مشارکت ایران در قفقاز؛ تغییر سیاست اردوغان یا بازی روانی با ارمنستان؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،‌ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز سه شنبه در بازگشت از آذربایجان به خبرنگاران گفته بود که سیگنال های مثبت ایران در خصوص کریدور خوشحال کننده است. قطاری که از ترکیه می آید از نخجوان و ارمنستان خواهد گذشت و به ‌آذربایجان می رود. اگر ارمنستان مسیر را باز نکند از کجا خواهد رفت؟ از ایران خواهد گذشت.

وی شامگاه سه شنبه نیز با بیان اینکه کریدور زنگزور را در کوتاهترین زمان به بهره برداری خواهیم رساند و با کشور دوست و برادر، آذربایجان، راههای ارتباطی زمینی و آهن را از طریق نخجوان به شکل پیوستگی بدون وقفه در خواهیم آورد، گفته است که قصد داریم با انجام پروژه های مشترک به همراه ایران نیز این منطقه(قفقاز) را به یک منطقه صلح و رفاه تبدیل کنیم. بدون خارج کردن و بیرون گذاشتن هیچکس، این روند را مدیریت خواهیم کرد.

این اظهارات در داخل ایران با تفاسیر متفاوتی همراه شد. برخی از آن به عنوان سیگنال مثبت اردوغان به ایران برای مشارکت در طرح کریدور غرب به شرق یاد کردند و برخی دیگر نیز بازی روانی اردوغان با ارمنستان برای پیوستن هر چه سریعتر به این طرح خواندند. از نظر آنها اردوغان قصد دارد به ایروان این پیام را بدهد که اگر به خواسته باکو و آنکارا تن ندهی به ورود تهران که بسیار مشتاق هم هست، از گردونه کریدور خارج خواهی شد.

درباره ارمنستان، اردوغان این سیگنال را به ارمنستان خواهد داد که با گذشت 3 سال و شانه خالی کردن ایروان از تعهد خود برای ایجاد کریدور(در حالیکه در توافق آتش بس مسکو به کریدور اشاره ای نشده و تنها نقاط اتصالی مطرح شده است)، ترکیه و آذربایجان جایگزینی به نام ایران دارند که اگر از این مسیر استفاده شود، ارمنستان در بن بست ژئوپلتیکی خود باقی خواهد ماند و امیدی برای توسعه پیش رویش نیست.

همچنین با توجه به تیره شدن روابط ایروان و مسکو، اردوغان این پیام را به ارمنستان منتقل می کند که روند همکاری 4 جانبه ترکیه، آذربایجان، ایران و روسیه می تواند منجر به شکل گیری این کریدور شود که ایروان در صورت تعلل در آن جایی نخواهد داشت. بخصوص اینکه روسیه نیز انگیزه های کافی برای فشار هر چه بیشتر بر ارمنستان را دارد. 

در این خصوص توجه به دو نکته حائز اهمیت است: اردوغان در هر طرح منطقه ای چه در سوریه(اسقاط نظام سوریه)، چه در عراق(پروژه کریدور جاده توسعه) و چه افغانستان(کریدور لاجورد) تلاش داشته تا جای ممکن بازی بدون ایران را پیش ببرد و اگر جایی ایران مشارکت داشته، بنا به اجبار و ناتوانی ترکیه بوده که در نشست آستانه و سپس، نشست 4 جانبه مسکو قابل مشاهده است. 

ایران در پیش برد منافع ملی خود در حوزه قفقاز جدی بوده و اجازه نمی دهد که از این طرح خارج شود. تهران قاطعیت در سیاست خود را از طریق مانور نظامی در مرز شمالی، ایجاد کنسولگری در استان سیونیک و افزایش همکاری ها با روسیه در موضوعات مختلف نشان داده است.

به نظر می رسد که اگرچه اردوغان به دلایل مختلف از جمله مزیتهای اقتصادی و ژئوپلتیکی قصد داشته مسیر مورد نظر خود از شمال مرزهای ایران را پیش ببرد اما با توجه به مسائل سیاسی و اقتصادی داخلی ترکیه، تحمیل شرایط منطقه ای از ناحیه ایران و نگرانی از طولانی شدن روند ایجاد کریدور، ناچار به وارد کردن ایران به پروژه شده باشد.

انتهای پیام/