بازخوانی نمونه‌های جهانی از "هیستری جمعی" با بروز علائم بیماری یا مسمومیت
هیستری جمعی Mass Hysteria از قرن سیزدهم وارد ادبیات پزشکی جهان شد و تظاهری از اختلال تبدیلی است که در گروهی از افراد یک جامعه تحت شرایط استرس‌زا روی می‌دهد؛ موارد مشابه زیادی از هیستری جمعی در دنیا رخ داده که در این گزارش به برخی از آنها پرداخته‌ایم.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ماجرای سریالی اعلام مسمومیت دانش‌آموزان از 9 آذر ماه شروع شده و طی هفته گذشته شدت بیشتری یافته است.
در این میان علی‌رغم تحقیقات گسترده در خصوص علل و عوامل این رویداد، دستگاه‌های متولی به پاسخ مشخص و دقیقی نرسیده‌اند و فرضیاتی را که مطرح بوده است بررسی کرده‌اند که برخی رد شده است و برخی هنوز به‌عنوان گزینه احتمالیِ علت این رویداد، روی میز مسئولان امر قرار دارد.
کنار احتمالاتی مانند گاز CO و... برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران معتقدند آنچه روی داده، "هیستری جمعی" است؛ هرچند این فرضیه نیز هنوز ثابت نشده است و تحقیقات در حوزه‌های مختلف در حال انجام است بر آن شدیم تاریخچه این موضوع را در دنیا بررسی کنیم.
هیستری جمعی Mass Hysteria از قرن سیزدهم وارد ادبیات پزشکی جهان شد و تظاهری از اختلال تبدیلی است که در گروهی از افراد یک جامعه تحت شرایط استرس‌زا روی می‌دهد.
استفاده از واژه «تبدیلی» برای این بیماری، از نظریه فروید گرفته شده است که عقیده داشت اضطرابِ بیمار، «تبدیل» به علایم فیزیکی می‌شود. هیستری جمعی یا فراگیر بین گروهی از افراد انتشار می‌یابد و معمولاً این گروه در یک محیط بسته مثل مدرسه یا مراکز شبانه‌روزی به‌سر می‌برند.
علائم این همه‌گیری زمانی بروز می‌کند که همزمان به افراد آن جامعه یک محرک تنش‌زا وارد شود، در این نوع اختلال عوامل فرهنگی، روانی و جسمی نقش دارند و علائم بالینی آن ممکن است به‌صورت اسهال، تهوع و استفراغ، سرفه، نفس نفس زدن، درد قفسه صدری، ضعف، تشنج و... بروز کند.
هیستری جمعی در 70 تا 100 درصد موارد در دختران گزارش شده است و اختلال اکثراً در گروه سنی 12 تا 14 سال بروز می‌کند و به‌دنبال آن افراد خردسال‌تر مبتلا می‌شوند، جالب این است که در هیستری‌های جمعی گزارش‌شده از این بیماری، والدین و معلمان سالم مانده‌اند.
هیستری فراگیر ممکن است به‌دنبال یک بیماری جسمی واقعی یا یک شایعه مربوط به اشاعه یک بیماری جسمی وخیم روی دهد؛ در چنین موقعیت‌هایی افرادی که وحشت‌زده شده‌اند علائم بیماری را تقلید می‌کنند.
تاکنون چندین مورد از هیستری جمعی در ایران دیده شده است، مورد اول در سال 1363 در یک منطقه معدنی در نزدیکی کرمان، مورد دوم در سال 1371 در روستایی از استان کرمان، مورد سوم در سال 1373 در روستایی واقع در اطراف یزد و مورد چهارم در سال 1381 در روستایی در اطراف شهرستان سردشت استان آذربایجان غربی گزارش شده است.
علاوه بر اینها موارد مشابه زیادی در دنیا رخ داده است که در ادامه به برخی از آنها که شباهت بیشتری با مورد اخیر در کشورمان دارند اشاره می‌کنیم.
