تضعیف موقعیت پاشینیان پس از قره‌باغ
موقعیت پاشینیان از سال ۲۰۱۸ به‌طور قابل‌توجهی تضعیف شده است، اگرچه وی به‌شدت منفور شده است، اما آن دسته از چهره‌های اپوزیسیون که بیش از ۲۰ سال در قدرت بوده‌اند و در فساد برای خود دست‌وپا کرده‌اند، از محبوبیت بسیار کمی برخوردار هستند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانه‌های جمهوری آذربایجان، اگرچه ارمنستان در سه سال گذشته با شکست‌های دردناک زیادی روبه‌رو شده است، اما «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر این کشور، محکم بر موضع خود ایستاده است.
«میکائیل زولیان» تحلیلگر و نماینده سابق پارلمان از حزب میانه‌روی «پیمان شهروندی» که در ایروان فعالیت می‌کند، می‌گوید: پاشینیان با مسائلی روبه‌رو شد که به هیچ سیاستمداری اجازه نمی‌داد در جایگاه خود بماند اما وی در جای خود ماندگار شد، از آن جمله می‌توان شکست 3 سال پیش ارمنستان از آذربایجان در جنگ دوم قره‌باغ و به‌دنبال آن به‌رسمیت شناختن قره‌باغ کوهستانی توسط پاشینیان به‌عنوان قلمروی آذربایجان و در ماه گذشته بازپس‌گیری کامل قره‌باغ کوهستانی توسط ارتش آذربایجان را برشمرد، همه اتفاقات مهم و حیاتی هستند.
بنا به اعتقاد زولیان هر یک از این‌ها باید منجر به سرنگونی نخست‌وزیر ارمنستان می‌شد اما این اتفاق نیفتاد. در جریان حمله ماه گذشته آذربایجان، چندین هزار نفر در میدان مرکزی ایروان تجمع و علیه دولت پاشینیان تظاهرات کردند، حالا خانواده‌ها آرام در آن میدان قدم می‌زنند و فواره‌ها هم کار می‌کنند.
«جاشوا کوچرا» روزنامه‌نگار گرجستانی می‌نویسد: اگرچه پاشینیان در قدرت باقی مانده است، اما موقعیت او از سال 2018 به‌طور قابل‌توجهی تضعیف شده است. در آن زمان، پاشینیان تظاهرات خیابانی گسترده علیه رژیم خودکامه سابق را رهبری کرد، جنبشی که به انقلاب مخملی معروف است. رؤیاهای مربوط به ارمنستان جدید و دموکراتیک باعث محبوبیت پاشینیان هم در سرزمین خود و هم در جهان شد.
در سال 2018، مجله اکونومیست، ارمنستان را «کشور سال» معرفی کرد، اما با گذشت زمان، ستاره پاشینیان کمرنگ شد. او دادگاه‌ها را پر از قضات وفادار به دولت می‌کند و همچنین با حمله لفظی به منتقدان خود، تمایلات استبدادی آشکار را نشان می‌دهد. جنگ 2020 و آنچه پس از آن رخ داد، رؤیاهای 2018 را نابود کرد. اگرچه اپوزیسیون می‌خواست از سال 2020 چندین جنبش اعتراضی مربوط به قره‌باغ را آغاز کند، اما همه این تلاش‌ها ناموفق بود.
تحلیلگران و رهبران سیاسی می‌گویند اعتراضات اخیر ناشی از عوامل متعددی است؛ یکی از این دلایل، این واقعیت تلخی است که پس از حمله آذربایجان، جمعیت ارمنی قره‌باغ کوهستانی به ارمنستان نقل‌مکان کردند. غذا دادن به پناهندگان، تهیه خانه و مراقبت از آن‌ها توجه ارامنه را از سیاست منحرف کرد.
با این حال، اکثر ارامنه ارمنستان فکر می‌کنند که از آنچه در 3 سال گذشته رخ داده است، خسته شده‌اند.
«منوآ سوقومونیان» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه دولتی ایروان می‌گوید: پس از شکست در جنگ 2020، ما مردم ارمنی متزلزل شده‌ایم، واقعاً شوکه شدیم، اما کم‌کم به این شکست‌ها عادت کردیم، در نهایت اهمیت موضوع قره‌باغ برای ارمنی‌ها آن‌قدرها که از بیرون به‌نظر می‌رسد، نیست، این در حالی است که پاشینیان در سال 2020 هنگام خطاب به ملت ارمنستان گفته بود: ارمنستان بدون قره‌باغ وجود ندارد، این نیز یک ایده اصلی در گفتمان سیاسی ارمنستان بود.
