مروری بر فیلم و سریال‌های فلسطینی/ چرا فقط «بازمانده» در ذهن‌ها باقی ماند؟
چند دهه است که نام فیلم‌های «چشمان آبی زهرا» و «بازمانده» در موضوع فلسطین بیشتر مطرح می‌شود تا اینکه درباره جنایت اسرائیلیها کار جدیدی ساخته شده باشد و نوستالژی شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امروز کمپانی‌های معروف با ساختِ سریال‌ها و فیلم‌هایی، می‌کوشند تا حقیقتِ ظلمِ اسرائیلیها با دروغ‌پردازی‌های خوش رنگ و لعاب، پوشیده بماند. در حالی‌که امروز بیش از هر زمانی نیازمند فیلم‌هایی همچون «شکارچی شنبه» پرویز شیخ‌طادی، امثالِ «چشمان آبی زهرا» و فیلمِ قابل اتکایی همچون «بازمانده»اند.
البته کارهایی در دهه 1360 ساخته شده که گریزی به اسرائیل و اتفاقات فلسطین دارد که کمتر از «بازمانده» در ذهنِ مخاطب باقی مانده و «شکارچی شنبه» تکرار شده است! البته سریال‌هایی همچون «سرجوخه» رویِ دیگری از رفتارِ اسرائیلیها را افشا کردند که این روزها با فریب دادن آدم‌ها، اهداف‌شان را پیش می‌برند.
این مجموعه تلویزیونی واردِ پرونده‌ای شده بود که چند سال پیش مستندِ آن از شبکه پرس‌تی‌وی و شبکه مستند پخش شد. سریال "سرجوخه" از موضوع اجتماعی اقتصادی ساده‌ای شروع شد و آرام آرام با رازهای بزرگی پا به عرصه پیچیده سیاسی امنیتی گذاشت. چطور فریبِ گروه‌های مختلفی را می‌خورد که همه دست‌نشانده رژیم صهیونیستی‌اند.
یکی از نکاتِ جالب و قابل تأمل این است که محمدحسین لطیفی در یکی دو دهه قبل، به نوعی دیگر واردِ فضایِ فریب دادن آدم‌ها توسط اسرائیلیها شد؛ او با ساختِ‌سریالی به نام «وفا» و ماجرای جوانی به نام «ژوبین پناهی» را نشان داد که به جرم جاسوسی برای اسرائیل در لبنان زندانی است؛ او به نحوی دیگر واردِ مسئله فریب خوردن و حربه‌های شومِ رژیم صهیونیستی شد.
همه تلاش تلویزیون برای مردم فلسطین و آرمان‌های جمهوری اسلامی در حوزه تولید فیلم و سریال به چند فیلم و سریال خلاصه می‌شود که آنها را نیز بارها و بارها و از شبکه‌های مختلف پخش کرده است.
در این میان سازمان سینمایی هم باید برای تنویر افکار عمومی و جلوگیری از تحریفِ هالیوود با ساختِ پروژه‌های دروغین علیه فلسطین و جریانِ مقاومت، از هنرمندان مطالبه‌گری کند تا فیلم‌های خوب و موفقی در این زمینه ساخته شوند.
در ادامه مروری بر کارنامه سینمایی و تلویزیونی درباره ساخت آثار تصویری با موضوع فلسطین داریم:
فیلم بازمانده
هنوز هم «بازمانده»!
فیلم "بازمانده" به کارگردانی مرحوم سیف‌الله داد بی‌تردید بهترین و تأثیرگذارترین فیلم با موضوع فلسطین است. داستان فیلم درباره زن و شوهر جوانی است که به همراه فرزند نوزادشان فرهان در بیت‌المقدس زندگی می‌کنند که صهیونیست‌ها به آنجا حمله می‌کنند و کانون این خانواده از هم می‌پاشد.
زندگی شیرین این خانواده به اشغال یک خانواده یهودی مهاجر در می‌آید و حتی فرزند آن خانواده بومی فلسطین هم مانند یک میراث به آن دو واگذار می‌شود. در واقع، فیلم«بازمانده» ماجرای اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها را در قالب مالکیت نامشروع یک زن و شوهر عقیم بر فرزند دیگران روایت کرده است.
اما تا چه زمانی قرار است تلویزیون در ایام انزجار از رژیم صهیونیستی و نشان دادن مظلومیت قدس و فلسطین «بازمانده» را تکرار کند و کار تازه‌ای در این کیفیت نداشته باشیم.
