شناسایی ۹۵۰۰۰ بیمار "ام‌اس" در ایران/ علت و علائم ابتلا به "ام‌اس" چیست؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم،‌ سی‌ام ماه مه هر سال به عنوان روز جهانی بیماری "ام‌اس" نامگذاری شده تا آگاهی جوامع نسبت به این بیماری افزایش یابد. بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) جزو بیماری‌های "خودایمن" محسوب می‌شود که در آن سیستم ایمنی فرد اشتباهاً سیستم عصبی مرکزی (شامل مغز و نخاع) را هدف حملات خود قرار می‌دهد؛ در نتیجه این حمله، در داخل سیستم عصبی، واکنش‌های التهابی به وجود می‌آید که نهایتاً سبب تخریب برخی قسمت‌ها به خصوص «غلاف میلین» می‌شود؛ غلاف میلین پوشاننده رشته‌های عصبی است و سلامت آن برای سرعت بخشیدن به انتقال پیام‌های عصبی لازم است.

تعداد بیماران مبتلا به ام‌اس در ایران چند نفر است؟

آن طور که مدیرعامل انجمن ام‌اس ایران به تسنیم گفته است؛ میزان ابتلا به‌ ام‌اس در زنان و دختران، دو تا سه برابر بیشتر از مردان است و در حال حاضر در انجمن ام‌اس، حدود 95 هزار بیمار در 56 مرکز استانی و شهرستانی کشور ثبت شده است و تهران، اصفهان و شیراز جزو شهرهای با بیشترین مبتلایان هستند.

علت ابتلا به ام‌اس چیست؟

علت ام‌اس به درستی معلوم نیست. دانشمندان معتقدند مجموعه‌ای از عوامل آغازگر بیماری هستند. برای یافتن این عوامل تحقیقات در زمینه ایمونولوژی (علم مربوط به سیستم ایمنی بدن)، اپیدمیولوژی (علم مربوط به الگوهای یک بیماری در نواحی مختلف دنیا) و ژنتیک (علم مربوط به ساختار ژنی انسان) در حال انجام است. دانشمندان همچنین در حال بررسی عوامل عفونی گوناگونی هستند که ممکن است در بیماری نقش داشته باشند. اگرچه عامل مشخصی به عنوان علت ایجاد ام‌اس شناخته نشده اما چند عامل متفاوت در بروز بیماری، نقش دارند:

عوامل جغرافیایی: به نظر می‌رسد ام‌اس در مناطقی از دنیا که از خط استوا دورتر هستند بیشتر بروز می‌کند.

ویتامین دی: شواهد نشان می‌دهد که ویتامین دی نقش مهمی در بیماری ام‌اس بازی می‌کند. بعضی محققین بر این باورند که مواجهه با آفتاب به عنوان منبع طبیعی ویتامینD ممکن است علت تفاوت شیوع ام‌اس درمناطق شمالی و جنوبی کره زمین باشد. افرادی که در نزدیکی خط استوا زندگی می‌کنند بیشتر در معرض آفتاب هستند و سطح ویتامینD بالاتری دارند و از آنجا که می‌دانیم این ویتامین روی سیستم ایمنی به گونه‌ای موثر است که بدن را در مقابل بیماری‌های خودایمن محافظت می‌کند شاید این مسئله شیوع کمتر ام‌اس در این مناطق را توجیه کند.

مصرف دخانیات: مطالعات نشان می‌دهد که دخانیات، احتمال ابتلای افراد را به ام‌اس بالا می‌برد، شدت بیماری را افزایش می‌دهد و پیشرفت بیماری را نیز تسریع می‌کند. به نظر می‌رسد که توقف مصرف سیگار قبل و پس از شروع ام‌اس با پیشرفت آهسته‌تر بیماری همراه است.

چاقی: مطالعات متعددی نشان داده است که چاقی در دوران کودکی و نوجوانی به خصوص در دختران ریسک ابتلا به ام‌اس را در سال‌های آینده زندگی افزایش می‌دهد. مطالعاتی هم نشان داده‌اند که چاقی در سنین جوانی می‌تواند همین اثر را داشته باشد. از طرفی چاقی ممکن است سبب تشدید التهاب و تشدید علائم ام‌اس در مبتلایان شود.

عوامل ژنتیکی: امروزه تصور می‌شود که بیماری ام‌اس ارثی نیست به این معنا که این بیماری از نسلی به نسل دیگر منتقل نمی شود. با این حال به نظر می‌رسد یک ویژگی ژنتیکی باید وجود داشته باشد که فرد را مستعد ابتلا به ام‌اس می‌کند. این تفکر از آنجا ریشه گرفته است که احتمال بروز ام‌اس در دوقلوها خیلی بالاتر از جمعیت معمولی است و اینکه بستگان درجه یک مبتلایان نیز با ریسک بالاتری به این بیماری ابتلا پیدا می‌کنند.

سن: در بیشتر مبتلایان به ام‌اس سن شروع بیماری بین 20 تا 50 سال است. اگرچه ام‌اس می‌تواند در کودکان و یا بالغین مسن‌تر هم روی دهد.

علائم ابتلا به ام‌اس چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت که رایج‌ترین علائم بیماری MS شامل خستگی ناتوان‌کننده، مشکلات بینایی، اختلالات حسی و ضعف حرکتی است اما از آنجا که بیماری ام‌اس از نظر علائم، شکل و شدت حملات، میزان بهبودی علائم پس از حملات، سیر بیماری و پاسخ به داروها، بسیار متفاوت است در دنیا به «بیماری هزار چهره» معروف است و به همین دلیل قابل پیش‌بینی نیست که در هر فرد مبتلا، ام‌اس چه علائمی را نشان خواهد داد. با این حال به طور کلی چهار نوع مختلف برای بیماری توصیف شده است.

فرم عودکننده ـ بهبود یابنده: این شکل از بیماری با دوره‌های عود علائم که به تدریج یا به طور کامل یا نسبی بهبود می‎یابند؛ مشخص می‌شود و در واقع فرد تا زمان وقوع حمله بعدی وضعیت با ثباتی دارد.

فرم پیشرونده اولیه: در این فرم حملات یا اصلا وجود ندارد و یا فقط در شروع بیماری یک حمله روی داده ولی پس از آن بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند و علائم بدتر می‌شوند.

فرم پیشرونده ثانویه: ابتدا بیمار حملاتی را تجربه می‌کند و سپس حالت ثابتی دارد اما پس از مدتی تعداد حملات کم می‌شود ولی در فواصل حملات، حالت با ثباتی ندارد و علائم در بین دو حمله به تدریج بدتر می‌شود و در نهایت حمله‌ها به طور کامل متوقف می‌شوند ولی بیماری آرام آرام پیشرفت می‌کند.

فرم پیشرونده حمله‌ای: بیماری از ابتدا و به آرامی پیشرفت داشته اما حمله‌ها هم گهگاه روی می‌دهد.

درمان بیماری ام‌اس

در حال حاضر بیماری ام‌اس، درمان قطعی ندارد اما روش‌های درمانی و داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند سیر بیماری را کُند کنند؛ حملات بیماری را درمان کنند، علائم بیماری را کنترل کنند و در مجموع عملکرد فرد را بهبود بخشند.

انتهای پیام/