تحلیل الاخبار از چشم‌انداز تأثیر توافق ایران ـ عربستان بر نقشه منطقه‌ای/ چرا صهیونیست‌ها نگران شدند؟
روزنامه الاخبار در سرمقاله امروز خود به بررسی جنبه‌های مختلف توافق ایران و عربستان و تأثیر آن بر تحولات منطقه‌ای به‌ویژه پرونده عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو پرداخته آن را ضربه بزرگی به منافع آمریکا و اسرائیل دانست.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، توافقی که روز جمعه بین ایران و عربستان در چین برای ازسرگیری روابط میان دو کشور امضا شد، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های سراسر جهان داشت و به‌ویژه رسانه‌های منطقه‌ای تیتر اصلی اخبار و مقالات خود را به این موضوع اختصاص داده‌اند.
در همین زمینه روزنامه الاخبار در پرونده جدید خود با انتشار چند مقاله به بررسی ابعاد مختلف توافق مذکور و تأثیر آن بر روابط منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخته نوشت، امضای توافق ایران و عربستان در پکن برای احیای روابط دیپلماتیک میان دو کشور در 3 جنبه بر سیاست جهانی تأثیرگذار است؛ اول، به‌دلیل اهمیت ژئواستراتژیکی ایران، دوم به‌خاطر وزنه نفتی و اقتصادی عربستان سعودی و سوم، برای پیشرفت چین به‌عنوان یک بازیگر فعال در عرصه دیپلماسی جهانی، این درحالی است که تاکنون آمریکایی‌ها تلاش داشتند خود را به‌عنوان مهمترین بازیگر در عرصه دیپلماسی خاورمیانه معرفی کنند.
تأثیر توافق ایران و عربستان بر تحولات منطقه
آنچه روز جمعه در پکن اتفاق افتاد، بعد از گذشت یک دهه از تحولات جهان عرب موسوم به بهار عربی و همچنین نزدیک شدن جنگ یمن به نهمین سال خود، رخداد ساده‌ای نبود و توافق ایران و عربستان در چین در شرایطی امضا شد که آمریکا در یک جنگ جهانی علیه روسیه قرار دارد، همچنین توافق مذکور در حالی است که رژیم صهیونیستی که در یک بحران داخلی بی‌سابقه گرفتار شده است، امید زیادی به عادی‌سازی روابط با ریاض داشت.
همچنین شاید بتوان گفت که توافق تهران و ریاض می‌تواند تأثیر مثبتی برای فعال‌سازی پرونده ریاست‌جمهوری لبنان و نیز احیای تدریجی مناسبات عربستان با سوریه داشته باشد؛ همان‌طور که منابع آگاه به الاخبار اعلام کردند سفر اخیر «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه به عمان بخشی از برنامه مسقط جهت میانجیگری برای مذاکرات قریب‌الوقوع ریاض و دمشق بود. به‌طور کلی آشتی ایران و عربستان بسیاری از کارت‌ها را تغییر می‌دهد و اگر روند طبیعی خود را طی کند، همان‌طور که سید حسن نصرالله گفت، افق‌های جدیدی را خواهد گشود.
اسرائیل، بازنده توافق تهران و ریاض
اما اینکه عربستان تحت حکمرانی «محمد بن سلمان» ولیعهد جوان این کشور به‌دنبال احیای روابط با ایران است اصلاً جای تعجب ندارد؛ زیرا آشتی با ایران کوتاه‌ترین راه برای ثبات عربستان در منطقه خلیج فارس است، به‌ویژه اینکه تلاش برای بهبود روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس، سیاست ثابت ایران بوده است و این کشورها نیز به‌سمت بهبود مناسبات خود با تهران حرکت کرده‌اند، از آن گذشته تلاش عربستان برای توافق با ایران به‌معنای عبور از همه اقدامات و تلاش‌های آمریکا و اسرائیل جهت قطع همیشگی روابط تهران و ریاض به‌بهانه اینکه ایران «دشمن مشترک» ایالات متحده و اسرائیل و عربستان است، می‌باشد.
