فراموشی توانمندسازی معلمان در آموزش و پرورش/ ضرورت داشتن گواهی صلاحیت حرفه‌ای
توجه به مهارت‌های حرفه‌ای و توانمندی علمی معلمان از طریق آموزش‌های ضمن خدمت و افزایش کیفیت آن محقق می‌شود اما در طول ۵ سال گذشته در این رابطه اقدامات مناسبی انجام نشده و آموزش ضمن خدمت معلمان با اُفت مواجه شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، اساس آموزش و پرورش و جریان تعلیم و تربیت در مدارس را می‌توان در معلم خلاصه دید، مسئولان آموزش و پرورش نیز بر نقش شریانی معلم در حیات نظام تعلیم و تربیت به خوبی اشراف دارند و بارها از زبان وزرای مختلف به بیان‌های مختلف، نقش کلیدی معلم مورد اشاره قرار گرفته است اما اکنون در بحث توانمندسازی معلمان کاستی‌های بسیاری وجود دارد.
بی‌توجهی به "آموزش‌های ضمن خدمت" برای به روزرسانی و توانمندسازی معلمان در نهایت منجر به حضور معلمانی در کلاس درس می‌شود که نه اطلاعاتی به‌روز دارند و نه مهارت‌هایی قابل اعتنا، در حالی که معلم توانمند می‌تواند جریان آموزش را کیفی و در نهایت نسلی را تربیت کند که برای کشور منشأاثر باشد.
فرهاد کریمی؛ عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به این پرسش که در حوزه توانمندسازی معلمان چه مشکلاتی وجود دارد؟ گفت: مقوله مهم تربیت معلم، با وجود تاکیدات مکرر رهبر انقلاب کمتر مورد توجه قرار دارد. در وزارت آموزش و پرورش حداقل 3 سند بالادستی و 2 مصوبه قانونی داریم که همگی بر ضرورت توجه به تربیت معلمان توانمند تأکید دارند، اما با اطلاع می‌گویم که هنوز به این اسناد عمل نشده است.
وی افزود: در همه این اسناد، توسعه مهارت‌های حرفه‌ای و توانمندی علمی و تربیتی معلمان با ارتقای کیفی آموزش‌های ضمن خدمت مورد تأکید است اما در طول 5 سال گذشته در این رابطه اقدامات مناسبی انجام نشده و آموزش ضمن خدمت معلمان با اُفت مواجه شده است.
کریمی با اشاره به صلاحیت‌های معلمان و لزوم ارتقای آن گفت: معلمی شغل بسیار مهمی است و هر معلم باید صلاحیت‌های لازم (عمومی، تخصصی و حرفه‌ای )را احراز کند.معلم باید کار خود را جدی بگیرد، تدریس و آموزش را دوست داشته باشد و به دانش‌آموزان و سرنوشت آنها علاقمند باشد و برای تدریس وقت بگذارد.
عضو پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش افزود: لازم است معلمان گواهی صلاحیت حرفه‌ای و تخصصی داشته باشند و در غیر این صورت به کار گرفته نشوند. مرجع تعیین صلاحیت برای ورود به حرفه معلمی باید سازمانی تخصصی، علمی، غیردولتی و مستقل باشد.
وی با اشاره به اینکه صلاحیت معلمی برای سه مرحله باید تعیین و سپس احراز شود، تصریح کرد: صلاحیت بدو ورود به تربیت معلم برای داوطلبان معلمی، صلاحیت پایان دوره تربیت معلم و بدو ورود به معلمی برای فارغ‌التحصیلان تربیت معلم، صلاحیت طول دوره معلمی که مشتمل بر صلاحیت‌های قبلی به علاوه شایستگی‌هایی است که به اقتضای شرایط، کسب آنها اجتناب‌ناپذیر است.
عضو پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: آنچه در استمرار آموزش و ارتقای صلاحیت‌های معلمان باید مدنظر قرار گیرد، تدوین سیاست مدون و روشن درباره به روزآوری دانش و توانمندی معلمان است که برخی اجزای آن عبارتند از: تنوع روش‌های آموزش ضمن خدمت. واگذاری مسئولیت خودبهسازی و ارتقای حرفه‌ای به خود معلمان و تضمین تحقق آن با متصل کردن این فرایند به نظام سنجش ادواری صلاحیت‌های معلم.
تمرکز بر تخصصی و حرفه‌ای بودن دوره‌های آموزش ضمن خدمت معطوف به حرفه‌ای‌گری معلمی، واگذاری کل فرایند برنامه‌ریزی و اجرای آموزش‌های ضمن خدمت معلمان به مرجعی مستقل، حرفه‌ای، تخصصی و فارغ از تعارض منافع و یا دست کم به انجمن‌های علمی معلمان.
کریمی درباره مهمترین چالش‌های منابع انسانی آموزش و پرورش بیان کرد: ضعف آینده پژوهی، پیش‌بینی، برنامه‌ریزی و اجرا در تأمین و تربیت نیروی انسانی در آموزش و پرورش در طول 20 سال اخیر و کمبود نیروی انسانی با توجه به بازنشستگی سالانه حدود 40 هزار نفر از فرهنگیان.
وی بیان کرد: کاهش کیفیت جذب، نگهداشت و ارتقای نیروی انسانی بر اثر فشارهای اجتماعی و مصوبات سایر مراجع و کمبود معلم در بخش قابل توجهی از استانها، مباحث مربوط به دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی که باید برنامه‌های راهبردی خود را با توجه به واقعیت‌های امروز جامعه تعلیم و تربیت ایران تنظیم و اجرا و از آرمانگرایی بی ضابطه پرهیز کنند،ارزیابی درونی از خود داشته باشند و نحوه آموزش و کیفیت فارغ التحصیلان خود را بررسی کنند.
فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان باید رصد شوند
کریمی ادامه داد: پژوهش‌ها نشان می‌دهد دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی در فرایند کارورزی و آموزش اشکالات مهمی دارند بنابراین باید از فعالیت و کارکردهای خود، ارزیابی داشته باشند و نیاز است بخش‌هایی مانند مرکز سنجش آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی هر چند سال دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی را ارزیابی و فارغ التحصیلان را رصد کنند.
عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش عنوان کرد: البته طبق مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان که در 18 اردیبهشت 1402ابلاغ شد قرار است اقداماتی همچون ارزیابی صلاحیت‌های عمومی و تخصصی دانشجو معلمان انجام شود که امیدوارم صورت گیرد.
وی با اشاره به کاهش کیفیت آموزش‌های ضمن خدمت معلمان و تمرکز بر آموزش‌های مجازی ضمن خدمت، افزود: فقدان نظام جامع ارزیابی صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و تربیتی معلمان؛ فقدان نظام جامع سنجش و ارزشیابی نظام آموزشی و پایش کیفیت آموزشی و سنجش ملی که شامل ارزشیابی معلمان هم می‌شود و فقر کارشناسی در ستاد، ادارات استانها و مناطق کشور به علت عدم توجه به کادر سازی در دو دهه اخیر از سایر چالش‌های منابع انسانی آموزش و پرورش است.
مدرسه با روح و روان دانش‌آموزان ارتباط دارد
کریمی افزود: باید توجه داشت که در مبحث نیروی انسانی آموزش و پرورش، مهمترین مشکل، عدم شناخت نسبت به امر مهم تربیت و ظرایف و دقایق آن است. تربیت با روح و روان، آینده فرد و شکل‌گیری شخصیت او سروکار دارد ولی پزشکی و جراحی با یک مشکل فیزیکی در بدن. آموزش و پرورش در مدارس، شخصیت و روان دانش‌آموزان و تفکر و عاطفه آنها را می‌سازد لذا ما در مدارس به مدیران، معلمان و کادر اجرایی نیاز داریم که با پیچیدگی‌های وجود انسان و تربیت انسان آشنا باشند و لذا باید بهترین نیروهای فکری جامعه جذب آموزش و پرورش شوند، اگر هیئت آموزشی و اجرایی مدرسه قوی باشد ما در تربیت به مشکل برنخواهیم خورد.
عضو پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تربیت بهترین نیروها برای حضور در مدرسه، ستاد، استان و منطقه در حال حاضر و با این شرایط مقدور نیست، گفت: در این شرایط دور باطل فعلی، بازتولید ناکارآمدی و تداوم مسائل با ابعاد ناشناخته‌تر و وجوه جدیدتر ادامه خواهد یافت.
وی با اشاره به ناهماهنگی جدی و حتی رقابت بین مجلس و دولت در اجرای سیاست‌های رسمی نظام در حوزه تربیت و تأمین معلم است، بیان کرد: در اجرای سیاست‌های رسمی نظام در حوزه تربیت و تامین معلم، شاهد ناهماهنگی جدی بین مجلس و دولت و حتی کارشکنی از سوی طرفین هستیم. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر شکل گیری دانشگاه فرهنگیان تاکید شده و قرار بود جذب نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش از طریق آن صورت گیرد ولی در عمل در 14 سال اخیر بیش از 495 هزار نفر از افرادی که در ده سال اخیر به عنوان معلم جذب آموزش و پرورش شده‌اند از مسیر متفاوتی و خارج از مسیر دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی استخدام شده‌اند.
وی ادامه داد: این رقم بیش از 45 درصد نیروهای موجود آموزش و پرورش است! قانون تعیین تکلیف استخدام معلمان حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش، در سال 1388 توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و علیرغم تصویب سند تحول در سال 1390و مشخص شدن مبدا ورود معلم به آموزش و پرورش از دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی، قانون فوق نه تنها لغو نشده بلکه با تصویب یازده الحاقیه دیگر بر این قانون، ورود نیروها از مجاری غیرمتعارف همچنان ادامه داشته است.
برهم خوردن تعادل نیروی انسانی با استخدام بی‌رویه
کریمی گفت: چنین استخدام بی رویه‌ای منجر به استخدام افرادی با سنین بالا، جنسیت، رشته تحصیلی نامرتبط و منطقه متفاوت با نیاز شده و در نتیجه به عدم تعادل‌های موجود در آموزش و پرورش دامن زده است.
عضو پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: از سوی دیگر ضعف مدیریت کلان آموزش و پرورش در خصوص، عدم ترسیم چشم‌انداز معلمی، عدم سیاست‌گذاری با ثبات، اندیشمندانه و آینده‌نگرانه، عدم پیش‌بینی و برآورد علمی و مستند بر اطلاعات و آمار معتبر و متقن در مورد معلم مورد نیاز در بازه‌های زمانی دست کم 12 و 6 ساله، عدم بهره‌گیری از ظرفیت دانشکده‌های مختلف به ویژه دانشکده علوم تربیتی دانشگاه‌ها برای تربیت تخصصی و حرفه‌ای داوطلبان معلمی و ... زمینه را برای تحقق مداخله نمایندگان مجلس در امر تعیین تکلیف استخدامی نیروهای آموزش و پرورش فراهم ساخته است.
انتهای پیام/