قناری درباره یک پسر خردسال فلسطینی
فیلم "قناری" به کارگردانی "جواد اردکانی" روایتی است درباره جانفشانی کودکان و نوجوانان فلسطینی در راه مبارزه برای آزادی کشورشان. داستان فیلم «قناری» درباره یک پسر خردسال فلسطینی است که دچار لکنت‌زبان است.
یک کشیش مسیحی به نام «پدر سیمون» برای کمک به رفع این مشکل، قناری کوچکی را به او هدیه می‌دهد و از او می‌خواهد برای قناری خود محیطی آرام و کم سر و صدا ایجاد کند تا قناری بتواند برایش آواز بخواند. تلاش این کودک برای یافتن محیط امن و آرام او را با مسائل مختلفی روبه رو می‌کند. قناری، در واقع نمادی است از صلح و آشتی و این فیلم استعاره‌ای است از صلح طلب‌بودن کودکان فلسطینی.
هیام و روایتی از تجاوز صهیونیست‌ها به حقوق فلسطین
فیلم "هیام" به کارگردانی "محمد درمنش" ملودرام خانوادگی است که موضوع مقاومت فلسطین و تجاوز صهیونیست‌ها به حقوق مردم این سرزمین را از دریچه روابط انسانی به تماشا درآورده است.
فیلم "هیام" تلاش می‌کند تا با ترسیم این واقعیت که اشغال فلسطین برهم زننده زندگی‌های عاشقانه و به هجران کشاندن وصال‌ها است، مخاطب خود را نسبت به رژیم صهیونیستی و تصرف خاک فلسطین متنفر کند. البته در پایان فیلم، آزادی قدس نوید داده می‌شود؛ خروج هیام و شوهرش از بند و بلای صهیونیست‌ها، آینده‌ای روشن و قریب الوقوع را برای مردم فلسطین نشان می‌دهد.
فیلم بیگانگان عباس رافعی
بیگانگانِ عباس رافعی
فیلم «بیگانگان» به کارگردانی عباس رافعی نیز مصائب مردم فلسطین و جنایات رژیم اشغالگر قدس را در قالب روایتی با پس زمینه‌ای عاطفی و عاشقانه ترسیم کرده است. جوانی به نام «حسام» عاشق دختری به نام «لیلا » می‌شود. آن دو قصد ازدواج با یکدیگر را دارند، اما حمله صهیونیست‌ها به آن کشور و به وجود آمدن جنگ و سپس آواره شدن ساکنان شهر، باعث می‌شود که این دختر و پسر یکدیگر را گم کنند، اما پس از گذشت بیش از نیم قرن از این حوادث و در شرایطی که حسام و لیلا هر دو در سالخوردگی به سر می‌برند، اتفاقاتی رخ می‌دهد که زمینه پیوند آنها را فراهم می‌کند.
از نکات قابل توجه این فیلم، اشاره پررنگ آن به نقش انگلستان در شکل‌گیری رژیم صهیونیستی است. مخاطب در این فیلم با یک گروه از صهیونیست‌های تندرو به نام «هاگانا» آشنا می‌شود که به همراه انگلیسی‌ها نقش مهمی در اشغال منطقه حیفا در دوران تصرف کشور فلسطین داشتند.
افشای فساد اسرائیل در شکارچی شنبه
این اثر به کارگردانی "پرویز شیخ طادی" درباره یک کودک اسرائیلی به نام «بنیامین» است که سرپرستی‌اش به پدربزرگش واگذار می‌شود. پدربزرگی که یک خاخام صهیونیست است و با توجیهات مذهبی سعی می‌کند نسل‌کشی و قتل عام دیگر نژادها، از جمله فلسطینی‌ها را توجیه کند. کشتار فلسطینی‌ها برای او یک سرگرمی روزانه است و در همین حین این مرام را به نوه خود نیز تدریس می‌کند. فیلم به افشای بسیاری از مناسبات فاسد و ضدانسانی رایج در مجامع صهیونیستی می‌پردازد.
در «شکارچی شنبه» می‌بینیم که چگونه یک کودک ساده و بی‌آزار تحت آموزش‌های پدر بزرگش تبدیل به یک جانی خون آشام و متوحش می‌شود. فیلم «شکارچی شنبه» همچنین دارای پایانی تأمل برانگیز است. در پایان این فیلم شاهد به قتل رسیدن پدربزرگ به دست خود بنیامین هستیم؛ صحنه‌ای که می‌توان آن را نوعی پیش‌بینی سرنگونی رژیم صهیونیستی قلمداد کرد.
چشمان آبی زهرا یک سریال تکراری دیگر
این اثر به کارگردانی "سعید سلطانی" درباره جستجوی گروه پزشکی صهیونیست در اردوگاه‌های فلسطینی برای یافتن یک کودک است تا چشمان او را به جای چشمان فرزند یکی از مقامات بلندپایه صهیونیستی پیوند بزنند.
