تنظیم "سند اخلاق" از اهداف کلان همایش بین المللی اخلاق دیجیتال و فضای مجازی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمود واعظی رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران در‌ نشست خبری همایش بین المللی اخلاق دیجیتال و فضای مجازی گفت:  الهیات امروزه در جهان عرصه بسیار گسترده‌ای دارد. تمام شئون اجتماعی، صنعتی،‌ فرهنگی و اقتصادی شامل گستره الهیات و معارف هستند. الهیات امروز به گستره جهان است. یکی از شئون الهیات حضور در مباحث روز و فناوری‌های جدید است. صنعت و فناوری که از قرن 16 در جهان باب شد و پارادایمی را به خود اختصاص داد که با صنعت آغاز شد، خلأ اخلاقی و معنوی همراه آن زاییده شد. امروزه در جهانی که سپری می‌کنیم، با تمام لوازم پیشرفته، بشر بیش از همیشه نیازمند مباحثی است که بتواند انسانیت خود را حفظ کند. در لابلای چرخ‌دنده صنعت و در لابلای فضاها و نرم افزارها و سخت‌افزارهایی که به بازار می‎آید، جایگاه انسانیت، شرافت، اخلاق، آزادگی، مردانگی و شجاعت از بین نرود. الهیات خودش را در این عرصه پیشرو می‌داند. از برجای مانده‌های ما فضای دیجیتال،‌ فضای سایبر و فناوری‌های جدید است. دوستان ما با مدیریت معاونت پژوهشی و فناوری دانشکده این همایش را پیش بردند.

محیط خانواده و جامعه با خلأ اخلاق در فضای مجازی و دیجیتال مواجه است

وی افزود: سطح همایش به صورت بین المللی است و با کشورهای زیادی مکاتبه کردیم تا در همایش مقاله دهند و پیش‌نشست‌های علمی برگزار کند. بر آن هستیم با گردآوری مقاله‌ها و با استفاده از نهادها و اندیشمندان تا بتوانیم مجموعه نفیسی را در حوزه اخلاق دیجیتال آماده کنیم و به جامعه علمی ارائه دهیم. قطعاً نیاز به چنین همایشی، یک نیاز فردی نیست بلکه همه آحاد ما نیازمند این محیط هستیم. یک بخشی از برنامه‌های ما به رویکردها و نگرش‌های فردی مرتبط است. بخشی از آن  به خانواده بر می‌گردد. خانواده‌ای که فناوری‌های جدید جزئی از ذاتش شده است. این محیط یک نقصانی دارد که همان اخلاق در فضای مجازی است تا بتواند فضای بی روح دیجیتال و فضای مجازی را تعدیل کند.

تنظیم سند اخلاق همگرایی زیادی بین نهادها ایجاد می‌کند

واعظی ادامه داد: عرصه دیگر در فضای دیجیتال و مجازی جامعه است. در این عرصه هم روابط مردم دستخوش فضای بی روح دیجیتال و سایر قرار می‌گیرد. مقداری فراتر که می‌رویم، نهادها و مؤسسات در این عرصه باید سهیم باشند. اسنادی که باید در این زمینه تنظیم شود، می‌تواند همگرایی زیادی را ایجاد کند تا همگان ملزم به اجرای آن باشند. از تمام دانشگاه‌ها در هر سطحی که در توانشان باشد بهره می‌ گیریم. پرداختن به مباحث اخلاق محیط دیجیتال و سایبر می‌تواند به ویژه از منظر الهیات می‌تواند اثربخش باشد.

وی افزود: به طور طبیعی وظیفه ما سیاست‌گذاری و فراهم کردن زیرساخت‌ها نیست بلکه کار ما تولید محتوا و ایجاد انگیزه به نهادهای رسمی کشور جهت ضرورت تنظیم سند اخلاق است. تاکنون در این زمینه خلأ بوده و لذا وظیفه خود دانستیم در این عرصه ورود کنیم؛ اگر دانشکده الهیات در این زمینه ورود نکند، انتظاری از سایر دستگاه‌ها نیست.

