تحلیل صباح زنگنه از تجدید روابط ایران و عربستان/ نوع تعاملات ایران و عربستان بر کل منطقه تاثیر می‌گذارد
تحلیلگر برجسته مسائل منطقه معتقد است که ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه محسوب می‌گردند و هرنوع روابطی که با یکدیگر داشته باشند بر محیط منطقه تاثیرگذار است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ایران، عربستان و چین دیروز جمعه نوزدهم اسفند 1401 برابر با دهم مارس 2023 میلادی در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند در نتیجه گفتگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
در همین راستا مصاحبه‌ای با آقای «صباح زنگنه» تحلیلگر مسائل غرب آسیا داشتیم. صباح زنگنه معتقد است که اقتصاد عربستان بازار بزرگی برای ایران خواهد بود اگر دو کشور در همین اندازه هم همکاری داشته باشند و در بازار نفت و پتروشیمی رقیب هم نباشند، بلکه مکمل و همکار هم باشند، سالانه ده‌ها میلیارد دلار سود عاید هر دو کشور خواهد شد. به گفته وی، اگر بازار عربستان به روی کالاهای ایران باز شود تحول بزرگی ایجاد کرده و مانع از نفوذ رژیم صهیونیستی در بازار عربستان خواهد شد.
به عقیده این کارشناس مسائل غرب آسیا، عربستان می‌تواند به برقراری ثبات و امنیت در منطقه کمک کند و می‌توان امیدوار بود که فضا به برقراری صلح و آرامش در یمن نیز منجر شود.
نوع تعاملات ایران و عربستان بر کل منطقه تاثیر می‌گذارد
صباح زنگنه در گفتگو با خبرنگار تسنیم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه توافق ایران و عربستان برای ازسرگیری روابط چه تاثیراتی در سطح منطقه خواهد داشت اعلام کرد: ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه محسوب می‌گردند و بنابراین هرنوع روابطی که با یکدیگر داشته باشند بر محیط منطقه تاثیرگذار است؛ چه در عرصه داخلی این کشورها و چه در کشورهای همسایه و به طور کلی منطقه.به عبارت دیگر همگرایی بین ایران و عربستان سایر کشورهای منطقه را نیز به همگرایی دعوت می‌کند.
وی افزود: به این ترتیب طرف‌هایی که به دنبال مشکل‌آفرینی در منطقه هستند، با حضور دو کشور بزرگ ایران و عربستان که روابط خود را بهبود بخشیده و در صدد رفع تنش‌ها هستند، باید آثار تحرکات مخرب خود را در منطقه سنجیده و اقدام به اینگونه تحرکات نکنند. اگر دو کشور بزرگ با هم در اختلاف باشند، سایر کشورهای کوچک و جریان‌های سیاسی از این وضعیت سوءاستفاده خواهند کرد و به این اختلافات دامن خواهند زد اما زمانی که همکاری بین کشورهای بزرگ آغاز گردد این یک علامت مثبت خواهد بود تا سایر کشورها نیز به سمت همگامی و همگرایی حرکت کنند.
این تحلیلگر مسائل منطقه درباره اینکه ظرفیت‌های همکاری ایران و عربستان در مرحله آینده در چه محورهایی خواهد بود گفت: این دو کشور روابط متنوعی در سطح منطقه و جهان دارند. از آنجایی که ایران با محدودیت‌هایی ناشی از تحریم‌ها مواجه است اما عربستان چنین محدودیت‌هایی ندارد و می‌تواند در سطوح مختلف اقتصادی و سیاسی و امنیتی و فرهنگی حرکت بکند، ایران می‌تواند در این فعالیت‌ها نقش و حضور داشته باشد. البته تحریم‌ها همچنان روی همکاری کامل و همه جانبه تهران و ریاض تاثیر منفی خواهد گذاشت و باید برای رفع این تحریم‌ها تلاش کرد. عربستان در سطح محدودی می‌تواند در مسائل اقتصادی به ایران کمک کند اما در مسائل سیاسی و امنیتی نقش بیشتری می‌تواند ایفا کند و به برقراری ثبات و امنیت در منطقه کمک کند. بنابراین می‌توان امیدوار بود که فضا به برقراری صلح و آرامش در یمن نیز منجر شود.
