وضعیت نامعلوم بحران تورم در ترکیه؛ چه کسانی از تورم سود می‌برند؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وعده های انتخاباتی اردوغان و حزب عدالت و توسعه محقق نشده و ترکیه همچنان غرق در بحران تورم است. هر 1 دلار آمریکا که 3 ماه پیش و قبل از انتخابات در حد 20 لیره بود حالا به مرز 27 لیره رسیده و قیمت مواد غذایی، سوخت و کالاهای اساسی، به بالاترین میزان رسیده است.

در چنین شرایطی است که مردم این کشور می پرسند: مگر قرار نبود به زودی از بحران عبور کنیم؟ موسسه نظرسنجی متروپول نیز بر اساس یک نظرسنجی میدانی، اعلام کرده که 25 درصد از رای دهندگان ترکیه یعنی یک نفر از هر چهار رای دهنده، از رای خود پشیمان است و باور نمی کند دولت اردوغان، برای گذار از بحران اقتصادی، برنامه روشنی داشته باشد.

وقتی که مهمت شیمشک اقتصاددان مجرب و کارکشته از وال استریت آمریکا به ترکیه بازگشت، حتی مخالفین دولت نیز امیدوار شدند که او با انضباط مالی و راهکارهای سریع، مانع از افزایش تورم شود.

به ویژه وقتی که اردوغان، به توصیه شیمشک، سکان بانک مرکزی را به یک بانوی جوان تحصیلکرده هاروارد سپرد، امید به بازارهای مالی ترکیه بازگشت. اما هنوز هم هیچ اتفاقی معنی دار و ملموسی نیفتاده و در، بر همان پاشنه قبلی نمی چرخد بلکه خراب تر و دشوارتر شده است.

گلدم آتابای از تحلیلگران اقتصادی ترکیه در این مورد نوشته است: «پس از انتخابات نیز تغییر مثبتی روی نداد و پیشرفت اقتصاد ترکیه در برابر بحران تراز پرداخت ها متوقف شد و گویی قطار برنامه های اقتصادی دولت اردوغان، به دیوار خورد. تیم جدید اقتصادی دولت، پیش بینی و انتظار تورمی رسمی خود را برای پایان سال جاری در حد 58 درصد اعلام کرده است. البته این پیش بینی بر اساس  سیاست ‌های ارز محور است و خود دولت هم امیدوار نیست که بتواند قیمت دلار را پایین بیاورد. گام ‌هایی برای کاهش تقاضای داخلی برداشته شد، بدون اینکه هیچ ترمزی برای مخارج در سیاست ‌های مالی ایجاد شود. یعنی آن چیزی که به عنوان ریاضت مالی قلمداد می شود، فقط برای مردم است و نه برای دولت».

تورم و انتخابات شهرداری ها

مهمت شیمشک وزیر اقتصاد اعلام کرده که مردم باید کمربندها را محکم ببندند و شرایط دشوار امسال را تحمل کنند. او می گوید، از سال آتی میلادی، شرایط رفته رفته بهبود پیدا می کند. اما تحلیلگران سیاسی می گویند، اردوغان برای انتخابات 9 ماه آتی و فتح شهرداری های 81 استان کشور برنامه دارد و اگر تورم در همین مدار بماند، شکست حزب حاکم قطعی خواهد بود.

کارشناسان اقتصادی ترکیه معتقدند که اگر تورم CPI تا پایان سال 2023 با توجه به روند فعلی، کمتر از 70 تا 75 درصد باقی بماند، باز هم چیزی در حد معجزه خواهد بود!

تورم CPI یا صورت اختصاری (Consumer price index) معیاری برای اندازه ‌گیری تغییر در قیمت میانگین کالا و خدمات مصرفی یک خانوار متوسط است.

این شاخص، نشان‌ دهنده تورمی است که مصرف ‌کنندگان در زندگی روزمره خود احساس می ‌کنند. حالا مساله اینجاست: اردوغان تنها چند روز قبل اعلام کرد که هدف حیاتی کابینه او، تک رقمی کردن تورم است!

اما اگر قرار باشد حتی تورم 75 درصدی نیز برای مردم، معجزه تلقی شود، در این صورت دولت اردوغان دقیقاً چه اقدامی برای گذار از بحران انجام داده است؟ جواب این سوال از قول گلدم آتابای چنین است:«ترکیه یک کشور وارد کننده نفت است. تحولات قیمت های جهانی تقریباً هر بخش را با تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می دهد. از آنجایی که مبارزه واقعی با تورم وجود ندارد، اثرات شوک های نفتی تمام حوزه های مصرف را دربر می گیرد. همانطور که در ماجرای حمله اوکراین دیدیم، این رویدادها به صورت فوری بر اقتصاد ترکیه اثر گذاشته و اثرات موجی بر تورم ایجاد می کنند، مانند سنگی که با قدرت، به آب پرتاب می شود».

