روایت تسنیم از عملیات‌ فتح‌المبین/ از آزادسازی ۲۴۰۰ کیلومتر از سرزمین‌های اشغالی تا دستیابی به خطوط پدافندی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از دزفول، عملیات فتح‌المبین با رمز «یا زهرا(ع)» در منطقه جبهه جنوبی، شوش و دزفول از دوم تا دهم فروردین ماه سال 1361 با هدف آزادسازی منطقه غرب دزفول و جاده دزفول ـ دهلران و تأمین اندیمشک، شوش، دزفول و جاده اندیمشک ـ اهواز به‌صورت گسترده با فرماندهی مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران انجام شد.

در این عملیات 124 گردان پیاده و 9 گردان زرهی از نیروهای خودی و 92 گردان پیاده، 39 گردان زرهی، 29 گردان مکانیزه، 3 گردان کماندو، 3 گردان گارد و 12 گردان توپخانه از نیروهای دشمن حضور داشتند.

آزادسازی 2 هزار و 400 کیلومترمربع از سرزمین‌های اشغالی شامل ده‌ها بخش و روستای منطقه و چند جاده و تنگه مهم، خارج شدن دزفول و شوش و اندیمشک و پایگاه هوایی دزفول از دید و تیررس مؤثر دشمن از جمله نتایج عملیات فتح‌المبین بود. 25 هزار کشته و 17 هزار اسیر آماری از تلفات دشمن در این عملیات است، همچنین انهدام 18 هواپیمای جنگنده، 361 تانک و نفربر، 300 خودرو، 50 توپ و 30 دستگاه مهندسی از خسارت‌هایی بود که به دشمن وارد شد.
به‌مناسبت سالروز آغاز این عملیات غرورآفرین، خبرنگار تسنیم به بخشی از تاریخ شفاهی در گفت‌وگو  با «سردار عبدالمحمد کوچک، جانشین طرح عملیات تیپ هفت ولی‌عصر(عج)، یادگار هشت سال دفاع مقدس و نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس» به شرح عملیات‌های فتح‌المبین پرداخته است که در ادامه از نظر شما مخاطبان می‌گذرد.

سردار کوچک دراین‌باره می‌گوید: با خاتمه یافتن عملیات طریق القدس تلاش برای اجرای عملیات بعدی  به‌منظور جلوگیری از قدرت تصمیم‌گیری تجدید سازمان و توقف روحیه دشمن آغاز می‌شود. در این شرایط که نیروهای رزمنده ابتکار عمل در جنگ و پشت‌جبهه را در دست داشتند دو منطقه غرب دزفول و منطقه عمومی خرمشهر (غرب کارون) نظر فرماندهان نظامی را به خود جلب کرد که الزاماً باید یکی از آنها جهت اجرای عملیات انتخاب شود.

وی در ادامه گفت: پس از بحث و بررسی فرماندهان نیروی زمینی ارتش، منطقه خرمشهر، و فرماندهان سپاه پاسداران منطقه غرب دزفول را برای انجام عملیات بزرگ آینده پیشنهاد کردند که سرانجام منطقه پیشنهادی سپاه را به‌دلایلی ازقبیل همچون تناسب یگانهای خودی با وسعت این منطقه تناسب شرایط طبیعی این منطقه با رزم قوای پیاده و... را انتخاب کردند.

کوچک با اشاره به اهداف این عملیات گفت: آزادسازی بخش وسیعی از مناطق اشغال‌شده همچون سایت 4و5 و رادار و ده‌ها روستای منطقه، انهدام دو لشکر عراق (10زرهی و 1مکانیزه)، دستیابی به خطوط پدافندی مناسب و استفاده از حداقل نیروهای خودی در آن خطوط، خارج کردن شهرهای شوش، اندیمشک و دزفول از تیررس آتش توپخانه دشمن و نیز دور کردن آتش مؤثر دشمن از جاده اهواز ـ اندیمشک از جمله اهداف این عملیات بوده است.

این یادگار دفاع مقدس در ادامه با اشاره به منطقه عملیات اظهار داشت: منطقه عملیاتی فتح‌المبین از شمال به ارتفاعات صعب‌العبور تی‌شکن،  دالپری، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات میشداغ و تنگه صعده و از شرق به رودخانه کرخه و از غرب به مرز بین‌المللی (در شمال و جنوب فکه) منتهی می‌شود.

وی در ادامه بیان کرد: منطقه مزبور 2500 کیلومترمربع وسعت داشت و از لحاظ جغرافیایی ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات یادشده، دارای تپه‌های ماهور بسیار و بعضاً غیرقابل عبور بود. این بلندی‌ها به‌دلیل پستی زمین در شرق کرخه، روی شهرهای شوش، هفت‌تپه، و جاده اهواز ـ اندیمشک کاملاً مشرف بودند، همچنین ارتفاعات ابوصلیبی خات 202 و 198 متر، کوه‌های برقاز، رقابیه تی‌شکن، کمرسرخ، تنگه ابوغریب و رقابیه، مراکز رادار، سایت 4و5، پادگان عین‌خوش و نقاط حساسی همچون دوسلک و سه‌راهی قهوه‌خانه از عوارض مهم منطقه عملیاتی فتح‌المیبن بودند.

