برخی فضیلت‌های ماه رمضان در آیینه قرآن و احادیث
ادعیه منسوب به اهل بیت وحی علیهم‌السلام از مهم‌ترین منابع جهت درک معارف حقه‌ی الهی از جمله فضائل ماه مبارک رمضان است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ادعیه و زیارت‌نامه‌های منسوب به اهل بیت وحی علیهم‌السلام از مهم‌ترین منابع جهت درک معارف حقه‌ی الهی و دریافت تبیین‌های رفتاری و اخلاقی است، چرا که کلام معصومین علیهم‌السلام متصل به وحی و رفتار این انوار مقدس طبق مشیت الهی است. حال که در ماه مبارک رمضان قرار داریم، با مروری بر فرازهایی از دعای 44 صحیفه سجادیه (ع) درباره «دعا به وقت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان» به برخی از مراقبت‌های این ماه پر عظمت می‌پردازیم.
در فرازهایی از این دعای شریف می‌خوانیم:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ وَ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّى لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلََى لََغْوٍ وَ لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ
یعنی خدایا، بر محمّد و آلش درود فرست و شناخت برتری این ماه و بزرگداشت احترامش را و خودداری از آنچه که در این ماه ممنوع کردی، به ما الهام فرما و ما را به روزه داشتن این ماه و حفظ جوارح‌مان از گناهانت و به کار گرفتن آن‌ها در آنچه که تو را خشنود می‌کند، یاری ده؛ تا با گوشمان به گفتار لغو گوش نکنیم و با چشممان به تماشای لهو نشتابیم.
امام سجاد علیه‌السلام ابتدای این فراز را با صلوات بر محمد و آل او آغاز می‌کنند تا مدخلی برای اجابت دعا باشد. امام در ابتدا از خداوند درخواست می‌کنند دو چیز را به ما الهام کند: معرفت نسبت به فضیلت این ماه و تجلیل و بزرگداشت حرمت ماه رمضان.
اما از جمله فضائل ماه مبارک رمضان که نیاز است به آن معرفت یابیم، آیه‌ی 186 سوره‌ی بقره است، آنجا که فرمود «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» یعنی «و هرگاه بندگان من، از تو در باره من بپرسند، [بگو] من بسیار نزدیکم، و دعاى دعاکننده را -به هنگامى که مرا بخواند- اجابت می‌کنم، پس [آنان] باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند، باشد که رشد یابند.» این آیه درست در سیاق مربوط به آیات رمضان است و این معرفت را به ما تفهیم می‌کند که خداوند در ماه رمضان شرایط قُرب به آستان خود را سهل‌تر و در دسترس‌تر نسبت به سایر ماه‌های سال قرار می‌دهد تا زمینه‌ی لازم برای استجابت دعا و اجابت دعوت الهی و ایمان به او مهیاتر شود و به این ترتیب رشد معنوی حاصل شود.
نکته‌ی قابل توجه این است که قُرب به پیامبر صلی الله علیه و آله و قرب به عترت مساوی به قرب خداست و بلکه باید گفت خداوند مسیر قرب به خود را از طریق این انوار مقدس قرار داده است، همچنان که در فرازی از زیارت عاشورا می‌خوانیم «یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ إِلَى رَسُولِهِ وَ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَى فَاطِمَةَ وَ إِلَى الْحَسَنِ وَ إِلَیْکَ بِمُوَالاتِک»؛ یعنی ای اباعبدالله، من به‌سوی خداوند متعال و رسولش و امیرالمؤمنین (ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) به واسطه‌ی موالات و دوستی با تو تقرب می‌جویم. یا در ادعیه و زیارتنامه‌ها می‌خوانیم «اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ رَسُولِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ بِوَصِیِّهِ عَلِیٍّ وَلِیِّکَ وَ بِالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ الطَّاهِرِین»؛ یعنی خدایا من به تو تقرب می‌جویم به واسطه‌ی محمد، رسول و نبی‌ات و به واسطه‌ی علی، ولی‌ّات و به واسطه‌ی ائمه از فرزندان طاهر او.
فضیلت دیگر ماه رمضان، در فرازهایی از خطبه‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله است که آن را امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل می‌کند. حضرت در قسمت‌هایی از این خطبه می‌فرماید: «شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَاب»؛ یعنی ماهی است که نزد خدا برترین ماه‌ها و روزهای آن برترین روزها و شب‌های آن برترین شب‌ها و ساعات آن برترین ساعت‌هاست؛ آن، ماهی است که که به ضیافت‌الله دعوت شدید و در این ماه از اهل کرامت الله قرار داده شدید؛ نفس‌های شما در آن تسبیح و خواب شما در آن عبادت و علمتان مقبول و دعایتان مستجاب است.
دیگر فضیلت ماه رمضان را در بخش‌هایی از دعای «یا علیُ یا عظیم» که از ادعیه‌ی روزانه این ماه است، مشاهده می‌کنیم، آنجا که می‌فرماید «هَذَا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ فَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ وَ هُوَ الشَّهْرُ الَّذِی فَرَضْتَ صِیَامَهُ عَلَیَّ و هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ وَ جَعَلْتَ فِیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا خَیْرا»؛ یعنی ماهی است که از لحاظ عظمت، کرامت، شرافت و فضیلت نسبت به سایر ماه‌ها فضیلت دادی و آن ماهی است که روزه را بر من واجب کردی، و آن ماه رمضان است که 1. قرآن را در آن نازل کردی تا برای مردم هدایت و بیّناتی از هدایت و فرقان باشد. 2. شب قدر را در این ماه قرار دادی. بنابراین نزول قرآن و قرارگیری شب قدر در این ماه از فضیلت‌های ماه مبارک رمضان است.
انتهای‌پیام/