تهران بر این باور است که منافع کشورهای منطقه، در دور شدن از مداخلات آمریکاست و هرچند پرونده‌های مناقشه‌برانگیز منطقه از جمله پرونده یمن، جدا از تعاملات ریاض و تهران هستند اما بدون شک احیای روابط میان این دو طرف فضای مناسبی را در منطقه برای حل پرونده‌های مذکور باز می‌کند.
اتفاقی که در چین افتاد، نتیجه یک ساعت نبود، بلکه پیش‌زمینه‌های طولانی دارد که از بیش از دو سال قبل آغاز شده است و عمان و عراق نقش پررنگی در آماده‌سازی برای امضای توافق میان عربستان و ایران داشتند. هم‌زمانی احیای روابط ایران و عربستان با پیشرفت مذاکرات مربوط به آتش‌بس جنگ یمن با میانجیگری عمان، بیانگر عقب‌نشینی سعودی‌ها از مواضع قبلی خود در برابر پرونده‌های منطقه است و ثابت می‌کند که عربستان به بیهوده بودن اقدامات خصمانه خود چون به‌راه انداختن جنگ یمن، پی برده است.
از سوی دیگر برای عربستان، احیای روابط با ایران به‌معنای کُند و یا متوقف شدن اقدامات ریاض در جهات دیگر از جمله عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است که طی دوره اخیر سعودی‌ها گام‌هایی جسته و گریخته در این زمینه برداشتند اما نمی‌خواستند مستقیماً و سریع و به‌روش اماراتی‌ها، با تل‌آویو سازش کنند؛ ضمن اینکه موانع موجود در روند سازش عربستان با رژیم اشغالگر، همچنان به‌قوت خود باقی است و حتی تلاش‌های بن‌سلمان برای دور زدن این موانع نتیجه نداشت،
بنابراین می‌توان گفت که اسرائیل اولین قربانی توافق ایران و عربستان است؛ به‌ویژه اینکه کابینه راست‌افراطی نتانیاهو تلاش‌های زیادی برای امضای قرارداد سازش با سعودی‌ها انجام داده و حساب زیادی روی عادی‌سازی با عربستان در آینده نزدیک باز کرده بود، همچنین توافق تهران و ریاض، محاسبات آمریکا را که به‌دنبال ایجاد ائتلاف‌های نظامی عربی ـ اسرائیلی در منطقه ضد ایران بود، به هم ریخت.
نگرانی آمریکا از حضور فعال چین در عرصه دیپلماسی خاورمیانه
علاوه بر همه اینها، این واقعیت که چین واسطه توافق ایران و عربستان برای احیای مناسبات میان آنها شده است، نشان‌دهنده یک تحول بزرگ درباره وزنه دیپلماتیک چین به‌عنوان یک قدرت جهانی و پیشرفت آن برای نفوذ در خاورمیانه است؛ مسئله‌ای که اصلاً به مذاق آمریکایی‌ها خوش نمی‌آید و موجب سردرگمی واشنگتن در بازسازی سیاست‌های جهانی خود می‌شود. آمریکا که با روی کار آمدن دولت جدید به‌ریاست جو بایدن اعلام کرده بود قصد دارد حضور خود را در خاورمیانه کمرنگ کند، بعد از مشاهده پیشرفت چشمگیر چین در خاورمیانه به‌عنوان بزرگترین رقیب جهانی ایالات متحده، در رویکرد خود تجدیدنظر کرد و تصمیم به احیای نفوذش در منطقه خاورمیانه داشت.
سفر چند ماه قبل «شی جین پینگ» رئیس‌جمهوری چین به عربستان و امضای قراردادهای بزرگ بین دو طرف، ضربه بزرگ دیگری برای آمریکا بود. یک نکته جدید در توافق فعلی عربستان و ایران برای احیای روابط آن است که این توافق در سایه تغییر گزینه‌های عربستان با توجه به بحران در مناسبات این کشور با آمریکا انجام می‌گیرد. بسیاری از ناظران معتقدند که استراتژی «نفت در برابر امنیت» که پایه و اساس مناسبات ریاض و واشنگتن بود، مدت‌هاست که منسوخ شده است و حتی خود آمریکا نیز تمایلی برای تداوم آن ندارد.