کوچک گفت: همچنین جاده‌های آسفالته دزفول به دهلران، عین‌خوش به چم‌سری، جاده تنگه ابوغریب، جاده امام‌زاده عباس به چاه نفت و پل‌های احداث‌شده روی رودخانه‌های چیخواب و دویرج نیز از مهم‌ترین راه‌های مواصلاتی منطقه محسوب بودند.

مرحله اول عملیات فتح‌المبین

وی با اشاره به شرح عملیات فتح‌المبین گفت: در ساعت 00:30 بامداد دوم فروردین 1361 عملیات فتح‌المبین با رمز یازهرا(ع) آغاز شد. در مرحله اول عملیات فتح‌المبین در محور قرارگاه قدس، تیپ 14 امام حسین(ع) در جناح راست موفق شد با حرکت احاطه‌ای از شمال غربی و غرب رودخانه چیخواب ضمن تصرف منطقه عین‌خوش، عقبه دشمن را در این محور مسدود کند. تیپ 41 ثارالله و تیپ 84 خرم‌آباد در جناح چپ این قرارگاه از شمال دشت‌عباس به‌طرف امام‌زاده عباس و تپه 202 پیشروی کرده مواضع دشمن را به تصرف خود در آوردند؛ این مواضع در جریان پاتک‌های شدید دشمن مجدداً به اشغال نیروهای عراقی درآمد.

در محور قرارگاه نصر؛ یگان‌های عمل‌کننده در ساعت 1:30 بامداد با دشمن درگیر شدند. تیپ 27 محمد رسول الله(ص) توپخانه دشمن در علی‌گره‌زد را خاموش کرد و دیگر یگان‌های قرارگاه از جمله تیپ7 دزفول علی‌رغم تک جبهه‌ای مخاطره‌آمیز موفق شدند مواضع اصلی پدافندی دشمن در غرب محور پل نادری، سرخه فلیه، سرخه صالح و تپه چشمه، کوت کاپون، سه‌راه قهوه‌خانه و تپه شاوریه را به تصرف درآورند.

در محور قرارگاه فجر؛ به‌دلیل مستحکم بودن خطوط پدافندی، حجم انبوه آتش و هوشیاری دشمن نسبت به‌جهت تک و نیز انسداد اکثر راهکارهای پیش‌بینی‌شده خودی، نیروهای این قرارگاه با روشن شدن هوا به موقعیت اولیه خود بازگشتند.

در محور قرارگاه فتح؛ مأموریت این قرارگاه در آغاز عملیات تنها اعزام گروه‌های «آر.پی.جی.زن» برای شکار تانک‌ها محدود شد، بر همین اساس گروه‌های مورد نظر اعزام شدند و موفق شدند حدود 20 تانک و نفربر دشمن را منهدم کنند.

اتفاق بی‌نظیری که رخ داد حفر کانال تونل در زمین‌های رملی منطقه توسط رزمندگان دزفولی و مقنی‌های یزدی بود که مایه شگفتی عراقی‌ها شده بود.

 مرحله دوم عملیات فتح‌المبین

کوچک در ادامه با بیان اینکه مرحله دوم عملیات فتح‌المبین در 1361/1/4 ساعت 1 بامداد چهارشنبه چهارم فروردین با کلمه رمز یا زهرا(ع) آغاز شد، گفت: نیروها در اولین ساعات شروع عملیات تلفات سنگینی بر دشمن وارد کردند و به مواضع او در جبهه‌های غرب شوش و دزفول دست یافتند در این مرحله از عملیات تنگه رقابیه و ارتفاعات میشداغ پاک‌سازی شد.

مأموریت اصلی به‌عهده قرارگاه فتح بود تا با تصرف تنگه رقابیه و ضمن تهدید عقبه نیروهای عراقی، در منطقه قرارگاه فجر موجب کاهش فشار دشمن به قرارگاه قدس شود. قرارگاه‌های نصر و قدس نیز در این مرحله مأموریت داشتند با ترسیم خطوط پدافندی خود مقابل پاتک‌های دشمن مقاومت کنند.

همچنین قرارگاه فجر؛ همچون مرحله اول مأموریت داشت به‌منظور جلب توجه دشمن به انجام عملیات ایذایی بپردازد و ذهن فرماندهان عراقی را از محور اصلی عملیات منحرف کند، اما به‌دلیل عدم موفقیت قرارگاه فجر در تصرف ارتفاعات سایت‌های 4 و 5 و رادار، این مأموریت به تیپ 7 حضرت ولی‌عصر(عج) سپرده شد که این تیپ با کمترین تلفات موفق به انجام این مأموریت شد.

