اعتراض کشورهای آسیای میانه به سیاست‌های آبی افغانستان/ تشدید جنگ آبی منطقه با تکمیل "کانال قوش تپه"
پس از خلف وعده افغانستان در پرداخت حقابه ایران از رودخانه هیرمند و اقدامات غیرقانونی مانند انحراف آب، سیاست‌های آبی این کشور در آسیا میانه نیز با اعتراض کشورهای منطقه همراه شده است؛ حالا منازعه با تصمیم طالبان برای ساخت کانال قوش‌تپه بالا گرفته است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سیاست‌های آبی افغانستان در دوره جدید، باعث بالا گرفتن برخی انتقادات از سوی کشورهای همسایه شده به گونه‌ای که پس از خلف وعده افغانستان در پرداخت حقابه ایران از رودخانه هیرمند و اقدامات غیرقانونی مانند انحراف آب رودخانه، سیاست‌های آبی این کشور در آسیای میانه نیز با اعتراض کشورهای منطقه همراه شده است.
طالبان در آسیای مرکزی ساخت کانال "قوش تپه" را دنبال می‌کند که تکمیل این کانال بر رودخانه آمودریا (رودخانه جیحون یا آمودریا پرآب‌ترین رودخانه در منطقه آسیای مرکزی) تأثیر زیادی را بر کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان خواهد داشت.
از این رو، دو روز پیش، شوکت میرضیایف؛ رئیس جمهور کشور ازبکستان در نشست سران صندوق بین‌المللی برای نجات دریاچه آرال گفت: حکومت طالبان به عنوان یک نماینده جدید در بهره‌برداری از منابع آبی این منطقه ظاهر شده که هیچ تعهدی با کشورهای آسیای مرکزی ندارد.
وی با اشاره به احداث کانال آبی «قوش تپه» در افغانستان اظهار کرد: این کانال آبی می‌تواند سبب‌ساز تغییرات اساسی اقلیمی در منطقه آسیای مرکزی شود.
پیش از این در مرداد ماه نیز سه کشور تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در نشستی مشترک با صدور بیانیه‌ای اعتراض خود را به سیاست‌های آبی افغانستان اعلام کرده بودند.
افغانستان پروژه احداث کانال قوش‌تپه را در اوایل بهار 2022 اعلام کرد و ساخت آن چند هفته بعد در ماه می میلادی آغاز شد. این کانال قرار است به‌طول 285 کیلومتر در شمال افغانستان ایجاد شود و می‌تواند 550 هزار هکتار زمین کشاورزی را آبیاری کند.
نکته قابل توجه درباره این کانال این است که برخلاف آنچه در مورد ایران و رودخانه هامون وجود دارد، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی هیچ توافقنامه‌ای در مورد استفاده از آب آمودریا ندارند و براساس قوانین بین‌المللی، افغانستان به‌اندازه سه کشور آسیای مرکزی محق استفاده از آب آمودریا است.
پس از تکمیل و بهره‌برداری از کانال قوش‌تپه، جوامع پایین‌دستی در ازبکستان و ترکمنستان آسیب زیادی می‌بینند و ممکن است سهم 15 درصدی این کشورها از آب آمودریا را که اکنون به این دو کشور می‌ریزد را از دست بدهند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که با بهره‌برداری از کانال قوش تپه، وضعیت حوضه آبریز منطقه شدیداً آسیب می‌بینند و درحالی است که در سالیان اخیر همه کشورهای آسیای مرکزی به‌طور فزاینده‌ای کمبود آب را احساس می‌کنند، این بحران عمیق‌تر شده و پایین‌دست این حوضه یعنی ازبکستان و ترکمنستان ممکن است بیشترین آسیب را ببینند.
مقامات کابل قرار نیست تنها به ساخت کانال قوش تپه بسنده کنند و در نظر دارند مجتمع برق آبی بسازند که می‌تواند بیشتر جریان تابستانی رود پنج (در مرز افغانستان و تاجیکستان) را ذخیره کند.
اجرای این دو پروژه نه تنها ممکن است مشکلات اقتصادی و اجتماعی در ازبکستان و ترکمنستان را در پی داشته باشد بلکه ممکن است منجر به یک فاجعه زیست‌محیطی در سراسر آسیای مرکزی نیز شود.
با توجه به این اقدامات افغانستان، سوء‌استفاده از موقعیت جغرافیای خود و تلاش برای ایجاد یک نوع تروریسم آبی، به نظر می‌رسد کشورهای منطقه درباره اقدامات آبی امارت اسلامی افغانستان نیاز به اجماع منطقه‌ای علیه سیاست‌های آبی طالبان دارند.
انتهای پیام/