تنش‌های جدید میان کوزوو-صربستان؛ جنگ اروپایی دیگری در راه است؟
تنش‌ها میان صربستان و کوزوو از چند روز پیش پس از حمله پلیس کوزوو به مناطق تحت کنترل صرب‌ها در شمال این منطقه و تصرف ساختمان‌های شهرداری محلی شدت گرفت.
گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم- تنش‌های میان کوزوو و صربستان در بالکان، جبهه جدیدی کنار جنگ اوکراین، در رقابت روسیه و غرب گشوده است. در حالی که حدود ربع قرن از پایان یافتن جنگ قومیتی در بالکان می‌گذرد، شعله‌های جنگ بار دیگر در این منطقه زبانه می‌کشد.
تنش‌ها میان صربستان و کوزوو از چند روز پیش پس از حمله پلیس کوزوو به مناطق تحت کنترل صرب‌ها در شمال این منطقه و تصرف ساختمان‌های شهرداری محلی شدت گرفت. پس از آنکه رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر صربستان وضعیت درگیری در شمال جمهوری کوچک کوزوو میان صرب‌ها و نیروهای دولتی کوزوو و ناتو را بسیار سخت و متشنج توصیف کردند وزیر دفاع صربستان از اعزام نیروهای ارتش به مرزهای جنوبی این کشور با کوزوو خبر داده است.
این درگیری‌های خشونت‌آمیز بین پلیس کوزوو و نیروهای موسوم به «صلح‌بانان ناتو» که مأموریت اصلی آنها حفاظت از صرب‌های مناطق شمالی کوزوو است و صرب‌های محلی تلفاتی به همراه داشت. در تحولات روز گذشته نیروهای ناتو در اقدامی مشکوک با معترضان صرب در شهر زویجان درگیر شده و به سمت آنها تیراندازی کردند که تلفاتی در پی داشت.
این وضعیت، نگرانی‌ها از بازگشت مجدد دو طرف به درگیری‌های سال 1998-1999 را زنده می‌کند. آن درگیری‌ها جان بیش از 10 هزار نفر را گرفت و باعث بی‌خانمانی بیش از یک میلیون نفر شد.
چرا صربستان و کوزوو با هم اختلاف دارند؟
کوزوو سرزمینی است که عمده جمعیت آن را افراد آلبانیایی‌تبار تشکیل می‌دهد و سابقاً یکی از استان‌های صربستان بوده است. کوزوو در سال 2008 اعلام استقلال کرد. صربستان کوزوو را به رسمیت نشناخته و حتی بدون کنترل رسمی بر آن همچنان آن را بخشی از خود می‌داند.
استقلال کوزوو توسط حدود 100 کشور از جمله آمریکا به رسمیت شناخته شده است. روسیه، چین و پنج کشور اتحادیه اروپا در کنار صربستان قرار گرفته‌اند. این بن‌بست تنش‌ها را ادامه داده و از ثبات کامل منطقه بالکان پس از جنگ‌های خونین در دهه 1990 جلوگیری کرده است.
اکثریت صرب در شمال کوزوو نسبت به تصرف ساختمان‌های دولتی در شهرهای‌شان توسط نیروهای وابسته به ارتش کوزوو - که اصل فدرالیته در جمهوری چندقومیتی کوزوو را نقض می‌کند - اعتراض دارند.
منشأ تنش‌های اخیر چیست؟
کوزو دارای 1 میلیون و 800 هزار نفر جمعیت با اکثریت قومی آلبانی تبار است که بیش از 100 هزار نفر از آنها صرب هستند. در ماه آگوست (مرداد/شهریور) مقامات کوزوویی تلاش کردند اقلیت صرب را وادار کنند پلاک خودروها و مدارک شخصی خود را بر اساس آنچه که دولت پریشتینا ارائه می دهد تغییر دهند و از پلاک های صادر شده توسط دولت صربستان خودداری کنند.
بسیاری از اقلیت های صرب ساکن در کوزوو این دستور دولتی را تهدیدی علیه هویتشان و توهین آمیز قلمداد کردند. اما قبل از این که در نهایت مقامات کوزوو تسلیم شوند، تصمیم گرفتند که این دستور را به زور اجرا نکنند، بسیاری از افسران پلیس صرب در شمال کوزوو استعفا دادند. بعد از این که سه نفر از این افسران به دلیل مظنونیت به تروریسم دستگیر شدند جامعه صرب با مسدود کردن و ایجاد موانع در خیابان‌ها واکنش نشان دادند.
آلبین کورتی نخست وزیر کوزوو، صربستان را به تحریک به ناآرامی متهم کرد و الکساندر ووچیچ رئیس جمهوری صربستان امکان اعزام نیرو به کوزوو برای حمایت از اقلیت صرب را مطرح کرد.
در تازه‌ترین دور تنش‌ها، بعد از آنکه صرب‌ها انتخابات محلی ماه گذشته در شمال کوزوو را تحریم کردند شهرداران آلبانیایی‌تبار که تازه انتخاب‌شده بودند جمعه گذشته با کمک پلیس ضدشورش کوزوو به دفاتر خود نقل مکان کردند.