این فیلم روایتی نمادین از به وجود آمدن کشور جعلی اسرائیل است. به این معنی که تئودور، به عنوان یک کودک ناقص الخلقه، استعاره‌ای از رژیم صهیونیستی است که با دزدیدن اجزای سایرین در پی زنده نگاه داشتن خود است. این فیلم همچنین بر این واقعیت که رژیم صهیونیستی بزرگترین قاچاق کننده اعضای بدن کودکان است، صحّه می‌گذارد.
هفت سنگ و نمایشِ مبارزات مردم فلسطین
فیلم سینمایی "هفت سنگ" به کارگردانی عبدالرضا نواب صفوی هم بخش‌هایی از مبارزات مردم فلسطین علیه رژیم صهیونیستی را روایت می‌کند، نواب صفوی در تجربه دیگرش "قاعده بازی" که همزمان با «هفت سنگ» و در سال 1376 ساخته شد کوشیده بود در قالب یک درام حادثه‌ای و پرتعلیق علاوه بر نمایش مناسبات رژیم اشغالگر نمایش‌دهنده روحیه انقلابی مردم فلسطین باشد.
«تولدی دیگر» و یک فیلم دیگر از عباس رافعی
در فیلم سینمایی "تولدی دیگر" 1386 ساخته عباس رافعی که فیلمبرداری آن در لبنان انجام شده و بازیگران عرب در آن مقابل دوربین رفتند، فیلمساز در قالب یک درام عاشقانه از ظلمی که به مردم سرزمین فلسطین می‌شود و جدایی آنها از وطن اصلی‌شان پرداخته شده است.
«وفا» یک سریال پرطرفدار درباره فلسطین
"وفا" داستان جوانی به نام ژوبین پناهی است که به جرم جاسوسی برای کشور اسرائیل در لبنان زندانی است. او به دلیل مشکلات روحی و روانی که پس از کشته شدن پدر و مادرش در انفجار بمبی در قبرس، پیدا کرده به بیمارستان منتقل می‌شود. در این زمان مأمور ویژه‌ای از طرف موساد و سازمان امنیت ملی اسرائیل برای ربودن او از آسایشگاه روانی وارد ایران می‌شود.
پوریا پورسرخ، هانیه توسلی، فرهاد قائمیان، فرهاد اصلانی، الیزابت امینی، رضا ایرانمنش و بازیگران لبنانی عدی رعد، حسن عدنان، گیریتا غون و آنجو حمید در فیلم تلویزیونی «وفا » به کارگردانی محمدحسین لطیفی بازی کرده‌اند.
برگی برای زیتون و نامه‌ای برای کودکان فلسطینی
فیلم تلویزیونی "برگی برای زیتون" به کارگردانی وحید درخشش‌فر درباره مدرسه است در قم که یک کلاس واحد برای دخترها و پسرها وجود دارد، مسابقه‌ای برپا می‌شود با عنوان نامه‌ای برای کودکان فلسطینی. از این رو معلم کمی در مورد اختلافات قدیمی بین اسرائیلیها و فلسطینی‌ها توضیح می‌دهد و از بچه‌ها می‌خواهد آنچه را دوست دارند، طی نامه خود به کودکان بنویسند.
پریسا گلدوست و محبوبه ارمیاتی در فیلم تلویزیونی «برگی برای زیتون» به ایفای نقش پرداختند.
سرزمین مادری
فیلم تلویزیونی "سرزمین مادری" به کارگردانی و تهیه‌کنندگی کامبیز کاشفی درباره یک دانشجوی ایرانی المپیادی است که مقام اول را در المپیک کسب کرده می‌کند. اتفاقاتی می‌افتد که مشخص می‌شود اصلیت این دانشجوی ایرانی فلسطینی است.
یادی از «سی و سه روز» جمال شورجه
فیلم "سی و سه روز" بر اساس قصه مقاومت وایستادگی یک روستا"عیت الشعب" و اهالی آن در برابر پیشروی نیروهای اسرائیلی با تجهیزات پیشرفته است، روستایی که به نوعی مدخل و پل ورود به مناطق مرکزی لبنان قلمداد می‌شود. جمال شورجه داستان عروسی یک زوج را در روستایی مرزی روایت می‌کند که همزمان می‌شود با حضور دو افسر اسرائیلی در خاک لبنان و اسارت آنان به دست جوانان این کشور.