3 طرح امنیتی برای منطقه وجود دارد
صباح زنگنه در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه یکی از مسائلی که در همکاری ایران و عربستان مطرح می‌گردد امنیت منطقه خلیج فارس و خروج نیروهای بیگانه و از جمله اسرائیل از این منطقه و دیگری، پرونده لبنان و سایر حوزه‌هاست و بنابراین توافق تهران و ریاض چه تاثیری بر این مسائل خواهد داشت، اعلام کرد: امنیت منطقه مبتنی بر قدرت نفوذ کشورهای منطقه و منافع سایر بازیگران منطقه‌ای و جهانی است. از آنجایی که منطقه مهمترین منبع انرژی در جهان محسوب می‌گردد، کشورهایی که منافع آنها در گرو منابع انرژی منطقه قرار دارد، نمی‌توانند از تاثیرگذاری بر منطقه دور باشند.
وی افزود: بنابراین ما شاهد 3 نوع طرح ویژه برای مباحث امنیتی منطقه بودیم و هستیم. یکی طرح حضور قدرت‌های بزرگ مانند آمریکا و انگلیس در منطقه است که خود را صاحب منافع می‌دانند و اغلب کشورهای منطقه نیز با حضور این دو کشور موافق بودند. طرح دوم طرحی است که سازمان ملل در قطعنامه 598 مطرح کرد و آن برقراری نظام امنیت منطقه‌ای با حضور خود کشورهای منطقه است. با تغییر نظام دیکتاتوری عراق در زمان صدام به نظام جمهوری دموکراتیک و برگزاری انتخابات در این کشور، اکنون عراق نیز می‌تواند به این نظام امنیت منطقه‌ای راحت‌تر ملحق شود.
صباح زنگنه تصریح کرد: اما طرح سوم قبلا توسط روسیه و دو سال قبل توسط چین مطرح شده بود. روسیه به امنیت خلیج فارس از این منظر توجه دارد که تولید انرژی در خلیج فارس بر بازار انرژی روسیه تاثیر منفی نگذارد و با تولید انرژی در روسیه رقابت نکند. اما طرح امنیتی چین که دو سال قبل مطرح شد در حقیقت یک نوع بازگشت به شرایط حضور آمریکا در منطقه در دهه‌های گذشته است؛ یعنی زمانی که ایالات متحده به شدت به انرژی منطقه نیاز داشت. درحال حاضر آمریکا نیاز چندانی به منابع انرژی منطقه ندارد اما در مقابل، چین به شکل روزافزون احساس نیاز به این منابع می‌کند. بنابراین برقراری ثبات و امنیت در منطقه خلیج فارس برای چین ضروری بوده و حاضر است در موضوعات امنیتی منطقه حضور داشته باشد و البته اینکه به چه نحوی می‌خواهد این کار را انجام دهد، ما اطلاعات و جزئیاتی درباره آن در دسترس نداریم. بنابراین کشورهای منطقه باید یکی از این راه‌ها را انتخاب کنند که به نظر می‌رسد بهترین راه همان راهکار دوم است یعنی کشورهای منطقه با هم به توافق برسند.
عربستان، آمریکا را در جریان مذاکرات با ایران قرار داده بود
صباح زنگنه در ادامه این مصاحبه درباره اینکه چین بین ایران و عربستان میانجیگری کرد و بنابراین چین نقش پررنگ‌تری به خود گرفته و به این ترتیب نقش آمریکا در معادلات منطقه‌ای روبه افول است، پس آیا می‌توان گفت که این اقدام پکن در راستای همان طرحی قرار دارد که برای منطقه در نظر گرفته، اظهار داشت: چین با عقلانیت پیش می‌رود و هرگز ادعای اینکه توافق ایران و عربستان به ضرر آمریکا است را مطرح نمی‌نماید و از این منظر به توافق مذکور نگاه نمی‌کند؛ زیرا روابط بین‌المللی اینگونه نیست که مثلا اگر چین حاضر شد در منطقه فعالیت کند این به ضرر آمریکا تمام خواهد شد. ما احتمال می‌دهیم که توافق تهران و ریاض با چراغ سبز آمریکا انجام شد و مقامات آمریکا نیز تصریح کردند که عربستان زمینه‌های مذاکرات خود با ایران را به آمریکایی‌ها اطلاع داده بود.
