قاهره بر مدار میانجیگری جنگ طوفان الاقصی
مصر در جریان درگیری‌های مختلف میان اسرائیل و گروه‌های مقاومت نقش میانجیگری برای آتش‌بس را ایفا کرده و در جنگ طوفان الاقصی نیز چنین انگیزه‌ای دارد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با گذشت دو هفته از عملیات طوفان الاقصی در جنوب فلسطین اشغالی، اما به نظر نمی‌رسد ساعت «صفر» حمله زمینی رژیم صهیونیستی به باریکه غزه فرا رسیده باشد. در این میان متغییرهایی همچون توان بازدارندگی مقاومت، فشار جامعه جهانی و تلاش‌های بازیگران میانجی نقش جدی در کنترل تنش‌ها و پر رنگ کردن امیدها برای ظهور یک راه‌وحل سیاسی را زنده کرده است. طی چند روز اخیر همسایه غربی نوار غزه یعنی مصر تلاش‌های زیادی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه و میانجیگری میان حماس و تل‌آویو انجام داده اما در این مسیر موفقیت قابل توجهی به دست نیاورده است.
قاهره با برقراری تماس و هماهنگی دائم با سایر بازیگران تعیین کننده همچون ایران، آمریکا، قطر و اتحادیه عرب قصد دارد تا ضمن فراهم شدن زمینه برای اعلام آتش‌بس و ارسال کمک‌های بشردوستانه به این منطقه، جلوی افزایش جغرافیای جنگ به سایر نقاط خاورمیانه؛ به‌ویژه مصر را بگیرد.
با فرض افزایش دامنه جنگ میان محور مقاومت و رژیم صهیونسیتی مصر به دلیل داشتن مرز زمینی با این منطقه باید آماده پذیرش صدها هزار آواره فلسطینی باشد. تحقق این سناریو به شکل مشخص امنیت ملی مصر را به خطر انداخته و هزینه‌های سیاسی- اقتصادی سنگینی برای این کشور به همراه خواهد داشت.
از رقابت سیاسی تا همکاری اطلاعاتی
پس از توافق کمپ دیوید (1979) قاهره- تل‌آویو دوره طولانی از «صلح سرد» را تجربه کردند. طی چهار دهه اخیر دستگاه نظامی- امنیتی دو طرف زیر نظر واشنگتن دارای ارتباط مستمر بوده و متحد راهبردی سنتکام در منطقه غرب آسیا محسوب می‌شوند. مصر یکی از نخستین کشورهای عربی بود که در آن واکنش‌های ضدصهیونیستی پس از عملیات طوفان الاقصی آشکار شد. به گزارش «تایمز اسرائیل» پس از عملیات موفقیت آمیز حماس در محیط پیرامونی نوار غزه، دو گردشگری اسرائیلی در اثر تیراندازی افسر پلیس مصر کشته شدند.
وقوع چنین حادثه‌ای در قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کشور جهان عرب سیگنال مهمی در خصوص وضعیت افکار عمومی جهان اسلام برای واشنگتن ارسال شد. به نظر می‌رسد این عملیات استشهادی تاثیر مهمی در نظام تحلیل صهیونیست‌ها و متحدان غربی آن برای گسترش دامنه میدان نبرد و تعویق عملیات زمینی در نوار غزه گذاشته است.
به گزارش رویترز مایکل مک کال، نماینده جمهوری خواه در جلسه غیرعلنی مجلس مدعی شده است که مصری‌ها سه روز قبل از عملیات مقاومت، به صهیونیست‌ها هشدار دادند. پیش از این خبرگزاری‌های اسرائیلی در خط خبری مشترک مدعی شدند که ده روز پیش از عملیات طوفان الاقصی دستگاه‌های اطلاعاتی مصر به صهیونیست‌ها درباره وقوع «اتفاق بزرگ» هشدار داده بودند. با وجود تکذیب این خبر از سوی دفتر نخست وزیر رژیم صهیونیستی و دولت مصر اما به نظر می‌رسد انتشار گسترده این خبر و تاکید برخی محافل امنیتی نسبت به بی‌توجهی نتانیاهو نسبت به هشدار امنیتی، آینده سیاسی «بی بی» را با خطر جدی مواجه خواهد کرد. برخی کارشناسان معتقدند پس از پایان جنگ با تشکیل کمیته حقیقت‌یاب شخص نخست وزیر، وزیر جنگ و روسای دستگاه‌های امنیتی رژیم صهیونیستی باید نسبت به بزرگ‌ترین شکست تاریخ صهیونیست‌ها پاسخگو باشند.
مصر در قامت بازیگر میانجی
با محاصره باریکه غزه و آغاز بمباران گسترده این منطقه توسط جنگنده‌های رژیم، مصر در کنار قطر، ترکیه و سازمان ملل، تماس با بازیگران موثر منطقه‌ای- بین‌المللی برای کنترل تنش‌ها، ارسال کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه و در نهایت تلاش برای رسیدن به نقطه آتش‌بس را در دستور کار وزارت خارجه و دستگاه‌های امنیتی خود قرار داده است.
به عنوان مثال روز دوشنبه شانزدهم اکتبر، السیسی با پوتین برای یافتن راه‌حلی جهت رسیدن به نقطه صلح و آتش‌بس به گفتگو پرداخت. شورای امنیت ملی مصر برای میزبانی از نشست منطقه‌ای- بین‌المللی در روز شنبه «21 اکتبر» برای حل بحران فلسطین و جنگ جاری در نوار غزه اعلام آمادگی کرد.