صرب‌ها سعی کردند از ورود این شهردارها به ساختمان جلوگیری کنند و پلیس اقدام به شلیک گاز اشک‌آور برای متفرق کردن جمعیت کرد. روز دوشنبه صرب‌ها تظاهراتی مقابل ساختمان‌های شهرداری برگزار کردند. این اتفاق باعث تنش‌های شدیدی شد که باعث بروز درگیری‌های جدی میان صرب‌ها و نیروهای ناتو در کوزوو و پلیس محلی شد.
نیروهای ناتو در کوزوو در حال زد و خورد با تظاهرات‌کنندگان صرب‌تبار در درب ورودی دفتر شهرداری در شهر زوچان، کوزوو- 29 مه 2023
درگیری‌های قومی در کوزوو چقدر شدید است؟
اختلاف بر سر کوزوو قرن‌ها قدمت دارد. صربستان از کوزوو به عنوان قلب مذهبی کشور و هویت ملی خود یاد می‌کنند و به همین دلیل با جدا شدن آن مخالفند. در کوزوو تعداد زیادی صومعه مسیحی ارتدوکس وجود دارند. ناسیونالیست‌های صرب نبرد سال 1389 با ترک‌های عثمانی در آنجا را نمادی از مبارزه ملی خود می‌دانند.
نزدیک به یک میلیون و هشتصد هزار مسلمان آلبانیایی تبار در کوزوو زندگی می‌کنند. این منطقه از زمان خاتمه یافتن مداخله نظامی ناتو در سال 1999 در این منطقه، توسط سازمان ملل متحد اداره شده است.
آلبانیایی‌های کوزوو که اکثریت جمعیت این منطقه را تشکیل می‌دهند کوزوو را کشور خود می‌دانند و صربستان را به اشغال و سرکوب متهم می‌کنند. شورشیان آلبانیایی قومی در سال 1998 شورشی را به راه انداختند تا کشور را از «سلطه صرب‌ها» خلاص کنند. پاسخ بلگراد به این شورش‌ها با مداخله ناتو در سال 1999 همراه شد. این امر موجب شد که نیروهای صربستان از آنجا خارج شوند و کنترل منطقه را به نیروهای حافظ صلح بین‌المللی واگذار کنند.
کوزوو آخرین جنگ در اروپا را شاهد بود که با آغاز مداخله نظامی ناتو به دستور بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا در مارس 1999 بعد از 78 روز پایان یافت. هر چند توافق صلح بین دو کشور امضا شد و صربستان موافقت کرد خاک کوزوو را ترک کند، دو کشور هرگز روی صلح واقعی را ندیده اند. از سال 1999 نیروهای صلح بان ناتو در کوزوو حضور دارند و این جنگ بیش از 600 هزار پناهجوی کوزوویی را راهی اروپا کرد.
وضعیت محلی چگونه است؟
بین دولت کوزوو و صرب‌هایی که عمدتاً در شمال این کشور زندگی می‌کنند و روابط نزدیکی با بلگراد دارند تنش‌های دائمی وجود دارد. تلاش‌های دولت مرکزی برای اعمال کنترل بیشتر در منطقه شمالی این کشور که عمده جمعیت آن را صرب‌ها تشکیل می‌دهند معمولا با مقاومت صرب‌ها مواجه می شود.
میتروویکا، شهر اصلی کوزوو در شمال عملاً به یک بخش شامل آلبانیایی‌تبارها و بخش دیگری که تحت کنترل صرب‌ها است تقسیم شده است. همچنین در جنوب کوزوو مناطق کوچک‌تری با جمعیت صرب وجود دارد، در حالی که ده‌ها هزار صرب‌تبار کوزوو در مرکز صربستان زندگی می کنند. اینها کسانی هستند که همراه با عقب‌نشینی صربستان در سال 1999 به اینجا گریختند.
تأثیرات جنگ اوکراین
اختلافات ژئوپلیتیکی بر سر کوزوو از زمان عملیات نظامی گسترده روسیه در اوکراین گسترده‌تر شده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از حامیان آشکار صربستان است. پوتین از غرب به دلیل استانداردهای دوگانه انتقاد کرده است. او مساله کوزوو را - که اکثر کشورهای غربی استقلال آن به رسمیت شناخته شده اند - با دو منطقه در شرق اوکراین که از سال 2014 توسط جدایی طلبان مورد حمایت روسیه کنترل می شود، مقایسه کرده است.
رهبران صربستان و کوزوو نیز از جنگ اوکراین برای تشدید لفاظی های خود بهره برده‌اند. هنوز مشخص نیست واکنش بلگراد به تنش‌های اخیر چیست اما با توجه تنش سیاسی اخیر میان صربستان و اتحادیه اروپایی و همچنین افزایش دخالت ناتو علیه روسیه- که متحد اصلی صربستان محسوب می‌شود- در جنگ اوکراین بعید نیست که شاهد شعله‌ور شدن جنگ در قلب اروپا باشیم.
انتهای پیام/