یادداشت|چند سطری درباره ایده «اتحاد ملی»

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز سعید عید فطر با یادآوری تأکیدات دائم امام بزرگوار بر وحدت ملت گفتند: آن همدلی و اتحاد که کشور را ازراههای دشوار و تنگه‌های سخت عبور داد، باید حفظ و تقویت شود.

جعفر علیان‌نژادی کارشناس مسائل سیاسی درباره موضوع اتحاد ملی که آیت‌الله خامنه‌ای آن را راهبرد اصلی در شرایط فعلی معرفی کردند، یادداشتی به شرح زیر برای تسنیم ارسال کرده است: 

دی ماه سال گذشته بود که رهبر انقلاب در جمع مردم قم، بر ضرورت حرکت بزرگ و تحول آفرین در حوزه «فرهنگ»، «اقتصاد»، «امنیت» و «دانش»، تاکید کرده و ضامن تحقق این حرکت بزرگ را وجود «مردمی در صحنه»، «جوانانی متعهد» و «مسئولان پرتلاش و دلسوز » دانسته بودند. در چند سخنرانی بعدی هم، به نحوی بر راه‌حل داشتن معضلات و دردهای مزمن کشور تاکید کردند. تقریبا در همان روزها بود که جزئیات جدیدی از مصوبه طرح مولدسازی دارایی های دولت منتشر شد. این طرح به خودی خود یکی از مصادیق خوب همان حرکت بزرگی بود که می توانست بخشی از نیاز مردم و کشور به تحول اقتصادی را تأمین سازد، اما از لحظه انتشار خبر اجرای این طرح، جریانات و نیروهای سیاسی با حمله به یکی از بندهای آن مصوبه (مصونیت هیئت هفت نفره از پیگرد قضایی در قبال تصمیمات)، اصل این حرکت بزرگ را زیر سوال بردند. ادبیات پرحجمی تولید شد، فضای پرفشاری بوجود آمد و اساسا امکان دفاع منطقی از همان بند و اصل حرکت، بسیار سخت و دشوار شد.

نظیر همین پرسینگ و فشار روانی پیرامون موضوع حجاب در طول چند ماه قبل و بعد از آن نیز اتفاق افتاد. گفته می شد قبل از وقوع اغتشاشات، شورای عالی انقلاب فرهنگی به یک طرح تحولی خوب در خصوص موضوع حجاب رسیده بود که با بروز حوادث پاییز به تعویق افتاد. نمونه دیگر  اعمال این مارپیچ سکوت، در خصوص طرح تحول اقتصادی دولت(حذف ارز 4200 تومانی)، بود. فشار تا حدی زیاد بود که دولت را به اجرای بی سر وصدا و یا کم سرو صدا آن طرح مجبور کرد و اصلا جایی برای دفاع یا مانور دادن روی دستاوردهای این طرح و یا یارانه اختصاص یافته به خانواده ها نگذاشت. از این دست نمونه ها باز هم می توان مثال زد.

طبیعی است خروجی این فضاسازی ها، عقلانیت، منطق ،گفت وگو و مصالحه نیست، وانگهی عامل خارجی و متغیر مهمی به نام دشمن وجود دارد که از هر بهانه ای برای عمق دادن به اختلافات، شکاف ها و معطل ساختن ظرفیت های کشور سوءاستفاده می کند. این وضعیتی است که هم مردم را به کارآمدی مسئولین بدبین می کند و هم بین آنان نسبت به خودشان سوءظن ایجاد می کند. ناگفته پیداست اگر با رویکرد مساله محور به این صحنه نظر کنیم، متوجه یک اصل بدیهی اما مورد غفلت واقع شده می شویم. اینکه پیش‌نیاز تحول، «اتحاد» است. یعنی صفوف مردم و مسئولین آن چنان به هم فشرده و نزدیک باشد که هیچ دستاویزی برای ایجاد شکاف و اختلاف توسط دشمن باقی نماند.

 در چنین فضایی بود که ولی‌فقیه، تصمیم به بازآرایش سیمای جامعه اسلامی گرفت و در سخنرانی 19 بهمن خود، همگان را متوجه وحدت روش در مقابل نیروهای معارض خارجی کرد. تاکید بر کلیدواژه و راهبرد «اتحاد ملی» با چنین صورت بندی‌ای طرح‌ و تصویر شد. تاکیدی که اثر خود را در راهپیمایی 22 بهمن گذاشت و آن حضور  تاریخی را رقم زد. فضای اتحاد بعد از 22 بهمن تاریخی، زمینه ایجاد تغییراتی را  در صحنه داخلی و خارجی رقم زد که مهم ترین آنها سفر رافائل گروسی به ایران، تمایل عربستان به برقراری روابط با ایران و درخواست های طرف آمریکایی برای مذاکره با ایران بود. روند صعودی قیمت دلار کاهش یافت و پیام های پیاپی از سوی کشورهای عربی منطقه برای برقراری روابط واصل شد و... .

