تقویت کنش جمعی همسایگان افغانستان در طرح ۱۱ بندی چین
کارشناسان بر این اعتقادند که با توجه به منافع مردم افغانستان و انتظارات جامعه جهانی، مواضع چین در مورد مسئله افغانستان کمک می‌کند تا این کشور در نزدیک‌ترین زمان به صلح و توسعه دست یافته و همچنین پکن نقش مثبت و سازنده‌ای در ثبات منطقه‌ای ایفا کند.
خبرگزاری تسنیم - احسان صادقی (پژوهشگر مسایل چین):
چهارمین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان به علاوه روسیه در شهر سمرقند ازبکستان در حالی به کار خود پایان داد که کشورهای شرکت کننده در این نشست به اتفاق بر موضوعاتی همچون توسعه جبهه متحد علیه تروریسم، تامین حقوق زنان، تحقق حکومت همه شمول در افغانستان، افزایش کمک‌های بشر دوستانه به مردم افغانستان و تشکیل کمربند امنیتی در اطراف افغانستان تاکید داشتند.
می‌توان گفت موضوعات مطرح شده در این نشست و تاکید بر اهمیت آن‌ها در وهله اول به‌نوعی منعکس کننده منافع کشورهای همسایه افغانستان در تعاملات با این کشور است و در وهله دوم نشان دهنده دغدغه‌مندی مشترک آن‌ها در قبال احتمال بروز مجدد ناآرامی و تروریسم در آنجا و سرایت آن به تمامی کشورهای منطقه می‌باشد.
اما در میان کشورهای همسایه افغانستان، شاید بتوان گفت تحلیلگران بین‌المللی نگاه ویژه‌ای به چین دارند. کشوری که در عین داشتن برنامه‌ها و دستورکارهای خاص اقتصادی و تجاری برای توسعه روابط با کشورهای همسایه خود از جمله با افغانستان، در کنار آن دغدغه‌های امنیتی خاص خود را نیز در قبال فعالیت برخی گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان ابراز کرده و نگران تحت تاثیر قرار گرفتن امنیت ملی چین می‌باشد. این موضوع سبب گردید تا وزارت خارجه چین چهارشنبه 23 فروردین موضع خاص خود را در قبال مساله افغانستان و در قالب 11 بند اعلام کند.
عموم کارشناسان چینی و افغانستانی بر این اعتقادند که با توجه به منافع مردم افغانستان و انتظارات جامعه جهانی، مواضع چین در مورد مسئله افغانستان به این کشور کمک می‌کند تا در نزدیک‌ترین زمان این کشور به صلح و توسعه دست یافته و همچنین پکن نقش مثبت و سازنده‌ای در حفظ رفاه و ثبات منطقه ایفا کند.
چین به‌طور کلی در این طرح 11 بندی حمایت خود را از بازسازی افغانستان و تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم اعلام کرده است. همچنین این کشور از آمریکا خواسته است تا به تعهدات و مسئولیت‌های خود در قبال افغانستان عمل کند و خواستار هماهنگی بین‌المللی و منطقه‌ای در مورد مسئله افغانستان شد.
اما در میان این 11 بند مطرح شده از طرف چین، تلاش شده است بندهایی که می‌تواند برای ایران حایز اهمیت باشد را مورد تبیین قرار دهیم چرا که ایران ضمن اینکه یکی از همسایگان و از کشورهای مهم و تاثیرگذار بر تحولات افغانستان است، در عین حال و همزمان کشوری است که همواره روابطی ویژه با چین داشته است. اما بندهای حایز اهمیت برای ما چه مواردی می‌توانند باشند.
-بند سوم موضع چین در قبال افغانستان به این مساله اشاره گردیده که چین تمام تلاش خود را برای کمک به افغانستان در جهت بازسازی این کشور و ارتقای پیشرفت پایدار در همکاری‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری، به کار خواهد برد و به همکاری فعالانه در زمینه‌هایی مانند مراقبت‌های پزشکی و کاهش فقر ادامه خواهد داد ضمن آنکه چین از مشارکت افغانستان در همکاری‌های مرتبط با ابتکار کمربند و راه استقبال می‌کند و از ادغام افغانستان در همکاری‌ها و ارتباطات اقتصادی منطقه‌ای حمایت می‌کند که افغانستان را از یک "کشور محصور در خشکی" به "کشور متصل به خشکی" تبدیل می‌کند.
-بند چهارم و پنجم بر حمایت قوی و قاطعانه از افغانستان در مقابله با تروریسم اشاره کرده و خواستار این شده تا به صورت دوجانبه و چندجانبه همکاری‌های بین‌المللی ضد تروریسم در افغانستان را تقویت کنند. در بند چهارم چین مستقیما به فعالیت‌های جنبش اسلامی ترکستان شرقی اشاره کرده و نسبت به فعالیت‌های آن در خاک افغانستان ابراز نگرانی کرده است. چین ابراز امیدواری کرده است که افغانستان تعهد خود را با جدیت انجام دهد و اقدامات مؤثرتری را برای سرکوب تمام نیروهای تروریستی از جمله جنبش اسلامی ترکستان شرقی با عزم بیشتر اتخاذ کند و امنیت شهروندان، نهادها و پروژه‌های چین و سایر کشورها را با جدیت تضمین کند. چین اعتقاد دارد، افغانستان باید در اتخاذ تدابیر جامع برای رسیدگی به علائم و علل ریشه‌ای تروریسم و جلوگیری از تبدیل شدن مجدد کشور به پناهگاه امن، محل پرورش و منبع تروریسم مورد حمایت قرار گیرد.
