ازنا- الیگودرز با 2.2 متر افت سطح آب و کسری مخزن 44.2 میلیون مترمکعب و دشت الشتر با 1.7 متر افت و کسری مخزن 10.9 میلیون مترمکعب به‌ترتیب بیشترین سطح تغییرات آب زیرزمینی را در شهریورماه سال 1401 نسبت به شهریور ماه سال گذشته پیدا کرد.

بیشترین افت منابع آب زیرزمینی لرستان طی 20 سال گذشته در دشت کوهدشت با 17 متر و حجم 95 میلیون مترمکعب و پس از آن دشت رومشکان با هشت متر و حجم 29 میلیون مترمکعب رقم خورده است.

هزار و 663 رشته قنات با خروجی 80 میلیون مترمکعب در لرستان وجود دارد، اما خروجی چاه‌های بهره‌بردار در این استان 700 میلیون مترمکعب است و همین تخلیه آب‌های زیرزمینی را شدت می‌دهد.

جای خالی آب در سدها

همچنین حدود یک‌ونیم میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر به‌طور متوسط در لرستان وجود دارد و برداشت فزاینده از چشمه‌ و چاه‌ها افت منابع آبی در این استان را با شتاب بیشتری رقم زده است.

دبی چشمه‌های انتخابی لرستان در مرداد امسال نسبت به بلندمدت حدود 56 درصد کاهش را پیدا کرد و چشمه‌های انتخابی حوضه کرخه در این استان در همان تاریخ نسبت به دوره بلندمدت حدود 73 درصد کاهش و دبی چشمه‌های انتخابی حوضه کارون بزرگ در مردادماه 1401 نسبت به بلندمدت حدود 18 درصد کاهش داشته است.

تعادل آب لرستان به‌دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی طی سال‌های اخیر از شکنندگی برخوردار است و حتی این مایه حیات در برخی مناطق کمیاب می‌شود و رمق روستاییان را برای رسیدن به سرزندگی و آبادانی می‌ستاند.

تنش آبی و کاهش ذخایر آب لرستان که جزو استان‌های زاگرس‌نشین است در حالی رو به شدت بود که تصاویر ماهواره‌ای در دی و بهمن‌ماه امسال انباشت مناسب برف را در کوهستان‌های زاگرس نشان می‌داد و گمانه‌ها را برای افزایش حجم مخازن سدهای این استان قوت بخشید.

احمد گودرزی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب ‌منطقه‌ای لرستان در ارتباط با وضعیت سدهای این استان در پی بارش‌های اخیر در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت که حجم مخازن سدهای لرستان تا یکم اسفندماه امسال با وجود افزایش سه درصدی حدود 23 درصد پر است.

او  با بیان اینکه حجم فعلی سد مروک 21.42 میلیون مترمکعب است، اعلام کرد که حجم کل این سد 105.88 میلیون مترمکعب و حجم آب مروک سال گذشته در این بازه زمانی 18.6 میلیون مترمکعب بود.

تاخت خشک‌سالی 

گودرزی با اشاره به وضعیت سد ایوشان ابراز کرد که حجم فعلی این سد 16.7 میلیون مترمکعب و حجم کل این سد 51.7 میلیون مترمکعب است؛ همچنین حجم آب سد ایوشان سال گذشته در این بازه زمانی 7.77 میلیون مترمکعب بود.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب ‌منطقه‌ای لرستان تصریح کرد که حجم آب فعلی سد هاله 2.98 میلیون مترمکعب است که حجم کل این سد 3.55 میلیون مترمکعب بوده و حجم آب سد هاله سال گذشته در این بازه زمانی 2.96 میلیون مترمکعب بود.

او گفت که حجم آب فعلی سد خان‌آباد 1.8 میلیون مترمکعب است که حجم کل این سد 14 میلیون مترمکعب و حجم آب سال گذشته در این بازه زمانی 2.70 میلیون مترمکعب بود.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب ‌منطقه‌ای لرستان حجم آب فعلی سد کزنار را 25/. میلیون مترمکعب اعلام و ابراز کرد که حجم کل این سد 8/. میلیون مترمکعب است و حجم آب آن سال گذشته در این بازه زمانی 0/08 میلیون مترمکعب بود.

گودرزی تأکید کرد که حجم آب فعلی سد حوضیان 4.25  میلیون مترمکعب است که حجم کل این سد 33.08  میلیون مترمکعب و حجم آب آن سال گذشته در این بازه زمانی 14.04  میلیون مترمکعب بود.

او بیان کرد که حجم آب فعلی کل سدهای لرستان در حال حاضر 47.41 میلیون مترمکعب است که این مقدار در سال گذشته 46/15 میلیون مترمکعب بود و حجم کل مخازن این سدها هم‌اکنون 208.71 میلیون مترمکعب است.

دشت‌های تشنه در لب چشمه

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب ‌منطقه‌ای لرستان تصریح کرد که حوضه آبریز سدهای ایوشان، مَروک، حوضیان  و خان‌آباد برف‌گیر است و میزان برف در بالادست این سدها خوب بوده، اما با توجه به اینکه سدها تقریباً خالی است و هنوز ذوب برف شروع‌نشده آب ورودی به سدها در حال حاضر چندان قابل‌توجه نیست.

گودرزی با بیان اینکه سد ایوشان در شهرستان خرم‌آباد قرار دارد و بخش‌های زاغه و چغلوندی از این سد بهره‌مند می‌شوند، گفت که سدهای حوضیان، خان‌آباد و کزنار در شهرستان الیگودرز واقع است؛ همچنین سد مروک در دورود و سد هاله نیز در کوهدشت قرار دارد.

او تصریح کرد که تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که آبگیری سدهای لرستان اغلب در ماه‌های اسفند و فروردین انجام می‌شود که این امر کاملاً بستگی به میزان بارندگی‌های دو ماه اسفند 1401 و فروردین 1402 دارد.

لرستان سال‌های متمادی‌ست که در وضعیت قرمز آب قرار گرفته است. آب کمیاب است و این کمیابی نیز با توجه به تغییرات آب‌وهوایی، رشد جمعیت، ایستگاه‌های پمپاژ آب، ضعف پروژه‌های آبخیزداری، ساخت‌وسازهای شهری و روستایی در حریم رودخانه‌ها، نبود سدسازی در مناطق پرخطر و تخریب پوشش گیاهی جنگل‌ها و مراتع در مسیر افزایش است.

نگرانی برای آب لرستان حتی با وجود بارش‌ها در حالی شدت گرفته است که این استان با دارابودن 11 درصد آب‌های جاری کشور سهمی کمتر از یک‌درصد در مهار آب‌ها دارد تا کم‌آبی دشت‌های تشنه را در برهوت آب قرار دهد و  زمین‌ها را خشک کند و خار.

گزارش از فاطمه نیازی

انتهای پیام/‌644/.