چه رجزهایی در روز عاشورا خوانده شد؟ + فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ فرهنگ عرب آن‌چنان با شعر( نظم)  گره خورده است که عرب‌ها در اکثر شئون زندگی از آن استفاده می‌کردند و شعرهای مختلفی را در زمینه‌های گوناگونی از خود بر جای گذاشته‌اند. می‌توان گفت شعر رسانه عرب بوده که با استفاده از آن سخن خود را به دیگران ابلاغ می‌کرده‌اند. یکی از ویژگی‌هایی که شعر در مقایسه با نثر دارد، قدرت تأثیرگذاری بیشتر آن است.

یکی دیگر از کاربردهای شعر در عرب، استفاده از شعر برای رجز بوده است. این بحر شعری در اصل هر مصرع آن بر وزن «مستفعلن مستفعلن مستفعلن» است که البته به صورت‌های دیگری نیز سروده می‌شود. در کارزار عاشورا،‌ نیز طبق معمول رجزهایی از هر دو طرف سروده و خوانده شده است. رجزهای شهیدان کربلا در مقایسه با دیگر رجزها تفاوت آشکاری از جهت مضمون و محتوا دارد که از دل آن‌ها می‌توان دانسته‌های ارزشمندی راجع به عاشورا به دست آورد. با توجه به محتوای این رجزها می‌توان مضامین آن‌ها را در این موارد دسته‌بندی کرد؛ غفلت زدایی و بیدارسازی مردم، توصیه به صبر، عزت نفس، ایثار و فداکاری، وفاداری، انزجار از سلطه‌جویی، مفاهیم حماسی و سلحشورانه، مدح اهل بیت خصوصاً سالار شهیدان (ع)، تقبیح یزیدیان، تسلیم در برابر خواست الهی، توحید، یقین به مرگ، شهادت طلبی، بشارت به بهشت و… .

کتاب «مردان و رجزهایشان» شامل رجزهای شهیدان کربلا در روز عاشوراست که توسط سیدمهدی شجاعی جمع‌آوری و ترجمه شده است.

علاوه بر متن و ترجمه رجزها، توضیحات و شرح حال مختصری هم درباره صاحبان رجزها آمده است. در مقدمه کتاب که توسط سیدابوالقاسم حسینی(ژرفا) نوشته شده، بحث رجز از دو منظر لغوی و اصطلاحی به صورت علمی تشریح شده است.

در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: معمولاً رجز خواندن در میدان جنگ، ویژه خاصان و بلندرتبگان اجتماع بود و عوام نوعاً از رجزخوانی بی‌نصیب بودند. از افتخارات سپاه امام حسین در کربلا همین بود که از خواص و عوام، هر دو درمیدان رزم عاشورا رجزهایی روایت شده است. این از آن روست که همه آنچه در خواص یاران حضرت مایه افتخار شمرده می شد، وابسته ارزش‌های معنوی و شرافت روح ایشان بود و همه تقوامداران ولایت شعار، خواه به اصطلاح از خواص باشند و خواه از عوام، در این بهره مشترکند … اما تاریخ عاشورا روایت نکرده است که امویان یزیدی در ذکر اهداف خود به رجزی توسل جسته باشند.

معمولا رجز خواندن در میدان جنگ،‌ ویژه خاصان و بلندرتبگان اجتماع بود و عوام نوعاً از رجزخوانی بی‌نصیب بودند،‌ از افتخارات  سپاه امام حسین در کربلا همین بود که از خواص و عوام هر دو در میدان رزم عاشورا رجزهایی روایت شده است، این از آن روست که همه آنچه در خواص یاران حضرت مایه افتخار شمرده می‌شد، وابسته ارزش‌های معنوی و شرافت روح ایشان بود و همه قوامداران ولایت شعار خواه به اصلاح از خواص باشند و خواه از عوام در این بهره مشترکند.

رجز‌خوانی در عاشورا به هیچ وجه منحصر به جنبه خاکی و مادی مبارزه و صرفا برای مفاخره و بالیدن نبوده است، از همین روست که امام حسین(ع) خود رجزهای متعددی را به حافظه تاریخ سپرده است، بی‌تردید اگر رجز از ساحت عصمت دور بود بهره بردن از این سلاح به غیرمعصوم منحصر می‌ماند، لیکن چندین رجز از امام به یادگار مانده که از جمله آن‌ها چنین است

القتل اولی من رکوب‌العار
والهار اولی من دخول النار

سید مهدی شجاعی در ویدئوی زیر به خوانش بخش‌هایی از کتاب «مردان و رجزهایشان» پرداخته است.این ویدئو به شرح ذیل است:

انتهای پیام/