سعید نظری توکلی دبیر علمی همایش و مشاور امور بین الملل دانشکده الهیات در ادامه این نشست گفت: ما وقتی به اخلاق نگاه می‌کنیم، با رویکردهای متفاوتی مواجه می‌شویم. گاه اخلاق یک دانش توصیفی است که بناست گزارشی از گزاره های اخلاقی ارائه دهد. در این نگاه، هرچند اخلاق نقش مهمی دارد،‌ اما کمتر انتظار می رود اتفاقی رخ دهد. نگاه دیگر،‌ نگاه کاربردی به علم اخلاق است. معتقدیم اخلاق، دانشی کاربردی است. طبیعتاً انتظار داریم اخلاق بتواند مسائل ما را  حل کند. بنابراین انتظار ما از اخلاق،‌ حل مسئله است. این نوع باور به اخلاق در حل مسائل، انتظار ما را بالا می برد. ما با این رویکرد در دانشکده الهیات سعی کردیم یک بار از اخلاق برای حل مسائل دیجتیال و فضای سایبر کمک بگیریم.

وی افزود: ما در دانشکده الهیات نسبت به فضای سایبر و دیجیتال، جایگاهی بی طرفانه داریم. ما قرار نیست با موضع‌گیری خاص در این حوزه ورود کنیم بلکه بناست با یک بی طرفی کنار فضای سایر بایستیم تا ببینیم با مداخله اخلاق چه اتفاقی می افتد. بررسی‌های ما نشان داده که ما در حوزه سایبر و فضای مجازی با مسائلی مواجهیم. برخی از این مسائل فرصت هستند، و برخی را اگر حل نکنیم، ممکن است تبدیل به تهدید شود. بنابراین ما رصد کردیم با چه مسائلی در این حوزه‌ها مواجهیم.

نظری توکلی درباره محورهای همایش گفت: بررسی‌های ما نشان داد 6 محور کلی را به عنوان 6 موضوع اصلی همایش می‌توانیم در نظر بگیریم و مبتنی بر آن، مسائل فراوانی را طرح کنیم. بنابراین کنفرانس بین المللی اخلاق دیجیتال و فضای مجازی که در 30 بهمن برگزار می‌شود، در 6 محور قرار می‌گیرد. اولین محور، تبیین شناختی و مبانی اخلاق دیجیتال است. اساساً برای ما سؤال مطرح است که اخلاق دیجیتال یعنی چه و چه مفهومی را در بر دارد و مبتنی بر چه زیرساختهایی است. اگر بتوانیم این زیرساخت‌ها را بشناسیم و بازتعریفی از آن داشته باشیم، خیلی راحت تر می‌توانیم کار کنیم.

وی افزود: محور دوم، نیازمندی فردی و اجتماعی به اخلاق دیجیتال است. کنشگران در این فضا با چه نیازهایی نسبت به اخلاق دیجیتال مواجه هستند؟ آیا احساس نیاز می کنند یا خیر. ما در کشورمان سازمانهایی داریم که در حوزه دیجیتال کار می کنند. کنشگران شخصی هم داریم که روزانه با فضای مجازی کار می‌کنند. اما سؤالمان این است که ما چه مقدار به اخلاق در استفاده از فضای دیجیتال و فضای مجازی نیاز داریم. محور سوم که خیلی مهم است، موضوع آسیب خانواده از فضای دیجیتال است. ما برای حمایت از خانواده چه راهکارهای اخلاقی می توانیم توصیه کنیم تا کمترین آسیب و بیشترین بهره را از این فضا ببرد؛‌ لذا باید آسیب‌ها را رصد کنیم؛ با این رویکرد،‌ اخلاق دیجیتال و آسیب های فضای مجازی محور چهارم بود.

نظری توکلی ادامه داد: محور پنجم، اخلاق دیجیتال و تأثیر آن بر استفاده از هوش مصنوعی و محور ششم، اخلاق دیجیتال و مسئولیت اجتماعی از نگاه ادیان است. یعنی اگر بخواهیم از نگاه ادیان به حوزه اخلاق نگاه کنیم و بعد گزاره اخلاقی را در فضای دیجیتال بیاوریم، چه اتفاقی می‌افتد. ما همین هفته اولین نشست را با عالمانی از آیین زرتشت برگزار می‌ کنیم. ترکیب هیئت علمی ما از دانشگاه‌های داخلی و خارجی خواهد بود. دبیرخانه ما تاکنون بیش از 40 مقاله دریافت کرده است. انتظارمان این است که با برخوداری از حمایت‌های سازمان‌های مرتبط با فضای دیجیتال، اولین کنفرانس را به خوبی برگزار کنیم.

