مرکز پژوهش‌های مجلس: "سد مارون۲" می‌تواند تالاب شادگان را به کانون گردوغبار تبدیل کند!
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی درباره تبدیل‌شدن "تالاب شادگان" به کانون گردوغبار در صورت ساخت "سد مارون۲" و یا افزایش تخصیص منابع صورت‌گرفته در آن حوضه به کشاورزی هشدار داد و اعلام کرد احداث سد آبریز مذکور پیشنهاد نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سد مارون2 با گنجایش ذخیره 177 میلیون مترمکعب آب روی سرچشمه اصلی رودخانه مارون جای‌گذاری شده است و قرار است به‌منظور انتقال آب از حوضه مارون به حوضه زهره (چرام و دهدشت) احداث شود.
احداث سد مارون2 در بالادست سد مارون1 همواره با مخالفت‌های بسیاری از سوی کارشناسان, اساتید دانشگاه, نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مردم استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد همراه بوده است، پیش از این نمایندگان استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی, فرماندار شادگان, مدیرعامل سازمان آب خوزستان و تعدادی از اساتید دانشگاه و کارشناسان حوضه آب و محیط زیست مخالفت خود را با این پروژه اعلام کرده‌اند.
مخالفان معتقدند که احداث سد مارون2 در بالادست سد مارون1، اثرات بسیار نامطلوب و بدی را خواهد داشت و باعث کاهش بیش از پیش ورود آب به رودخانه مارون می‌شود؛ بنابراین احداث هرگونه سد در بالادست سد مارون1 و برداشت آب از رودخانه مارون، صدمات چشمگیری را به شهرهای پایین‌دست مذکور و به‌ویژه تالاب بین‌المللی شادگان وارد می‌کند.
جای‌گذاری اشتباه این سد یکی دیگر از ایراداتی است که مخالفان به سد مارون2 وارد می‌کنند. سد مذکور روی شاخه اصلی رودخانه مارون که پرآب و هم شیرین است احداث خواهد شد، از طرفی در پایین‌دست سد مذکور، رودخانه شور با آب سولفاته، با درصد بسیار بالا از مواد گچی وجود دارد که می‌تواند کیفیت آب رودخانه را به‌خصوص در فصول خشک، دچار مشکل کند.
به‌تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گزارش را تحت عنوان "ارزیابی کارشناسی احداث سد آبریز با توجه به منابع و مصارف حوضه آبریز مارون ـ جراحی" منتشر کرده است که در این گزارش به‌تفصیل به اثرات ساخت این سد در حوضه‌‌های آبریز مارون و زهره پرداخته شده است. این گزارش تأکید می‌کند که با توجه به مصرف 100درصدی منابع آب زیرزمینی در حوضه آبی مارون ـ جراحی و وضعیت رو به زوال تالاب شادگان، بهتر است که مصارف آب در این حوضه کاهش پیدا کند و سد مارون2 نیز ساخته نشود.
در این گزارش آمده است، حوضه آبریز مارون ـ جراحی در جنوب شرق کشور و در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان واقع شده است و آورده آن در تالاب بین‌المللی شادگان تخلیه می‌شود. تقریباً تمام پتانسیل منابع آب تجدیدپذیر حوضه آبریز مارون ـ جراحی که سالیانه 1853/8 میلیون مترمکعب برآورد شده است، توسط برداشت‌های مستقیم در این دو استان و طرح‌های توسعه واقع در استان خوزستان مصرف می‌شود.
عمده برداشت‌های مستقیم حوضه مربوط به بخش کشاورزی سنتی واقع در پایاب حوضه در استان خوزستان است. در بالادست حوضه در استان کهگیلویه و بویراحمد، متأثر از شرایط کوهستانی منطقه، شرایط به‌نسبت طبیعی حفظ شده است. تخصیص منابع آب صورت‌گرفته ازسوی وزارت نیرو برای حوضه آبریز مارون ـ جراحی که در سال 1395 ابلاغ شده، نیازمند کاهش کل مصارف استان خوزستان در این حوضه به میزان 53 درصد است.