-بند ششم، چین به این مساله اشاره کرده که تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی در افغانستان همچنان یک تهدید امنیتی بزرگ برای منطقه و جهان است. چین از جامعه جهانی خواسته که از مبارزه افغانستان علیه تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی و اقدامات فعال آن برای قطع کانال‌های تامین مالی تروریسم، برای مقابله با استخدام و جابجایی فرامرزی تروریست‌ها و گسترش مواد صوتی و تصویری خشونت‌آمیز تروریست‌ها برای مهار افراط‌گرایی، رادیکالیزه شدن جوانان و گسترش ایدئولوژی‌های تروریستی و از بین بردن سلول‌های خفته و پناهگاه‌های امن تروریست‌ها حمایت کنند.
- چین در بند نهم بر ضرورت هماهنگی منطقه‌ای و بین‌المللی و در واقع لزوم چندجانبه‌گرایی برای پیشتیبانی از افغانستان تاکید داشته است. چین در این بند اشاره کرده فعالانه در هماهنگی چندجانبه از طریق مکانیسم‌ها و پلتفرم‌هایی مانند نشست وزیران خارجه در مورد مسئله افغانستان در میان کشورهای همسایه، گروه تماس سازمان همکاری شانگهای-افغانستان، رایزنی‌های مسکو در مورد افغانستان، گفتگوی سه جانبه وزیران خارجه چین، افغانستان و پاکستان، نشست غیررسمی وزرای خارجه چین، روسیه، پاکستان و ایران در مورد افغانستان در جهت تلاش برای ایجاد اجماع و هم افزایی برای ثبات و کمک به افغانستان در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی مشارکت خواهد کرد.
- بند آخر و یازدهم نیز بر لزوم حمایت از مبارزه افغانستان با مواد مخدر اشاره دارد. چین در این زمینه اعلام کرده مشتاقانه منتظر اقدامات مشخص‌تر افغانستان برای مقابله با کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر است و از آن حمایت می‌کند و با جامعه جهانی برای کمک به افغانستان در کشت جایگزین و سرکوب جرایم فرامرزی مرتبط با مواد مخدر به‌منظور از بین بردن این جرایم همکاری خواهد کرد.
به‌طور کلی موارد ذکر شده در قالب بندهای اعلام مواضع چین در قبال مساله افغانستان به ما دو نکته مهم را می‌رساند:
نکته اول اینکه این مواضع بازتاب دهنده منافع چین در قبال تحولات این منطقه است و در واقع سیاست‌هایی است که این کشور به‌طور خاص در قبال تحولات افغانستان آن هم پس از خروج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور و روی کار آمدن طالبان در کابل دنبال می‌کند. اگرچه چالش‌ها و مشکلات همچنان در این کشور باقی است، با این‌حال خروج آمریکا از افغانستان فضای لازم را در اختیار کنشگری مانند چین قرار داده تا دیپلماسی خود را در قبال این کشور آن هم در تعامل با طالبان وارد فاز جدیدی کرده و با ابزارهایی که در اختیار دارد بتواند منافع خود را پیش ببرد. کمک‌های توسعه‌ای و بشردوستانه چین به افغانستان در یک‌سال اخیر و همچنین قراردادهای تجاری و سرمایه‌گذاری چین با طالبان از مصادیق این مساله است.
نکته دوم این است که بندهای مهم ذکر شده در سطور پیشین به‌نوعی موضوعات و دستورکارهایی است که دغدغه دیگر کشورهای همسایه افغانستان از جمله ایران نیز محسوب می‌شود و منافع هر کدام تحت الشعاع مصایب و مشکلات موجود در افغانستان قرار خواهد گرفت.
از مساله کمک‌های توسعه‌ای به افغانستان از جانب چین و تلاش برای وارد کردن افغانستان به پروژه‌های همگرایی اقتصادی منطقه‌ای و ابتکار کمربند و راه، موضوعاتی مانند مساله مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در این کشور، ضرورت چندجانبه‌گرایی برای کمک به افغانستان تا مبارزه با مواد مخدر و طرح شدن آن از جانب چین به ما نشان می‌دهد که پکن منافع تمامی طرف‌های منطقه‌ای را در این زمینه در نظر گرفته است.
شاید بتوان گفت یکی از نکات مثبت کنشگری چین برخلاف آمریکا در قبال مساله افغانستان این است که هر کدام از طرف‌های منطقه‌ای از جمله جمهوری اسلامی ایران روابط نزدیک و دوستانه‌ای با چین دارند و این مساله تسهیل‌گر کنش جمعی همسایگان افغانستان خواهد بود.
انتهای پیام/