با این حال، آنچه در ظاهر قابل مشاهده بود، ارمنی‌ها محاسبه می‌کردند که کنترل قره‌باغ برای آن‌ها چقدر مهم است.
زولیان می‌گوید: قره‌باغ برای مردم ارمنستان مهم است، اما شاید برای افرادی که مزیت خاصی دارند، در ایروان زندگی می‌کنند و حقوق خوبی دریافت می‌کنند و احتمالاً در صورت وقوع جنگ مجبور به جنگیدن نیستند، مهم‌تر باشد.
زولیان تأکید کرد: برای جمعیت روستایی فقیر که پایگاه اجتماعی پاشینیان را تشکیل می‌دهند، قره‌باغ فقط یکی از بسیاری از مشکلات است و آن‌ها مشکلات مهم‌تری دارند.
«یوری مانولیان» سردبیر سایت خبری epress.am می‌گوید: وضعیت سخت ارتش ارمنستان، فساد گسترده و توهین‌ها اهمیت کنترل بر قره‌باغ کوهستانی را برای ارامنه کاهش داده است.
به‌گفته وی، افراد بیشتری سعی می‌کنند از خدمت سربازی فرار کنند و برای اجتناب از سربازی رشوه می‌پردازند. اگر یک میکروفون جلوی مردم بگذاری، می‌گویند قره‌باغ امر مرگ و زندگی است، اما وقتی صحبت از حفاظت از قره‌باغ با ابزار نظامی می‌شود، می‌گویند؛ ما باید چه کنیم؟ باید بجنگیم؟ پس کی باید بجنگد؟ پسر من نرود، پسر دیگری باید برود و بجنگد!
در روند مذاکرات ارمنستان و آذربایجان در راستای توافق صلح، پاشینیان گامی را برداشت که پیش از این هیچ یک از رهبران ارمنستان جرئت انجام آن را نداشتند: او قره‌باغ را به‌عنوان سرزمین آذربایجان به‌رسمیت شناخت.
مخالفان پاشینیان می‌گویند که نخست‌وزیر توانست بخش بزرگی از جهان ارمنی را متقاعد کند که قره‌باغ بخشی جدایی‌ناپذیر از ارمنستان نیست و همچنین توانست کشور را متقاعد کند که قره‌باغ بار سنگینی است.
سوقومونیان می‌گوید: "وقتی از موضوع قره‌باغ خلاص شدیم، استقلال و حاکمیت خود را تقویت خواهیم کرد"، چنین تبلیغاتی موفقیت‌آمیز بود.
سوقومونیان یکی از رهبران جنبش مدنی جدید به‌نام «ارمنی‌ها رأی می‌دهند» است. هدف این جنبش اعتراض به دولت از طریق امضای طوماری است که خواستار غیرقانونی اعلام شدن به‌رسمیت شناختن قره‌باغ به‌عنوان خاک آذربایجان توسط مقامات ارمنستان است، این ابتکار در تابستان پس از اینکه پاشینیان این موضوع را مطرح کرد، آغاز شد.
سازمان‌دهندگان این جنبش اخیراً به هدف خود یعنی 50 هزار امضا رسیده‌اند. طبق قانون اساسی ارمنستان، مجلس باید به این موضوع رسیدگی کند، با این حال، امید چندانی وجود ندارد که مجلسی که حزب «پیمان شهروندی» پاشینیان در آن اکثریت است، این کار را انجام دهد.
قره‌باغ تقریباً به‌طور کامل تخلیه شده است. پاشینیان در حال مذاکره با علی‌اف برای امضای توافقنامه صلح است. با این توافق، به‌رسمیت شناختن قره‌باغ از سوی ارمنستان به‌عنوان خاک آذربایجان رسمیت می‌یابد.
احزاب مخالف نیز می‌گویند که در حال برنامه‌ریزی برای تظاهرات هستند. حزب جمهوری‌خواه ارمنستان به‌عنوان حزب حاکم سابق که همچنان بزرگترین نیروی مخالف در این کشور است، می‌خواهد پاشینیان را قبل از انتخابات بعدی در سال 2025 برکنار کند.