اورسلا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا نیز خواستار مداخله میانجی‌گرایانه رئیس جمهور مصر برای آزادی گروگان‌های اسرائیلی شده است. افزایش تحرکات دیپلماتیک مصر حاکی از اراده جدی این کشور برای پایان دادن به جنگ و جلوگیری از حرکت امواج آوارگان به سمت این کشور است. همچنین اتخاذ چنین سیاستی و دستآوردهای احتمالی آن به ارتقای جایگاه قاهره در معادلات منطقه کمک شایانی خواهد کرد.
به گزارش «الجزیره» جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا قصد دارد برای حمایت از تل‌آویو در برابر محور مقاومت و در عین حال جلوگیری ازآغاز عملیات گسترده صهیونیست‌ها در نوار غزه به مصر و فلسطین اشغالی سفر کند. حضور رئیس جمهور دموکرات آمریکا در تل‌آویو و قاهره نشان دهنده برنامه‌ریزی واشنگتن برای قرار گرفتن در نقش «هادی» مذاکرات دیپلماتیک و عملیات رژیم در نوار غزه است.
با توجه به فشار افکار عمومی داخل سرزمین‌های اشغالی و در عین حال تشدید واکنش مسلمانان در قبال وقایع جاری در باریکه غزه، به نظر می‌رسد آمریکا قصد دارد برای حفظ منافع و امنیت نیروهای خود در خاورمیانه، به راه‌وحل سیاسی- نظامی برای جلب نظر تمام طرف درگیری و کنترل گستره جنگ روی بی‌آورد. در این روند مصر می‌تواند نقش کلیدی در تماس با تل‌آویو و رهبران عالی حماس ایفا کند.
ارائه کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه
ارسال کمک‌های بشردوستانه از گذرگاه رفح دیگر دستورکار مقامات مصری در جریان جنگ اخیر است. روز یازدهم اکتبر 2023 به گزارش شبکه العربیه قاهره طرح آتش‌بس 6 ساعته برای ارسال کمک‌های بشردوستانه را به طرفین منازعه ارسال کرده است. ابتدا این خبر در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای یافت اما دفتر نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که این رژیم هیچ برنامه‌ای برای رفع محاصره و ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه ندارد. اسرائیلی‌ها تنها به این بیانیه اکتفا نکردند و گذرگاه رفح را در روزهای نهم و دهم اکتبر بمباران کردند. این موضوع سبب شد تا فعالیت این دالان ارتباطی متوقف و کارمندان آن از این منطقه خارج شوند. منابع امنیتی مصر یازدهم اکتبر اعلام کردند برای جلوگیری از هجوم ساکنان نوار غزه به صحرای سینا خواستار اعزام نیرو در نزدیکی مرز مشترک نوار غزه- مصر و ایجاد گشت‌های بازرسی شدند.
به گزارش «شورای آتلانتیک» دوازدهم اکتبر عبدالفتاح السیسی در مراسم فارغ التحصیلی دانشجویان دانشکده نظامی خواستار خویشتنداری طرفین و ارسال سریع و فوری کمک‌های بشردوستانه به باریکه غزه برای نجات فلسطینی‌ها شد. هم‌اکنون ده‌ها کامیون حامل کمک‌های پزشکی- غذایی در مرز مشترک مصر- نوار غزه منتظر ورود به این منطقه جنگی هستند اما صهیونیست‌ها تا این لحظه با این درخواست بشردوستانه مخالفت کردند. در این میان رئیس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرده که در حال رایزنی برای قاهره برای ارسال محموله‌های امدادی و برپایی بیمارستان سیار جهت کمک به آسیب دیده‌گان در نوار غزه است.
در میان تحلیل‌های مطرح شده در خصوص آینده جنگ میان مقاومت غزه و رژیم صهیونیستی، شاید یکی از قوی‌ترین سناریوها انتقال اجباری ساکنان این منطقه به همسایه غربی غزه یعنی مصر باشد. تنها چند ساعت پس از اعلام تشکیل رژیم صهیونیستی کشورهای عربی نسبت به این موجودیت سیاسی جدید در شرق مدیترانه اعلام جنگ کردند. پس از تقریبا یکسال نبرد، آتش بس میان اعراب و صهیونیست‌ها برقرار شد که براساس آن مرزهای موقت موسوم به «خط سبز» ترسیم و کنترل کرانه باختری به اردن و نوار غزه به مصر واگذار گردید.
با استناد به این پیشینه تاریخی یکی از سناریوهای مورد علاقه راست‌گرایان در اسرائیل انتقال بیش از دو میلیون ساکن غزه به مصر و اشغال کامل این منطقه است؛ با این حال به نظر نمی‌رسد درکوتاه مدت و میان مدت قاهره علاقه‌ای به عملیاتی شدن این سناریو داشته باشد. کاهش قدرت چانه‌زنی مصر در مسائل فلسطین اشغالی و بار سیاسی- اقتصادی حضور مهاجران از جمله دلایلی است که مصری‌ها ترجیح می‌دهند شرایط فعلی نوار غزه با حاکمیت فلسطینی تداوم یابد. علاوه بر این اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس صریحا عملیاتی شدن چنین ایده‌ای را رد کرده است.
نویسنده: محمد بیات،کارشناس مسائل غرب آسیا
انتهای پیام/