اگر قرار باشد شادگان زنده بماند، مصارف حوزه باید کاهش پیدا کند
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به منابع و مصارف زمان حاضر حوضه و شرایط محیط‌زیستی تالاب شادگان در حوضه آبریز مارون ـ جراحی تأکید شده است که روند کاهشی میانگین بلندمدت بارش و آبدهی حوضه که نشان‌دهنده آثار تغییرات اقلیم و خشکسالی بر این حوضه است، همچنین کاهش 44درصدی آبدهی رودخانه جراحی طی دو دهه اخیر نسبت به نیم‌قرن قبل از آن، دورنمای خوبی از منظر بهبود و یا حتی حفظ آبدهی موجود نشان نمی‌دهد.
همچنین تقریباً تمام پتانسیل منابع آب تجدیدپذیر حوضه در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. مصرف تمام منابع از منظر شاخص‌های استاندارد در تعارض با پایداری حوضه است و تأمین مصارف را با مشکل مواجه خواهد کرد، لذا جهت پایداری محیط‌زیستی حوضه و افزایش اطمینان نسبت به تأمین مصارف و ارتقای امید به تداوم حیات تالاب شادگان، چاره‌ای جز تعدیل مصارف موجود وجود ندارد.
کشاورزی 95درصد حق‌آبه تالاب شادگان را برداشت می‌کند!
عمده مصارف کشاورزی حوضه مارون ـ جراحی در استان خوزستان واقع است و این استان با مصرف 95 درصد از منابع آب تجدیدپذیر حوضه، تمام حقابه محیط‌زیستی تالاب شادگان را نیز مصرف می‌کند. براساس تخصیص صورت‌گرفته ازسوی وزارت نیرو، این استان باید در حوضه مارون ـ جراحی 934 میلیون مترمکعب از مصارف خود را با حذف برداشت‌های مستقیم، کاهش دهد، به‌عبارت دیگر این استان باید 53/2 درصد از کل برداشت‌های موجود در حوضه مارون ـ جراحی را حذف کند.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که عمده برداشت‌های مستقیم در استان خوزستان معیشتی و در پایاب حوضه متمرکز شده است که برای مصارف کشاورزی سنتی استفاده می‌شود. حذف بدون مدیریت این مصارف، علاوه‌بر تبعات اجتماعی، احتمال تبدیل شدن زمین‌های رهاشده به کانون‌های محلی گردوغبار را افزایش می‌دهد.
پتانسیل تولید کانون‌های گردوخاک در پایاب حوضه آبریز مارون جراحی
براساس این گزارش، تالاب بین‌المللی شادگان بزرگ‌ترین تالاب کشور با بخش‌های آبی شیرین، لب‌شور و شور با تنوع زیستی کم‌نظیر در سطح کشور است که در سال‌های اخیر با مشکلات کمّی‌وکیفی مواجه شده و حداقل نیاز حجمی بخش شیرین تالاب را که معادل 700 میلیون مترمکعب در سال است، دریافت نکرده است. کاهش حداقل جریان شیرین ورودی به تالاب، اکوسیستم و جوامع وابسته به این زیستگاه ارزشمند را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است. خشک شدن این تالاب، آن را به یکی از کانون‌های داخلی منشأ گردوغبار تبدیل می‌کند.
همچنین اگرچه در راستای پوشش تخصیص صورت‌گرفته، احداث سد آبریز در حوضه مارون و در استان کهگیلویه و بویراحمد پیشنهاد شده است اما موقعیت مصارف اصلی و طرح‌های توسعه کشاورزی مرتبط با این سد در حوضه زهره قرار دارند، لذا تأمین مصارف سد آبریز نیازمند انتقال آب بین‌حوضه‌ای است که با توجه به شرایط حوضه مبدأ، وقوع چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در سطوح بین‌استانی و درون‌استانی دور از انتظار نیست.
ضمن آنکه با توجه به شرایط زمان حاضر حوضه آبریز مارون ـ جراحی ازجمله روند کاهشی بارش و آبدهی حوضه، سهم بالای کشاورزی معیشتی استان خوزستان در اضافه‌برداشت‌ها، مصرف کل منابع آب تجدیدپذیر حوضه و شرایط بغرنج تالاب بین‌المللی شادگان، نه‌تنها بارگذاری جدید بر پتانسیل منابع آب در تعارض با پایداری محیط زیستی حوضه مارون ـ جراحی و تالاب شادگان است، بلکه مصارف موجود نیز جهت حصول پایداری حوضه باید تعدیل شود و کاهش یابد، در همین راستا احداث سد آبریز مذکور نیز پیشنهاد نمی‌شود.
انتهای پیام/+