«هایک مامیجانیان» نماینده این حزب در مجلس می‌گوید حتی با اعتراضات گسترده نمی‌توان پاشینیان را مجبور به استعفای داوطلبانه کرد.
به‌گفته وی، این نتیجه را می‌توان با تلفیق اعتراضات خیابانی و فشار بر اعضای «پیمان شهروندی» در مجلس به دست آورد.
تحلیلگران می‌گویند که بزرگترین مشکل این است که رهبران اپوزیسیون سیاسی فعلی با رژیم حاکم سابق که توسط پاشینیان شکست خورده است، مرتبط هستند. اگرچه پاشینیان به‌شدت منفور است، اما آن دسته از چهره‌های اپوزیسیون که بیش از 20 سال در قدرت بوده‌اند و در فساد و استبداد نامی برای خود دست‌وپا کرده‌اند، از محبوبیت بیشتری برخوردار نیستند.
بر اساس نتایج نظرسنجی انجام‌شده توسط مؤسسه بین‌المللی جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا، در سه‌ماهه اول سال 2023، پاشینیان با 13 درصد مورداعتمادترین چهره سیاسی در ارمنستان بوده است. در نظرسنجی‌ای که چند ماه پس از روی کار آمدن پاشینیان توسط همین سازمان انجام شد، اعتمادی که به او نشان داده شد 82 درصد بود.
بر اساس نتایج جدیدترین نظرسنجی که در بالا ذکر شد، دومین چهره سیاسی محبوب، رابرت کوچاریان رئیس‌جمهور سابق، دارای تنها 2 درصد است. 64 درصد ارمنی‌ها در پاسخ به سؤال «اگر انتخابات الآن برگزار می‌شد، به چه‌کسی رأی می‌دادید؟» گفته‌اند که به کسی اعتماد ندارند. 21 درصد پاسخ‌دهندگان به «پیمان شهروندی» و 4 درصد به «اتحاد ارمنستان» رأی می‌دهند. «اتحاد ارمنستان» که شامل جمهوری‌خواهان می‌شود، بزرگترین بلوک مخالف در پارلمان است.
منتقدان می‌گویند که رهبران اپوزیسیون چشم‌انداز مشخصی از چگونگی خروج ارمنستان از وضعیت دشوار کنونی ارائه نکرده‌اند.
زولیان می‌گوید: گروه مخالف هیچ چیز را پیشنهاد نمی‌کنند، برنامه‌ای سیستماتیک ارائه نمی‌دهند و حداقل نمی‌گویند به چه جهتی باید برویم. خوب، پاشینیان خیلی چیزها را خراب کرد و ما با آن موافقیم اما راه خروج چیست؟ آیا مذاکرات با آذربایجان و ترکیه را از نقطه‌ای که پاشینیان تعیین کرده است ادامه خواهیم داد؟ آیا ما به روسیه برمی‌گردیم و طلب بخشش می‌کنیم؟ ازآن‌جایی که پاشینیان در قدرت است، رهبران اپوزیسیون از پاسخ دادن به همه این سؤالات دشوار طفره می‌روند و می‌گویند که او باید پاسخ دهد.
«مدوزا» می‌نویسد: پس از حمله سپتامبر آذربایجان به قره‌باغ، کرملین دستورالعمل‌هایی را به رسانه‌های وفادار در مورد نحوه نگارش وقایع داد. این دستورالعمل فرمان می‌دهد که پاشینیان مسئول شکست معرفی شود، به‌ویژه به‌خاطر تلاش برای ایجاد روابط با غرب مقصر جلوه داده شود. چهره‌های رسانه‌ای طرفدار کرملین، از جمله مارگاریتا سیمونیان و ولادیمیر سولوویف، از ارامنه خواستند در شبکه‌های اجتماعی به اعتراضات علیه دولت پاشینیان بپیوندند.
پاشینیان طی سخنرانی خود در پارلمان اروپا در 17 اکتبر از نقش روسیه شکایت کرد و گفت: زمانی که صدها هزار ارمنی قره‌باغ کوهستانی را ترک کردند و به‌سمت ارمنستان رفتند، متحدان امنیتی ما نه‌تنها به ما کمک نکردند، بلکه حتی آشکارا خواستار تغییر قدرت در ارمنستان و سرنگونی حکومت دموکراتیک شدند.
انتهای پیام/+