اُنر گونچاودی از تحلیلگران مالی ترکیه می گوید: «گازوئیل و برق از نهاده های مهم تولید در بخش کشاورزی هستند که قیمت هر دو آنها در شرایط بحرانی است. لذا روند قیمت نفت به طور مستقیم بر همه هزینه ها از جمله حمل و نقل، تولید برق و قیمت های تولید محصولات کشاورزی تأثیر می گذارد. قیمت نفت خام برنت که در 6 هفته گذشته به طور مداوم در حال افزایش بوده است، تا روز دوشنبه با 85 دلار و 61 سنت به بالاترین سطح از آوریل رسیده است. تنها در ماه جولای 17 درصد افزایش داشت و تحلیلگران اکنون دوباره به طور جدی در مورد قیمت نفت 100 دلاری صحبت می کنند. پس باید قبول کنیم که اقتصاد ترکیه دوباره زیر سه صخره عظیم گرفتار شده است: افزایش قیمت نفت، افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش مداوم ارزش لیره ترکیه در برابر دلار و یورو».

اُنر گونچاودی به ارتباط تورم و رقابت های سیاسی نیز اشاره کرده و می گوید: «اگر به تجربیات گذشته خود نگاه کنیم، این روند تورمی که امروز در حال تجربه آن هستیم، تازه شروع شده و به زودی متوقف نخواهد شد. افراد همسن من که بالای 40 سال سن دارند، با چنین شرایط اقتصادی از گذشته آشنا هستند. این نسل می داند که وقتی رقابت سیاسی افزایش می یابد، مبارزه با تورم دشوارتر می شود. در فضای سیاسی که در آن کسانی که نه تنها بر رقابت سیاسی بلکه بر توزیع مجدد درآمد برای رفاه سیاسی تکیه می کنند، تورم به ابزار سیاست تبدیل می شود. خود اردوغان نیز با کاربرد یک ضرب المثل قدیمی نشان داد که چه نگاهی به این ماجرا دارد. او پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرد: کسی که اسب را برد، از اسکودار هم گذشت! این یعنی برنامه ای برای مبارزه با تورم ندارد و حالا که انتخابات را برده، در همان مسیر قبلی به تاختن ادامه خواهد داد».

چه کسانی از تورم در ترکیه سود می برند؟

ناظران سیاسی معتقدند که شرکت های بزرگ واردات و به ویژه گروه های واردات مواد غذایی و پوشاک در ترکیه، سود بالایی به دست می آورند. اما بخش های تولید، تجارت و توریسم، با مشکلات بزرگی روبرو هستند.

افزایش هزینه ها به ویژه در بخش غذا، سوخت و مسکن به حدی است که تحلیلگران اقتصادی در پایگاه اینترنتی پولیتیک یول ترکیه می گویند: «حتی اگر ثروتمند باشید، غیرممکن است که تحت تأثیر صعود قیمت ها قرار نگیرید. این موضوع فقط به زمان بستگی دارد و دیر یا زود همه را گرفتار می کند. در نهایت، این صعودها به هر طریقی به ثروتمندان ترکیه نیز ضربه می زند. در کشور ما تورم بی سابقه ای وجود دارد که همه را تحت تاثیر قرار می دهد. تفاوت اصلی از نظر اثرات نسبی افزایش قیمت بر خانوارها است».

کارشناسان اقتصادی به این موضوع نیز اشاره کرده اند که لاغر شدن لیره ترکیه، اثر مثبتی قبر وضعیت زندگی ترک های ساکن آلمان گذاشته است. چرا که آنان زود به زود به زادگاهشان سر می زنند و قدرت خرید حاصل از درآمد ارز خارجی خود را در ترکیه تجربه می کنند. رضایت آنها از این است که در ترکیه، رفاهی را تجربه می کنند که در آلمان ندارند.

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و شریک او در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی، در انتخابات گذشته، با طرح شعارهای مهمی همچون «کشور را به خائنین نسپارید»، توانستند حتی با وجود تورم بی سابقه و بحران اقتصادی، بازی را ببرند. حال باید دید آیا در صورت تداوم بحران اقتصادی، در انتخابات چند ماه آتی نیز دوباره پیروز می شوند یا خیر.

انتهای پیام/