محمود شیخ دبیر اجرایی همایش بین المللی اخلاق دیجیتال و معاون پژوهش و فناوری دانشکده الهیات در این برنامه گفت: در زمینه اخلاق دیجیتال و فضای مجازی اقداماتی در سطح بین المللی انجام شده است. در ایران اسناد و مدارک علمی ما در این حوزه بسیار اندک بود. با توجه به ضرورت آن و مسائلی که در کشورمان داریم، به نظرمان رسید دانشکده الهیات در این حوزه ورود کند. پیش از این، دانشکده الهیات پیشگام  بانی اخلاق حرفه ای در ایران بود. خدمات بسیار مؤثری را به نهاد و حتی سازمانهای صنعتی دادیم.

وی افزود: کمیته علمی ما 20 نفر از اساتید داخلی و خارجی است. مشارکت‌کنندگان در این همایش،  انجمن اخلاقی زیستی اسلامی ایران، پایگاه استنادی  علوم جهان اسلام، بنیاد ملی بازی های رایانه ای، پژوهشگاه حج و زیارت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات، دانشگاه قم، ادیان و مذاهب، شبکه دانشگاه‌های مجازی جهان اسلام،‌ دانشگاه صنعتی شریف و شهید بهشتی و فردوسی مشهد، آکادمی الدراسة الاسلامیه، دانشگاه زیتونه و کمیسیون ملی یونسکو هستند. این همایش گام ابتدایی است. ما یک مسابقه ایده‌پردازی داریم. یک نمایشگاه خواهیم داشت. پیش‌نشست‌هایی را برگزار می‌کنیم. رهبران ایران و جهان اسلام در قالب این پیش نشستها به صورت حضوری و مجازی حضور می‌یابند.

محمود شیخ تدوین استاندارد اخلاق دیجیتال و اجرایی کردن این استاندارد در سطح ملی و بین المللی را هدف کلان این دوره از همایش دانست.

زارع مسئول امور اجرایی همایش گفت: در بحث اخلاق دیجیتال در دنیا کار شده است. سایر ادیان در این زمینه قوی ورود کردند. در کشور ما چنین سند اخلاقی تنظیم نشده و یا اگر شده، الزام‌آور نبود. تمام رهبران ادیان را دعوت می کنیم تا ضمن حضور در همایش، در پیش‌نشست‌ها حضور می‌یابند تا سند اخلاق دیجیتال را بنویسند. در حوزه مسابقه ایده‌پردازی، از تمام ایده‌پردازان حوزه اخلاق دیجیتال که می‌توانند راه حل‌هایی برای مشکلات این حوزه ارائه دهند، دعوت به همکاری می‌کنیم. ما ایده‌ها را جمع‌آوری می‌کنیم. این ایده‌ها پایش و داوری می‌شوند. از برگزیدگان ضمن تقدیر در همایش، تسهیلات خوبی را در صددیم از سوی صندوق فناوری و شکوفایی به آنها اعطا کنیم. همچنین طی جلساتی که با معاونت امور زنان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات داشتیم،‌ درباره سند اخلاق مذاکراتی داشتیم.

وی افزود: یکی از مسائل سند اخلاق این است که بدانیم آیا باید به فرزندانمان استفاده کمتر از فضای مجازی را تجویز کنیم و یا به صورت کنتر‌ل‌ شده با این فضا برخورد کنیم. حسن و قبح آن را بشناسیم. همچنین نمایشگاهی هم در حاشیه روز همایش درباره آخرین دستاوردهای حوزه اخلاق دیجیتال با محوریت تألیفات و کارهای پژوهشی و تحقیقاتی و نیز محصولات فناورانه و نوآورانه برگزار می‌شود.

انتهای‌پیام/