بنابراین اعلام توافق عربستان و ایران برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک، رشته جدیدی از سلسله متغیرات در نقشه منطقه‌ای است که بر اساس تغییرات نقشه بزرگ بین‌المللی صورت می‌گیرد. در پی چندین دوره مذاکره، نهایتاً توافق تهران و ریاض در سایه تحولات مهم جهانی از جمله جنگ اوکراین و روسیه و حرکت قدرت‌های منطقه‌ای به‌سمت تشکیل ائتلاف‌هایی که از پروژه آمریکا فاصله می‌گیرند، رخ داد که تأثیرات گسترده‌ای در سطح اقتصاد کشورهای منطقه و امنیت و ثبات آن دارد.
سخنان «وانگ یی» دیپلمات ارشد چینی بعد از اعلام توافق تهران و ریاض حاوی پیام‌های زیادی در این زمینه بود. وی با بیان اینکه توافق عربستان و ایران در پکن، پیروزی صلح است تأکید کرد؛ چین به ایفای نقش سازنده در تعامل مناسب با موضوعات پیچیده پایبند است و توافقی که بین این دو کشور انجام شد در دنیای آشفته کنونی، خبر خوبی است.
استقبال کشورها و شخصیت‌های منطقه از توافق ایران و عربستان
این توافق همچنین مورد استقبال بسیاری از کشورهای منطقه و در رأس آنها عراق قرار گرفت و وزارت خارجه این کشور اعلام کرد؛ توافق ایران و عربستان صفحه جدیدی از روابط دیپلماتیک بین دو کشور باز کرد و ما از آن استقبال می‌کنیم.
وزارت خارجه عمان نیز ابراز امیدواری کرد که ازسرگیری روابط بین عربستان سعودی و ایران به تقویت ارکان امنیت و ثبات در منطقه کمک کند.
از سوی دیگر «محمد عبدالسلام» سخنگوی رسمی جنبش انصارالله در توئیتی تأکید کرد که منطقه به بازگشت روابط طبیعی بین دولت‌ها نیاز دارد تا امت اسلامی، امنیت خود را که در نتیجه مداخلات خارجی و در رأس آن آمریکا و رژیم صهیونیستی از دست داده بود، بازیابد.
سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله نیز از این توافق استقبال و تأکید کرد؛ امضای توافق برای احیای روابط میان ریاض و تهران تحول خوبی است و ما از این بابت خوشحالیم؛ چرا که مطمئنیم به‌نفع ملت‌های منطقه خواهد بود و اگر این توافق روند طبیعی خود را طی کند افق‌هایی در سراسر منطقه از جمله لبنان خواهد گشود.
درگیری میان صهیونیست‌ها بعد از توافق تهران و ریاض
اما این توافق به همان اندازه که مورد استقبال کشورها و شخصیت‌های منطقه قرار گرفت، نگرانی صهیونیست‌ها را به‌دنبال داشت، در این زمینه «نفتالی بنت» نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر فعلی این رژیم را مورد انتقاد قرار داده گفت؛ این توافق یک شکست فاحش برای کابینه نتانیاهو است و ناشی از اهمال‌کاری سیاسی همراه با ضعف عمومی و درگیری داخلی در اسرائیل است.
به‌نوشته روزنامه عبری «یدیعوت آحارانوت»، نفتالی بنت معتقد است؛ احیای روابط بین عربستان و ایران یک تحول خطرناک برای اسرائیل و یک پیروزی سیاسی برای ایران است و کابینه نتانیاهو در یک شکست شدید اقتصادی و سیاسی و امنیتی قرار دارد و ما خواستار تشکیل یک کابینه اضطراری هستیم.
انتهای پیام/+
