نگاهی به مجموعه کتاب انسان شناسی برای همه/ چگونه لوازم زندگی آخرتی را فراهم کنیم؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، انسان شناسی یکی از مباحث معروفی است که حجت الاسلام محمد شجاعی در سخنرانی‌های متعدد به آن پرداخته و جزء پرطرفدارترین مباحث این استاد دین و اندیشه است. نشر محیی که کار انتشار آثار استاد شجاعی را دارد، تمرکز ویژه‌ای روی مباحث انسان شناسی دارد و هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان کتابهایی را در حوزه انسان شناسی منتشر کرده است. یکی از این کتاب‌ها، مجموعه‌ کتاب چهارجلدی انسان شناسی برای همه است که به قلم ابوذر دارابی منتشر شده است. این مجموعه شامل چهار جلد «به سمت شدن»، «معلمی برای شدن»، «شروع شدن» و «خانه‌ای برای شدن» است و مطالب تمام این کتابها همه از سخنان حجت الاسلام شجاعی استخراج و تهیه شده است.

در مقدمه این چهار جلد آمده است:

انسان در موقعیت‌های گوناگون و در مواجهه با خود دیگر انسان‌ها و جهان پیرامونش با توجه به تعریف و باوری که از موجودی به نام انسان دارد، رفتار خود را انتخاب می‌کند .رفتار انسان‌ها در موقعیت‌های مشابه و یکسان مثلاً در روبه رویی با اتفاق گریزناپذیر مرگ اختلاف بسیار زیادی با هم دارد. این گوناگونی رفتار انسانها در مقابل موقعیت واحد بیان کننده وجود اختلاف در پاسخی است که هر کس به پرسش چیستی انسان و جهان می‌دهد. وقتی با انسان‌های مختلف پیرامون این گونه پرسش‌های سرنوشت ساز به صحبت می‌نشینیم به وضوح می‌بینیم اغلب آنها اطلاعات درست و کاملی در این باره ندارند و یا باورهای خود را بر پایه حدس و گمان‌های شخصی بنا کرده‌اند. باورهای درست یا نادرستی که هر فرد یا قلب خود آنها را پذیرفته و تعیین کننده رفتار او با خود و دیگران است.

به نظر بدیهی می‌آید که اگر این باورهای گوناگون درست بود دیگر شاهد این همه پرخاشگری اختلاف‌های خانوادگی و اجتماعی پناه بردن به تنهایی و افتادن در دام افسردگی‌های فردی و جمعی نمی‌بودیم اینجاست که انسان معاصر در هر جایگاه و نقش و با هر تفکر و عقیده و تحصیلاتی که هست باید بپذیرد که برای بهبودی ارتباط‌ها و رفتارهایی که با خود و دیگران دارد به بازاندیشی در باورهایش و به‌سازی آنها شدیداً نیازمند است.

در مجموعه کتاب‌های انسان شناسی برای همه به عنوان کتاب همراه برای والدین در مجموعه کتابهای انسان شناسی برای کودکان نیز قرار داده شده است، تلاشمان این بوده است که آموزه‌های ناب انسانی و اسلامی با زبانی، رسا روان و کاربردی و بر مبنای منابع دست اول دینی تقدیم مخاطبان گرامی شود و این منابع عبارتند از کلمات شفابخش قرآن کریم و همچنین سخنان نمایندگان برگزیده خداوند در میان انسان‌ها یعنی محمد و آل محمد.

در معرفی کتاب «به سمت شدن» این گونه می‌خوانیم:

هر انسانی، در مسیر زندگی ابدی خود با دو تولد روبه روست. او با تولد اول برای زیستنی چند ده ساله وارد دنیا می‌شود و تولد دوم در زندگی آخرتی را به روی او می‌گشاید انسان قبل از اینکه به هر کدام از این محیط‌ها متولد شود مدتی در رحم مخصوص به آنها فرصت ابزارسازی دارد؛ برای دنیا، در رحم مادر و برای، آخرت در همین دنیا همان گونه که رحمِ مادر محل ساختن بدن به عنوان ابزار زندگی دنیایی هر انسان است. دنیا نیز برای آخرت در حکم رحمی است که انسان می‌تواند به ارادۀ خود قابلیتهای درونی و ذاتی‌اش را در آنجا به فعلیت برساند. چیستی این ابزارهای سرنوشت ساز و چگونگی ساختن آنها موضوع گفت‌وگوی ما در «به سمت شدن» است.

