آهنگ‌های ماندگار برای امام علی (ع) / از نغمه به جا مانده از قرن نهم تا علی به روایت چاوشی
آثار ماندگار برای امام علی علیه‌السلام در موسیقی ایران فراوانند؛ در این میان نغمه‌ای به جامانده از قرن نهم تیتراژ سریال امام علی می‌شود و در جای دیگر خواننده‌ای مانند چاوشی عشق خود به امیرالمومنین را در اثری روایت می‌کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، عید غدیر خم است. مهمانی 10 کیلومتری از میدان امام حسین علیه‌السلام تا میدان آزادی در راه است. در این روزها که به این عید بزرگ نزدیک می‌شویم، در خیابان‌ها و کوچه‌ها، صدای ضبط بسیاری از اتوموبیل‌ها به گوش می‌رسد که آهنگی در وصف امام علی علیه‌السلام گذاشته‌اند. بسیاری از این آهنگ‌ها به گوش آشناست و از آثار ماندگار موسیقی کشورمان هستند.
در این مطلب و در آستانه برگزاری مهمانی 10 کیلومتریِ عید غدیر خم، نگاهی داریم به برخی از مهمترین آثاری که در وصف امام علی(ع) اجرا و منتشر شده‌اند:
نغمه‌ای به جا مانده از قرن نهم که با نام امام علی جاودانه شد
شاید معروف‌ترین و شناخته‌شده ترین آهنگ و نغمه که با موضوعِ امام علی علیه‌السلام ساخته شده، موسیقی سریال امام علی(ع) باشد. همان آهنگِ معروفِ تیتراژ این سریالِ ماندگار که برای همیشه در ذهن ایرانیان باقی خواهد ماند. همنشنیِ موسیقی ناب با سریالی خوش ساخت، موجب شده که این نغمه برای همیشه در ذهنِ مردم ایران ماندگار شود.
آهنگساز این اثر فرهاد فخرالدینی است. فخرالدینی برای ساخت تیتراژ سریال امام علی(ع) به سراغ یکی از نغمه‌های اصیل و قدیمی موسیقی ایران زمین، ساخته‌ی عبدالقادر مراغه‌ای رفته است. در واقع موسیقی سریال امام علی(ع) ساخته فرهاد فخرالدینی و بر گرفته از یکی از آثار عبدالقادر مراغه‌ای است.
عبدالقادر غیبی مراغی مشهور به عبدالقادر مراغه‌ای شاعر، موسیقیدان، نوازنده و هنرمند ایرانی قرن نهم هجری بود. لقب او معلم ثانی در موسیقی است. وی علاوه بر اینکه نوازنده چیره دست عود بود در خوشنویسی و شعر و نقاشی هم تبحر داشت و حافظ قرآن بود.
در اروپا برای نخستین بار دانشمند آلمانی گیزه‌وتر 1850 – 1773 از عبدالقادر به عنوان نظریه‌پرداز موسیقی نام برده‌است.
سال 1384 بود که محمدرضا درویشی با آواز همایون شجریان، آلبومی با عنوان «شوق نامه» ساخت که بازخوانیِ تصنیف‌هایِ منسوب به عبدالقادر مراغی است.
به هر روی عبدالقادر مراغی که هنرمند قرن نهم هجری بوده، اثری ساخته و از خود باقی گذاشته که به نام امیرالمومنین مانوس شده و تا همیشه ماندگار شده است.
آوازِ تیتراژِ سریال امام علی(ع) را صدیق تعریف خوانده است. تعریف خواننده‌ای است که آثار جاودانی در موسیقی ایران دارد.
کل صبحا و کل اشراقی
تبکی عینی به دمع مشتاقی
قد لسعت حیه الهوی کبدی
فلا طبیب لها و لا راقی
الا الحبیب الذی شفقت به
فعنده رویتی و تریاقی
زد مار هوی بر جگر غمناکم
سودی نکند فسونگر چالاکم
آن یار که عاشق جمالش شده ام
هم نزد وی است رقیه و تریاکم
علی ای همای رحمت با آواز محمد اصفهانی
یکی دیگر از آثار به‌یاد ماندنی در وصف امام علی(ع)، اثری است با نامِ «علی ای همای رحمت» که آوازش را محمد اصفهانی خوانده است. شعر این قطعه هم برای همگان آشنا و از سروده‌های شهریار است. آهنگ و تنظیم این اثر بر عهده شهریار فریوسفی بوده است.
اصفهانی از جمله خوانندگان گزیده کار است که در میانِ آثاری که خوانده؛ چندین اثرِ ماندگار به چشم می‌خورد. یکی از آثار ماندگارِ این خواننده‌ی دکتر، «علی ای همای رحمت» است.