در سال 1990، به‌طور ناگهانی نوعی بیماری مرموزی میان هزاران دانش‌آموز دبیرستانی آلبانیایی در کوزوو (یوگسلاوی) شیوع پیدا کرد، این یک رویداد بی‌سابقه در مقیاس جهانی بود؛ هم از نظر تعداد موارد و هم از نظر اختلاف‌نظر در مورد علت.
پس از تحقیقات مختلف، پروفسور زوران رادوانوویچ، ادعای مسمومیت هزاران جوان کوزوو توسط گازهای سمی را نتیجه یک "هیستری جمعی" اعلام کرد.
در سال 1965، در مدرسه‌ای دخترانه در بلک‌برن در انگلستان، چند دختر از سرگیجه شکایت کردند و برخی بیهوش شدند، در عرض چند ساعت، 85 دختر پس از بیهوش شدن، با آمبولانس به بیمارستان منتقل شدند.
دو محقق به‌نام‌های ماس و مک اِوِدی، تحلیل خود را از این رویداد، حدود یک سال بعد منتشر کردند، نتیجه‌گیری آنها این بود که این مورد، "همه‌گیری هیستریک" بوده است، در این جهت همه‌گیری فلج اطفالِ قبلی، جمعیت را از نظر عاطفی آسیب‌پذیر کرده و از سوی دیگر رژه سه‌ساعته روز قبل که 20 بیهوش به‌همراه داشت، محرک خاص این موضوع بوده است.
مورد دیگری در سال 1999 در بلژیک رخ داد که دانش‌آموزان پنج مدرسه، پس از نوشیدن کوکاکولا اعلام بیماری کردند. شکایت دانش‌آموزان از سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال یا لرز بود.
دانشمندان پس از بررسی‌های گوناگون به این نتیجه رسیدند که در مدرسه اول، ارتباطی بین مصرف کوکاکولا و بیماری مشاهده شد و می‌توان بیماری رخ‌داده را به مصرف منظم کوکاکولا نسبت داد اما بقیه موارد را ناشی از هیستری جمعی دانست.
از سال 2009، برخی مسمومیت‌ها در مدارس دخترانه در افغانستان گزارش شد که علائمی مانند سرگیجه، غش و استفراغ را به‌همراه داشت. سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی و دیگران تحقیقاتی را در این خصوص انجام دادند اما هیچ‌گاه شواهدی مبنی بر مسمومیت پیدا نکردند.
نتیجه‌گیری دانشمندان و محققین این بود این اتفاقات ناشی از "هیستری جمعی" بوده است.
هیستری جمعی در نپال از مدرسه‌ای در غرب نپال و در سال 2018 گزارش شد، پس از اینکه یک دختر مدرسه‌ای 9ساله دچار گریه و فریاد شد، به‌سرعت سایر کودکان همان مدرسه نیز تحت تأثیر قرار گرفتند و سپس 47 دانش‌آموز که اغلب دختر بودند در همان روز مبتلا شدند! موارد مشابه دیگری هم رخ داد که حتی منجر به تعطیلی موقت مدارس شد.
جمع این گزاره‌ها و تجربیات جهانی به محققین این اجازه را می‌دهد که بحث هیستری جمعی را جزء "گزینه‌های احتمالی" در اعلام مسمومیت‌های اخیر بدانند و کنار تحقیقات روی موضوع مسمومیت، این مورد را نیز مورد واکاوی قرار دهند.
منابع:
http://pejouhesh.sbmu.ac.ir/article-1-2281-fa.html
https://www.newyorker.com/magazine/1978/08/21/sandy
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00144437
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1944262/
https://academic.oup.com/aje/article/155/2/140/108003
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7368451/
https://tasnimnews.com/2861420
https://payamema.ir/payam/articlerelation/5531
https://www.sid.ir/paper/63514/fa
انتهای پیام/+