نویسنده «معلمی برای شدن» را هم این گونه معرفی کرده است:

پیدا کردن سرنخ برای رسیدن به پاسخ گاه مهمترین اقدام یک جوینده است چراکه سر درگمی انسان در میان انبوه سؤالات بزرگ و کوچک زندگی او را قرن‌ها و بلکه در تمام طول تاریخ بشریت به خود مشغول کرده است این گسترهٔ زمانی نشان از اهمیت و سرنوشت سازی پاسخ‌هایی دارد که به آن پرسشها داده می‌شود؛ پرسش‌هایی از چیستی، دنیا انسان و حقیقت خوشبختی.

معلمی برای شدن گام به گام با انسان حقیقت جو همراه می‌شود و او را در یافتن سرنخ پاسخ‌هایی درست و استوار یاری می‌دهد.

شروع شدن هم این گونه مخاطب را به خواندن مطالب کتاب فرا می‌خواند:

وجود، انسان از ویژگی‌های ظاهری و رفتاری گرفته تا درونی و عقلانی با دیگر موجودات خاکی و افلاکی دارای وجه اشتراک متعددی است. از روزگاران کهن تا امروز بسیاری از اندیشمندان انسان را با توجه به این اشتراکات هویت یابی کرده‌اند و این یعنی گنجاندن انسان در محدوده همان موجوداتی که مبنایی برای تعریف انسان قرار گرفته‌اند. این جنبه‌های مشترک اگرچه قسمتی از حیات انسان‌هاست اما همهٔ انسان نیست و مخاطب ژرف اندیش را به این فکر فرو می‌برد که «به، راستی در کجای این حکم‌ها و تعاریف انسان به وادی مخصوص به خود یعنی انسانیت قدم می‌گذارد؟» تمام آنچه که شروع شدن در پی گفتن آن می‌باشد پرداختن به پاسخ همین سؤال است.

در تمام این چهار جلد مطالب بسیار مهم و عمیقی درباب انسان شناسی آمده است که به صورت مختصر و مفید بیان شده‌اند. یکی از مهم‌ترین این مباحث لوازم زندگی آخرت است. اینکه لوازم زندگی آخرتی چیست و چگونه آن را باید فراهم کرد، نویسنده چنین پاسخ داده است:

دوام آوردن انسان در هر محیطی بسته به هماهنگ بودن او با شرایط زیستی آن محیط است. تمام اجزا و اعضای بدن از مو و ناخن و پوست گرفته تا سیستم‌های شنوایی و بینایی و همچنین دستگاه‌های مختلف تنفسی گردش خون اعصاب و غیره، همگی ابزارهای زندگی انسان در روی زمین هستند. این ابزارها یا امکانات زیستی انسان برای محیطی با محدوده دما، رطوبت و میزان اکسیژنی مشخص طراحی شده است و این طراحی خاص موجب شده تا در همین دنیایی که محل زندگی ماست، برای داشتن زندگی راحت محدودۀ مکانی معینی داشته باشیم. خارج از جو زمین داخل آب مناطق قطبی و کویری از جمله مواردی هستند که انسان بدون داشتن تجهیزات مخصوص توانایی ادامه حیات در آن موقعیت‌ها را ندارد...

و بعد در ادامه این موضوع توضیح داده می‌شود که زندگی در هر دنیایی ابزار مخصوص به خودش را می‌طلبد و بعد مبحث مهم رحم‌های ابزار ساز مطرح می‌شود که خلاصه‌اش این است که همان طور که جنین برای تولد به دنیا ابزار  زندگی به این دنیا را کسب می‌کند و بعد متولد می‌شود، ما هم اکنون در رحم دنیا قرار داریم و در حال کسب ابزار لازم برای زندگی در آخرت هستیم و مرگ، همان تولد ما به دنیای پس از آن است...

یکی دیگر از مطالب مهم این مجموعه این است که همه ما نه زن هستیم و نه مرد . بلکه انسان هستیم و  در باب زندگی بی جنسیت می‌خوانیم:

در مرتبه وجودی، عقلی نسبت انسان با عالم ماده کم رنگ می‌شود؛ چرا که جنس عقل مادی نیست بلکه بعد جسمانی و حیوانی ما را به خدمت خود در می‌آورد و از آنها به عنوان ابزاری برای پیشبرد قابلیت‌های خود استفاده می‌کند. در مرتبه عقلانی، جنسیت نیز از وجود انسان رخت بر می‌بندد و از این مرتبه به بعد انسان نه زن است و نه مرد انسان برای بهره برداری از مرتبۀ عقلانی خود در کسب علم می‌کوشد به دانشگاه یا مدرسۀ علوم دینی می‌رود و با شرکت در کلاس‌های رشته‌های مختلف مدارج علمی را طی می‌کند تا آنجا که در نهایت خود به مرتبه استادی و اجتهاد برسد.

نشر محیی این مجموعه چهار جلدی را منتشر کرده است.

انتهای پیام/