علی به روایت چاوشی
محسن چاوشی خواننده خاص موسیقی ایران؛ یکی از ارادتمندانِ پروپاقرصِ حضرت علی(ع) است. رفتار او نسبت به اعتقاداتش به شدت قابل توجه است. چاوشی همیشه سینه‌چاکِ اعتقادات خود بوده و بی هیچ سانسوری تلاش کرده تا واقعیت خود را به مخاطبانش ارائه کند. چندی پیش و در ماجرای هتک حرمت به قرآن کریم در کشور سوئد، محسن چاوشی از معدود هنرمندانی بود که موضعی مشخص و استوار در این باره گرفت. او با انتشار عکسی از قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی نوشت: «تورات را تغییر دادند، انجیل را تغییر دادند، وقتی که نتوانستند قرآن را تغییر دهند، آن را سوزاندند!»
چاوشی در کارنامه کاری خود آثار بسیاری را در وصف حضرت علی علیه‌السلام خوانده است. در اینجا اما به آهنگِ «علی» اشاره می‌کنیم که ترانه سرا، آهنگساز و خواننده این اثر خودِ محسن چاوشی است.
شاهان همه مسکین او خوبان قراضه چین او
آهنگ «قراضه چین» یکی دیگر از آثاری است که محسن چاوشی در بیان ارادتش به امیرالمومنین ساخته و خوانده است. چاوشی در این اثر باز هم به سراغ یکی از غزلیات مولانا در کتابِ «غزلیات شمس تبریزی» رفته است. بخش‌هایی از این قطعه به صورت آوازی اجرا می‌شود که آواز آن را سینا سرلک با شعری از حافظ خوانده است.
ای عاشقان ای عاشقان آن کس که بیند روی او
شوریده گردد عقل او آشفته گردد خوی او
معشوق را جویان شود دکان او ویران شود
بر رو و سر پویان شود چون آب اندر جوی او
شاهان همه مسکین او خوبان قراضه چین او
شیران زده دم بر زمین پیش سگان کوی او
این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من
صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او
دلا بسوز که سوز تو کارها بکند – نیاز نیم شبی دفع صد بلا بکند
شاهان همه مسکین او خوبان قراضه چین او
شیران زده دم بر زمین پیش سگان کوی او
این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من
صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او
جلوه گاه رخ او دیده من تنها نیست – ماه و خورشید همین آینه می گردانند
من پهلوان عالمم من تیغ رویارو زنم
یکی از ماندگارترین آثارِ علیرضا عصار آهنگی است با نامِ «قدسیان آسمان». این آهنگ یکی از قطعه‌های آلبومِ «کوچ عاشقانه» است. علیرضا عصار در خواندن این قطعه تنها نیست و محمد اصفهانی هم در کنار او بخش‌هایی از این اثر را می‌خواند.
علیرضا عصار بخش زیادی از محبوبیت خود را مدیون خواندن قطعه‌ای است با عنوانِ «قدسیان آسمان». این آهنگ یکی از قطعه‌های آلبومِ «کوچ عاشقانه» است.
علیرضا عصار در خواندن این قطعه تنها نیست و محمد اصفهانی هم در کنار او بخش‌هایی از این اثر را می‌خواند.
متن این قطعه به این شرح است:
ای کاروان! ای کاروان!
من دزد شبرو نیستم
من پهلوان عالمم
من تیغ رویارو زنم
بر قدسیان آسمان
من هر شبی یاهو زنم
گر صوفی از لا دم زند
من دم ز الاهو زنم
باز هوایی نیستم
فاتیهوی جان آورم
عنقای قاف غربتم
کی بانگ بر تیهو زنم؟
خاقان اردودار اگر
از جان مگردد ایل من
صاحبقران عالمم
بر ایل و بر اردو زنم
خیز ای توانگر پیش من
بنشین به زانوی ادب
من پادشاه کشورم
کی پیش تو زانو زنم؟
فاتح دروازه‌های بسته‌ی دنیا تویی
یکی دیگر از آثار شنیدنی در وصف امام علی(ع)، اثری از مجید اخشابی است. این آهنگ «بهترین حرف» نام دارد و خواننده و آهنگسازش مجید اخشابی است و ترانه آن را زنده‌یاد اسحاق انور سروده است.
حسرته گل بویه عطر جانمازت یا علی آسمانها ابری راز و نیازت یا علی
خانه زاد کعبه‌ای و با خدا هم خانه‌ای تو عیار بندگی رو بهترین پیمونه‌ای
شاه مردان یا علی شیر یزدان یا علی اعتبار گردشه این چرخه گردان یا علی
شاه مردان یا علی شیر یزدان یا علی
اعتبار گردش این چرخ گردان یا علی
شرط اول پیش رویه توبه کاران یا علی حرفه آخر در گلویه سربدارن یا علی
دفتر معنی به نام نامیه تو بسته شد بهترین حرف تمام روزگاران یا علی یا علی
فاتح دروازه های بسته ی دنیا تویی معبد آزادگی را والی و مولا تویی
حسرت گل بوی عطر جانمازت یا علی آسمانها ابری رازو نیازت یا علی
خانه زاد کعبه ای و با خدا هم خانه ای تو عیار بندگی رو بهترین پیمونه ای
شاه مردان یا علی شیر یزدان یا علی اعتبار گردشه این چرخه گردان یا علی
شاه مردان یا علی شیر یزدان یا علی
اعتبار گردش این چرخ گردان یا علی
انتهای پیام/