فیلمنامه این فیلم در چند مرحله مورد بازنویسی قرار گرفته است و در نهایت به دست یک فیلمنامه‌نویس لبنانی«هادی قبیسی» اصطلاحاً «آدابته» و مطابق با ویژگیهای کلامی ، رفتاری و عینی فضای لبنان ترسیم شده است.
بازیگران مصری، سوری و لبنانی نام آشنای فیلم توسط آقای "منیر" که سابقه بازی در فیلم مصطفی عقاد - محمد رسول‌الله (ع)- را داشته است، انتخاب شده‌اند. "پیرداغر" بازیگر نقش مفتش در سریال «مدار صفر درجه» که در این فیلم نقش یک افسر عالی رتبه اسرائیلی را ایفا می‌کند و "دارین حمزه" دختر مسیحی مسلمان شده فیلم "کتاب قانون" و"حنان ترک" بازیگر زن مصری، از بازیگران اصلی این فیلم‌اند.
برنامه‌ای به نامِ «داخل اسرائیل»
«داخل اسرائیل» پرس‌تی‌وی اسرائیل را از سانسور درآورد؛ بهشت موعود یا جهنمِ موجود. حسین الشیماری تهیه‌کننده برنامه «داخل اسرائیل» (Israel Inside) در این باره به خبرنگار تسنیم گفت: خبرهای چندانی از وضعیت داخلی رژیم صهیونیستی در جهان منتشر نمی‌شود به همین علت در شبکه پرس‌تی‌وی که دارای بُرد جهانی است برنامه داخل اسرائیل را به‌صورت مستند خبری به‌مدت 25 دقیقه در هر هفته تولید می‌کنیم که مردم جهان بتوانند از ماهیت و درون این رژیم آگاهی یابند.
اما چند فیلم قدیمی/ «سرب» کیمیایی
سرب (سال ساخت: 1367)
مسعود کیمیایی نخستین فیلمسازی است که درباره مساله فلسطین فیلم ساخته است. وی موضوع مهاجرت یهودیان ایرانی به ارض موعود(اسرائیل) در سال 1330 را دستمایه ساخت این فیلم کرده است.
آتش پنهان (سال ساخت: 1369)
آتش پنهان به کارگردانی حبیب کاووش، فیلمی است که مناسبات اسرائیل و رزمندگان فلسطینی را به نمایش می‌گذارد. ژاکوب، یهودی لبنانی الاصل، در یک میهمانی، به همراه تعدادی از نزدیکانش به دست گروهی که به لباس رزمندگان فلسطینی درآمده‌اند کشته می‌شود. با افشا شدن هویت اصلی تروریست‌ها، دو رزمنده فلسطینی در عملیات شهادت‌طلبانه ستاد فرماندهی نیروهای اسرائیلی را منهدم می‌کنند.
لبنان عشق من (سال ساخت: 1374)
فیلم سینمایی «لبنان عشق من» به کارگردانی حسن کاربخش داستان ماری، امدادگری فرانسوی است که همراه با نیروهای صلیب سرخ به کمک آسیب‌دیدگان جنگ اسراییل و لبنان آمده است. او و همکارانش هنگامی که تعدادی از بچه‌های بی‌سرپرست را از خیابان جمع کرده‌اند، توسط نیروهای اسرائیلی در جاده متوقف می‌شوند. اسراییلی‌ها که حضور نیروهای صلیب سرخ را به عنوان شاهدان جنایت‌های خود مزاحم می‌بینند، آمبولانس را منفجر می‌کنند. اما ماری موفق به فرار می‌شود.
قاعده بازی( سال ساخت: 1376)
یک هواپیمای 474 که از وین عازم تل‌آویو است، توسط نیروهای مبارز فلسطینی ربوده می‌شود. دولت صهیونیست برای استفاده تبلیغاتی، ترجیح می‌دهد که مسافران به نحوی از بین بروند اما مبارزان فلسطینی برای نجات جان مسافران نقشه صهیونیست‌ها را خنثی می‌کنند.
سریال «نگهبان قدس»- ماجرایی عجیب
سریال «نگهبان قدس»، به نویسندگی حسن یوسف و کارگردانی باسل الخطیب از تولیدات موسسه تولیدات تلویزیونی و رادیویی سوریه در سال 2020 است. این سریال، زندگی اسقف سوری، هیلاریون کاپوچی را که تا پایان عمر حامی فلسطین و با صهیونیسم مخالف بود روایت می‌کند.
اسقف کاپوچی یک مسیحی سوری بود که زندگی خود را وقف دفاع از قدس و حمایت از فلسطین کرد. فعالیت‌های آزادی‌خواهانه اسقف کاپوچی تا جایی پیش رفت که رژیم اشغالگر قدس او را دستگیر و پس از آزادی، از ورود به فلسطین منع کرد.