قرارگاه فتح از دو محور عملیات خود را آغاز کرد؛ یک تیپ پیاده به‌همراه یک گردان زرهی با هدف تصرف ارتفاعات رقابیه از حاشیه تنگه و آب‌گرفتگی وارد عمل شدند و دو تیپ نیز محور اصلی حرکت خود را تنگه دلیجان به‌منظور دور زدن دشمن قرار دادند و در نتیجه موفق شدند تنگه رقابیه، ارتفاعات رقابیه و میشداغ به‌همراه تعداد زیادی تجهیزات سنگین دشمن را به‌تصرف درآورند. به‌دنبال آن نیروهای عراقی از فشار خود در محور عین‌خوش کاسته پاتک‌های سنگین را متوجه منطقه رقابیه کردند و باوجود اینکه خطوط پدافندی نیروهای خودی در داخل تنگه تا آستانه سقوط پیش رفته بودند؛ لیکن مقاومت رزمندگان به حفظ و تأمین اهداف این مرحله منجر شد.

 مرحله سوم عملیات فتح‌المبین

کوچک با اشاره به مرحله سوم عملیات فتح‌المبین که در 1361/1/7 بود، گفت: مهم‌ترین مواضع حیاتی دشمن در غرب شوش و دزفول فتح شد این مرحله از عملیات مقارن ساعت 22:30 دقیقه شب شنبه 7 فروردین با نام فتح‌المبین و با رمز یازهرا(ع) در شمال غربی شوش آغاز شد. فرماندهان سپاه و ارتش، پس از کسب نتایج موفقیت‌آمیز در مرحله دوم عملیات به این نتیجه رسیدند که نیروهای دشمن به‌دلیل از هم پاشیدگی سازمان و گسستگی در سیستم فرماندهی خود احتمالاً از منطقه عملیانی فرار خواهند کرد، لذا تصمیم گرفته شد هرچه سریع‌تر با انجام عملیات دیگری قوای دشمن منهدم و خطوط پدافندی قوای خودی تصحیح و تقویت شود.

بر همین اساس پس از طراحی مانور این مرحله از عملیات نیروهای خودی در بامداد روز هفتم فروردین حمله خود را آغاز کردند و همان گونه که پیش‌بینی می‌شد دشمن برای مصون ماندن از انهدام و اسارت نیروهایش بسیاری از مواضع خود را به‌ناچار ترک کرد و به منتهی‌الیه خطوط پدافندی خود در منطقه (چنانه؛ دوسلک و غرب ارتفاعات تینه) عقب‌نشینی کرد.

مرحله چهارم عملیات فتح‌المبین

جانشین طرح عملیات تیپ هفت ولی‌عصر(عج) با بیان اینکه مرحله چهارم عملیات فتح‌المبین در 1361/1/18 بود که سحرگاه روز یکشنبه فروردین با نام فتح‌المبین و رمز یازهرا(ع) آغاز شد، تشریح کرد:  قرارگاه نصر به پاک‌سازی منطقه متصرفه در شرق ارتفاعات تینه پرداخته پس از آن به کمک قرارگاه قدس شتافت؛ قرارگاه قدس که روز گذشته ارتفاعات 202 تنگه ابوغریب را به‌تصرف درآورده بود تلاش می‌کرد از فرار نیروهای در حال عقب‌نشینی عراق جلوگیری کند، قرارگاه فجر نیز مسئولیت پاک‌سازی منطقه متصرفه خود را به‌عهده داشت.

همچنین نیروهای قرارگاه فتح ضمن عبور از تنگه دلیجان به‌سمت برقازه و دوسلک موفق شدند این دومنطقه را به‌تصرف درآورده با نیروهای قرارگاه نصر الحاق کنند و سپس به‌سمت مرزهای بین‌المللی پیشروی کنند در مجموع طی این مرحله از عملیات ارتفاعات تینه، دوسلک و برقازه به‌تصرف کامل درآمدند و دشمن به غرب رودخانه دویرج و تپه182 عقب رانده شد.

این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در ادامه راجع به نتایج این عملیات گفت: آزادسازی 2500 کیلومترمربع از خاک میهن اسلامی شامل ده‌ها بخش و روستا، سایت 4 و 5 رادار، جاده مهم دزفول ـ دهلران و...، نزدیک شدن نیروهای خودی به مرز در منطقه غرب شوش و دزفول، خارج شدن شهرهای دزفول، اندیمشک، و شوش و مراکز مهمی همچون پایگاه هوایی دزفول از تیررس توپخانه دشمن، و دستیابی به چاه‌های نفت ابوقریب در ارتفاعات تینه، انهدام بیش از 4 لشکر، 361 تانک و نفربر، 18 هواپیما، 300 خودرو، 50 توپ و 30 دستگاه مهندسی ارتش عراق، به‌غنیمت گرفتن 320 تانک و نفربر، 500 خودرو، 165 توپ، 50 دستگاه مهندسی و مقادیر زیادی سلاح و تجهیزات انفرادی، به‌اسارت درآمدن بیش از 15 هزار تن از نیروهای دشمن، کشته و مجروح شدن حدود 25 هزار تن از نیروهای دشمن از جمله دستاوردهای این عملیات بود.

گفت‌وگو از فاطمه دقاق‌نژاد

انتهای پیام/735/ن+