«تنهاتر از مسیح»؛ نیازی که بسیارش نیز اندک است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم؛ واقعه عاشورا صرفاً یک رویداد تاریخی صرف نیست و ریشه در اعتقادات و باورهای اغلب مسلمانان دارد و حتی پیروان سایر ادیان نیز نسبت به این اتفاق بی‌تفاوت نیستند. حضور مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و فرق اسلامی در راهپیمایی عظیم اربعین دلیل این مدعا است. همین امر کافی است تا بدانیم نمی‌توان از کنار این حادثه به سادگی گذشت، بخصوص در شرایط کنونی که سیاست اسلام‌ هراسی و ایران هراسی به ابزاری علیه انقلاب اسلامی تبدیل شده است. در واقع پرداختن به واقعه عاشورا ضرورتی است که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود. در چنین فضایی است که زبان هنر می‌تواند به ابزاری کارآمد در جبهه فرهنگی تبدیل شود و در این میان هنر نمایش به دلیل ارتباط بدون‌واسطه با مخاطب و اثرگذاری گسترده آن بیش از آنچه تصور می‌شود، مهم است.

«تنهاتر از مسیح» به کارگردانی «حسن بزرا» در همین راستا ساخته و پرداخته شده است. اثری که به تاریخ پنجاه ساله صدر اسلام از واقعه غدیر تا عاشورا می‌پردازد. این اثر فارغ از هر نقدی که به آن وارد است یا نه، به مثابه سنگری در جنگ نرم است که باید علاوه بر حمایت همه جانبه از آن، آثار مشابه نیز باید تولید و عرضه شود.

«تنهاتر از مسیح» اثری آرتیستیک نیست و به این منظور تولید نشده تا در فضای تئاتری عرض اندام کند. حُسن قابل توجه این اثر در این است که بدون هیچ ادعایی توانسته انبوهی از مخاطبان از هر طیف و سلیقه‌ای را به خود جلب کند و حرفی برای گفتن داشته باشد. نکته مهم این است که آثاری این چنینی را نباید با نگاه نقادانه نگریست چرا که ما با اثری از جنس مجالس تعزیه مواجه هستیم نه نمایشی کلاسیک و با قاعده مرسوم و معمول تئاتر حرفه‌ای البته این بدان معنا نیست که «تنهاتر از مسیح» و آثاری مانند آن از ظرافت‌ها و اصول نمایش بیگانه است بلکه موضوع مهم آن است که این اثر یک مجلس‌خوانی عظیم است و باید با همین نگاه مورد واکاوی قرار بگیرد.

استقبال مخاطبان از نمایش  «تنهاتر از مسیح» ریشه در سنت دیرینه تعزیه و نمایش‌های آیینی دارد. در این گونه آثار مخاطب خود بخشی از اثر است و هر چه تعداد مخاطبان بیشتر باشد نتیجه غایی مطلوب‌تر خواهد بود. از طرفی مخاطب با پیش فرض‌ها و داشته‌هایی به مشاهده چنین آثاری می‌نشیند، یعنی صحنه‌هایی را تماشا می‌کند که روضه‌های آن را بارها و بارها در حسینیه‌ها و تکایا و مجالس عزای سیدالشهدا سلام الله علیها شنیده است. اگر تا پیش از این در هنگام شنیدن روضه‌ها آن را در ذهن مجسم می‌کرد، این‌بار و در وسعتی بسیار زیاد همه آن یا لااقل بخشی مهم از آن را روی صحنه می‌بیند و در عین حال متن روضه‌ها را نیز می‌شنود که این امر می‌تواند در عمق جان و ذهن مخاطب رسوخ کند.

همدلی جمعی تماشاگران و و سنت گریه کردن بر مصائب اهل بیت علیهم السلام در این گونه آثار به عمق بخشیدن به نمایش کمک بزرگی می‌کند و اجرای اثر را غنا می‌بخشد. این اتفاق در دیگر گونه‌های نمایشی اگر نگوییم بی‌نظیر لااقل کم‌نظیر است. برای اثبات این ادعا کافی است تا تئاترهای ضبط شده در دیگر ژانرها را با فیلم ضبط شده  «تنهاتر از مسیح» قیاس کرد. آنگاه شاهد این خواهیم بود که نمایش‌های آیینی تا چه میزان به حضور تماشاگر وابسته است. درست مانند حضور در مجلس روضه و شنیدن صدای همان روضه در جای دیگر است.

ابتکار دیگری که گردانندگان  «تنهاتر از مسیح» به خرج داده‌اند این است که برای دیدن آن هزینه‌ای دریافت نمی‌شود اما مخاطب می‌تواند در امر تولید به هر صورت که می‌تواند مشارکت داشته باشد و احیانا مبلغی را نذر این حرکت فرهنگی کند در این صورت او کار را از آن خود می‌داند و دیگران را تشویق به حضور در این اقدام فرهنگی خواهد کرد. مسلماً چنین تصمیمی  «تنهاتر از مسیح» را نمایشی مردمی تبدیل می‌کند نه اثری حاکمیتی و سفارشی.

«تنهاتر از مسیح» اثری نیست که انتظار داشت بدون حمایت مادی و معنوی دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی کشور به نتیجه مطلوب برسد. مختصر آنکه «تنهاتر از مسیح» با همه صرف وقت و انرژی فراوان و بهره‌گیری از توان و استعداد هنرمندان متعدد عرض ارادتی به ساحت مقدس اهل بیت علیهم السلام است و در کنار این ادای دین نیاز ضروری فرهنگی کشور است، نیازی که بسیار آن نیز اندک است.

انتهای پیام/