این سریال زندگی یک شخصیت مذهبی مسیحی و دوره‌های زندگی او در لبنان، قدس، حلب و رم را به تصویر می‌کشد.
ایده ساخت این سریال بعد از فوت هیلاریون کاپوچی توسط موسسه تولیدات تلویزیونی و رادیویی سوریه مطرح شد. این موسسه با حسن یوسف، نویسنده سوری تماس گرفت و درخواست نوشتن داستان زندگی اسقف کاپوچی را عنوان کرد. حسن یوسف هم به شرط اینکه این سریال را باسل خطیب کارگردانی کند، پذیرفت. در نهایت این همکاری شکل گرفت و بازیگرانی همچون رشید عساف و صباح الجزایری در آن به ایفای نقش پرداختند.
حسن یوسف نویسنده «نگهبان قدس» در یک برنامه تلویزیونی درباره سختی‌های نگارش فیلمنامه این سریال گفته است که وقتی برای تکمیل اطلاعاتش درباره اسقف کاپوچی جست‌وجو می‌کرده متوجه شده است که دو روزنامه‌نگار مسیحی نیز پیش از او، داستان زندگی این اسقف را نوشته‌اند. آنها پس از آزادی اسقف کاپوچی و تبعیدش به رم در سال 1979، نزد او رفته و داستان زندگی‌اش را در 500 صفحه به رشته تحریر درآورده‌اند.
اسقف کاپوچی از آنها خواسته تا پس از مرگش زندگی‌نامه‌اش را منتشر کنند. حسن یوسف نسخه الکترونیکی این کتاب را که تا آن زمان منتشر نشده بود از آن دو دریافت کرده و در نگارش فیلمنامه سریال «نگهبان قدس» از آن استفاده کرده است.
در حالی که برخی از کشورهای عربی این سریال را در تلویزیون‌های ملی خود پخش نکرده و آن را بایکوت کرده‌اند، سال گذشته، سریال «نگهبان قدس» از شبکه افق سیما روی آنتن برد.
چرا فقط «بازمانده» در ذهن‌ها باقی ماند؟
«بازمانده» ساخته سیف‌الله داد یک قرائت تاریخی از نحوه اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها پس از خروج بریتانیا از این مناطق و نحوه نسل‌کشی فلسطینی‌ها در بستری دراماتیک است. «بازمانده» به شدت در ایران مورد توجه قرار گرفت و باعث شد برخی فیلمسازان دیگر در پی ساخت آثار مشابهی بروند که متأسفانه موفق نبودند.
سینمای ایران بعد از انقلاب تلاش زیادی برای پرداختن به موضوع فلسطین کرد. برخی از آثار ساخته شده، ارزشمند و قابل قدردانی است اما بی‌تردید فیلم «بازمانده» را باید تأثیرگذارترین فیلم سینمایی در این باره دانست.
ماجرایی که سیف‌الله داد روایتش کرد؛ خانه دکتر سعید به زن و شوهری یهودی می‌رسد و آنها سرپرستی فرهان را که در خانه تنها مانده، به عهده می‌گیرند. صفیه که می‌خواهد تنها یادگار خانواده‌اش را حفظ کند، به عنوان دایه فرهان وارد خانواده یهودی می‌شود. از سوی دیگر، همسر صفیه که درگیر مبارزه با صهیونیست‌هاست نقشه انفجار بمب در یک قطار حامل صهیونیست‌ها را طرح‌ریزی می‌کند.
صفیه می‌پذیرد تا چمدان حاوی بمب را حمل کند. شمعون، زن و شوهر یهودی، صفیه و نوه او نیز از مسافران قطارند. درست در لحظه‌ای که هویت صفیه در حال لو رفتن است، او با فرهان از قطار بیرون می‌پرد و انفجار روی می‌دهد. صفیه به شدت آسیب می‌بیند و فرهان زنده می‌ماند و داستان در همین نقطه پایانی تراژیک می‌یابد.
جای خالی سریال‌ها و فیلم‌هایی که صدایِ مقاومت و مظلومیتِ فلسطینیان را برمی‌آورد و جنایت اسرائیلیها را به تصویر می‌کشد؛ همچنان احساس می‌شود. چرا که در میانِ فیلم‌های آخر هفته و ویژه‌های روز قدس هر سال خصوصاً امسال، «چشمان آبی زهرا» و برخی از فیلم‌های قدیمی دیگر که هر ساله روی آنتن می‌روند دوباره تکرار می‌شوند.
این تکلیف بر دوشِ هنرمندان است که باید به کم‌کاری‌ها پایان بدهند.
انتهای پیام/