وی ادامه داد: بنابراین آمریکا اگر مخالف بود، توافق ایران و عربستان انجام نمی‌شد. در این میان معادلات کمی متفاوت است و آمریکا ممکن است حضور خود را در منطقه به دلیل عدم نیاز به انرژی منطقه، کمرنگ کند اما نیروهای نظامی آمریکا و پایگاه‌ها و مراکز حضور نظامی و فروش تسلیحاتی ایالات متحده در منطقه همچنان وجود و ادامه دارد و نیاز به فروش تسلیحات بیشتری در اینجا دارد. به این ترتیب آمریکا حضور خود را به شکل دیگری در منطقه ادامه خواهد داد و نقش چین را به این عنوان نگاه می‌کند که اگر چین نباشد آمریکا هم نخواهد بود. یعنی به معنای تنیدگی اقتصادی چین و آمریکاست.
همکاری اقتصادی عربستان و ایران سالانه ده‌ها میلیارد دلار سود برای هردو کشور خواهد داشت
صباح زنگنه درباره دستاوردهای توافق ایران و عربستان برای دو کشور گفت: عربستان به دنبال امنیت است، اینکه نفت خود را به راحتی در منطقه بفروشد و کسی به مسیرهای نفتی آن در خلیج فارس و دریای سرخ تعرض نکرده و این کشور بتواند به برنامه‌های توسعه خود رسیدگی کند. جمهوری اسلامی ایران نیز ثبات و امنیت منطقه را چه در سطح انسانی و چه توسعه‌ای ضروری می‌داند و هیچ کشوری نمی‌تواند در یک محیط ناامن با داشتن هراندازه امکانات قدرتی و تسلیحاتی به زندگی خود ادامه دهد. اقتصاد عربستان بازار بزرگی برای ایران خواهد بود اگر دو کشور در همین اندازه هم همکاری داشته باشند و در بازار نفت و پتروشیمی رقیب هم نباشند، بلکه مکمل و همکار هم باشند، سالانه ده‌ها میلیارد دلار سود عاید هردوکشور خواهد شد.
تنها طرف ناراضی از توافق ایران و عربستان، رژیم صهیونیستی است
این تحلیلگر مسائل منطقه درباره تاثیر توافق ایران و عربستان بر تحولات یمن و لبنان تاکید کرد: تنها طرفی که نسبت به توافق ایران و عربستان ابراز نارضایتی کرد رژیم صهیونیستی بود. اما یمنی‌ها اعلام کردند که این توافق می‌تواند به کاهش تنش‌ها و رسیدن به توافق بهتری در مسائل سیاسی و امنیتی یمن کمک کند. از طرف دیگر لبنانی‌ها نیز احساس می‌کنند بین ایران و عربستان دیگر تقابلی نخواهد بود و همین مسئله آثار روانی و ابعاد سیاسی بر محورهای نزدیک به دو کشور در لبنان هم می‌گذارد و آنها نیز می‌توانند مسائل خود را در داخل حل کنند و به جای تقابل و اختلاف و درگیری به فکر حل مسائل اقتصادی و معیشتی مردم لبنان باشند.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا رژیم صهیونیستی نگران توافق تهران و ریاض بوده و احساس زیان می‌کند اظهار داشت: اسرائیل با هرگونه همگرایی و نزدیکی میان کشورهای اسلامی احساس خطر و زیان می‌کند. اصلا نام اسرائیل همواره در جنگ و درگیری‌ها وجود دارد و مطمئنا در هرنوع درگیری و هرنوع اختلاف و جنگ در منطقه، سودبرنده اصلی آن رژیم صهیونیستی است؛ چه از طریق عوامل اطلاعاتی و جاسوسی و امنیتی خود در کشورها و چه از طریق تجاری که در مناطق مختلف جهان حضور دارند و چه از طریق بانک‌های مختلفی که به کشورها وام و ضمانتنامه‌های مالی می‌دهند و در اقتصاد آنها نفوذ می‌کنند. رژیم صهیونیستی بهره‌برنده اول از اختلافات در منطقه است.
صباح زنگه درباره اینکه آیا زیان‌ها و نگرانی‌های رژیم صهیونیستی صرفا محدود به روابط بین کشورهای منطقه و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یا برگزاری انتخابات در لبنان و ... است، تصریح کرد: این‌ها منابع اصلی زیان و نگرانی اسرائیل هستند اما موارد زیاد دیگری وجود دارد که به زیان این رژیم است. اگر بازار عربستان به روی کالاهای ایران باز شود تحول بزرگی ایجاد کرده و مانع از نفوذ رژیم صهیونیستی در بازار عربستان خواهد شد.
انتهای پیام/