همین فضای اتحاد و شروع تغییرات به نفع کشور بود که زمینه ساز طرح عمیق مفهوم تحول در سخنرانی اول فروردین توسط رهبر انقلاب شد. هر چند مفهوم‌سازی‌های نوآورانه رهبری در پروبال دادن به امر تحول و شفاف سازی آن، امر جدیدی نیست و این گفتار از سال‌ها قبل در بیانات ایشان قابل شناسایی است، اما از ابتدای سال جاری شاهد یک پیشرفت مفهومی در طرح موضوع تحول می‌شویم. نقطه کانونی موضوع تحول در سخنرانی ابتدای سال ایشان، تاکید بر «دگرگونی ضعف‌های داخلی» و تبدیل آن به نقاط قوت بود. چه بسا یکی از این آسیب ها و نقاط ضعف، استعداد جامعه سیاسی کشور ، در دو قطبی شدن باشد که لازم است ترمیم و تبدیل شود. رهبری در ادامه این اتساع مفهومی به ضرورت «آمادگی نقش‌آفرینی» متناسب با تحولات و تغییر نظم جدید جهانی می‌پردازد. سپس شاهد تعریف تحول به عنوان نقطه اوج و فوقانی «حرکت و فعالیت بی‌وقفه»، بودیم که گویا به قصد آسیب‌شناسی برداشت‌های انتزاعی و غیرواقعی از این مفهوم بیان شد. تذکر به ضرورت برون رفت از  پیله تصمیمات و «لزوم عمل پیگیرانه و دنبال‌گیری» تا پایان اجرای تصمیم با چنین هدفی بیان شد.

 گمان می‌کنم بیانات معظم‌له در دیدار دانشجویی، نقطه اوج شفاف‌سازی ایده تحول و افزودن ابعاد کارساز به آن بود. ایده «تحول مبنایی» از ترکیب سه مفهوم بلند «افق‌مند یا آرمان‌خواهی»، «امیدواری» و «عقلانیت»، طرح شد تا مایه لازم برای ایجاد اعتماد به نفس و احساس عزت در جوانان و دانشجویان به منظور «تحول در ذهن و واقعیت جامعه» خود و سپس «ذهن و واقعیت جهان»، شود. به بیان شیوای ایشان آرمان‌خواهی «موتور» ایجاد چنین تحولی، امید «سوخت» این موتور و عقلانیت «فرمان» موتور تحول خواهی و حرکت است. همه این توسیع معنایی از کلیدواژه تحول، بر بستر همان حس بوجود آمده اتحاد ملی بعد از 22 بهمن تاریخی، امکان خلق معنایی پیدا کرد. حاشیه سازی های جریانات معارض روی یکی از بخش های فرعی سخنرانی رهبری در این دیدار، (موضوع رفراندوم) یک اقدام سراسر واکنشی و انفعالی در نسبت با این فضای اتحاد و چنین اراده تحول خواهانه ای بود. تاکید مجدد ولی فقیه در خطبه های نماز عید فطر بر حفظ اتحاد ملی و همکاری و همدلی مسئولین، تلنگری مهم و به موقع بود که هم مردم و هم مسئولین را از مشغول شدن به حواشی و فرعیات و غفلت از متن و اصل موضوعات بر حذر می داشت.   

در پایان اگر بخواهیم با نگاهی مساله محور،  معنای این راهبرد را تحلیل کنیم، نتایج جالب توجهی پیش راه ما قرار می‌گیرد. به چند مورد از این بهره‌گیری‌ها اشاره می‌کنیم:

  اول. خودمشغولی، وحدت‌ستیز است. فرمان رهبری در وهله اول به معنای تغییر محل نزاع از داخل به خارج بود. التفات به این نکته، یعنی تغییر توجه از تعارضات داخلی به معارضین خارجی نکته مهمی بود که می‌تواند اختلافات داخلی را تا حدی معلق سازد.

دوم.‌ تمرکز روی اشتراکات اساسی به جای اختلافات جزئی. قانون اساسی، رهبری، اصل نظام، مصالح مردم و منافع ملی، مهم‌ترین و کلان‌ترین محور اشتراکات است. این شاخص نشان می‌دهد گفتار هر جریانی یا هر عنصری که به نحوی موجب تفرقه و دسته بندی علیه این اشتراکات شود، وحدت ستیز است.

سوم.‌ اختلاف سلیقه به تعارض در اهداف نیجامد. اختلاف سلیقه به معنای اختلاف در روش حل مسائل و رفع موانع نباید به تعارض در مبنا، هدف و غایت بینجامد. با وجود اینکه اختلاف سلیقه معتبر شناخته می شود، اما باید از خطر تبدیل این اختلافات جزئی در حل مسائل به تعارضات و دو قطبی ها بر حذر بود.

چهارم. مسئولین سیاست همکاری را مدنظر قرار دهند. با توجه به قرار داشتن در سال انتخابات مهم مجلس شورای اسلامی، بیم آن می رود که  نمایندگان حوزه های انتخابیه، اهداف و اغراض سیاسی انتخاباتی را بر منافع و اغراض ملی ترجیح داده و ناخواسته بین مجلس و دولت ناهماهنگی های بوجود آید. به نظر می آید، تاکید رهبری بر سیاست همکاری و همدلی مسئولین ناظر به چنین فضایی باشد.

پنجم. راهبرد حل مسائل کشور پایه اصلی سیاست همکاری است. اشاره رهبری به راهبرد حل مسائل بعد از توصیه اکید ایشان به حفظ اتحاد ملی، بسیار هوشمندانه ودقیق بود. «قوای سه گانه»، «مردم در صحنه» و «جوانان متعهد»، می توانند در شناسایی و حل مسائل پیش روی خود، نظام و ایران با یکدیگر به اشتراک برسند و این اشتراک در مسائل زمینه تحول یعنی ترمیم ضعف ها و تبدیل آنها به نقاط قوت را ایجاد کند.

انتهای پیام/