خودکفایی فولاد مبارکه در تأمین انرژی؛ ضامن پایداری تولید در عصر تحریم‌ها
شرکت فولاد مبارکه در شرایط تحریمی سنگین غرب و ناترازی ۱۰ هزار مگاواتی برق در کشور، گام‌های مهمی در مسیر خودکفایی در تأمین انرژی برداشته که ساخت نیروگاه سیکل ترکیبی ۹۱۴ مگاواتی و تأسیس نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی گوشه‌ای از آن‌هاست.
جایگاه انرژی به‌ویژه الکتریسیته در تولید تقریباً بر هیچ‌کس پوشیده است. استفاده از انرژی به‌منظور توسعه پایدار در کشورها و همین‌طور بهبود کیفیت زندگی ضروری بوده و نمی‌توان از اهمیت آن چشم‌پوشی کرد. امروزه برق به‌عنوان یکی انواع انرژی‌های موجود، بسیاری از فعالیت‌های مربوط به تولید، انتقال و مصرف را پشتیبانی می‌کند و به‌عنوان یکی از عناصر جدایی‌ناپذیر صنعت و به‌طور کل عرصه تولید کشور به شمار می‌آید.
مصرف برق در ایران بر اساس آمارهای رسمی اعلام‌شده، در ساعت اوج مصرف در فصل گرم تابستان به حدود 72 هزار مگاوات رسیده که رقم قابل‌توجهی است. نیاز مصرف برق کشور نیز که به میزان کل مصرف برق در شرایط تأمین بدون محدودیت اشاره دارد، بر اساس برخی اظهارنظرها به حدود 80 هزار می‌رسد. این ناترازی تقریباً 10 هزار مگاواتی، طی سال‌های اخیر به‌ویژه 1400 تا 1402 از مسیرهای متفاوتی ازجمله اعمال خاموشی بر صنعت تأمین می‌شد که زیان‌های بسیاری را برای کشور به دنبال داشت.
بر اساس آمارهای موجود تنها در سال گذشته (1401) زیان صنعت چیزی حدود 6 میلیارد دلار شد که البته به نظر می‌رسد زیان واقعی بیش از این مقدار باشد. این کسری برق در تابستان امسال هم به‌ویژه در صنعت فولاد تکرار شد و زیان‌های بسیاری را برای صنایع کشور به دنبال داشت. ازآنجاکه دولت بابت ناتوانی در تأمین کامل برق پولی به بخش خصوصی پرداخت نمی‌کند، این زیان در نهایت از جیب بخش خصوصی و سهام‌داران اصلی آن‌ها یعنی مردم تأمین می‌شود.
شرکت فولاد مبارکه، به‌عنوان بزرگ‌ترین فولادساز در منطقه اقتصادی مِنا (خاورمیانه و شمال آفریقا) شناخته می‌شود؛ مدیرعامل این شرکت در همایش تاب‌آوری صنعت فولاد خبر از کاهش 54 درصدی تولید فولاد خام این شرکت به دلیل قطعی برق خبر داده است.
به گفته او فولاد مبارکه اردیبهشت امسال 800 هزار تن تولید داشته، اما در مردادماه به‌دلیل قطعی برق این حجم به 362 هزار تن رسیده است که تولید ازدست‌رفته این شرکت به دلیل قطعی برق به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، معادل تعطیلی کامل یکی از طرح‌های هشت‌گانه استانی و فاجعه‌ای دردآور است که نباید به‌سادگی از آن گذشت.
بااین‌حال ازآنجاکه محصولات نهایی فولاد مانند انواع ورق فولادی ماده اولیه تولید در سایر صنایع پایین‌دستی به شمار می‌روند، این شرکت با یک برنامه‌ریزی دقیق تلاش کرد تا با ذخیره‌سازی فولاد خام از ماه‌های گذشته، اسلب موردنیاز بخش نورد را تأمین و از افزایش زیان صنایع پایین‌دستی به‌دلیل کمبود مواد اولیه علاوه بر چالش تأمین برق جلوگیری کند.
تأمین انرژی برای شرکت‌های تولیدی به‌طورکلی بر عهده دولت‌هاست، اما علی‌رغم تغییر رویکرد در کشورهای پیشرفته، ایران از قافله عقب ماند و حداقل سه سال زیان برای صنایع به همراه داشت. تقریباً تا سال 1980 میلادی بیشتر کشورهای دنیا با رویکرد تأمین برق و انرژی تنها توسط دولت، انرژی موردنیاز خود را تأمین می‌کردند؛ اما در اواسط دهه 1990 کشورهای بسیاری که شمار آن‌ها تا 30 کشور نیز می‌رسد، سیاست‌های متفاوتی را برای تغییر وضعیت صنعت برق پیش گرفتند. در این کشورها حداقل بخشی از صنعت برق به بخش خصوصی واگذار شد و بنابراین صنایع توانستند برق موردنیاز خود را، خودشان تأمین کنند.
زیان صنعت به‌ویژه صنعت فولاد و در صدر آن‌ها فولاد مبارکه، این شرکت عظیم فولادی را بر آن داشت تا خود دست‌به‌کار شود و در جهت خودکفایی در تأمین انرژی موردنیاز تولید گام بردارد. این حرکت بزرگ فولاد مبارکه در شرایط کنونی دولت در تولید و تأمین برق و همچنین با توجه به ذات صنعت فولاد، بسیار حیاتی بود و نیاز آن احساس می‌شد.
یکی از اقدامات مهم فولاد مبارکه در این حوزه، ساخت نیروگاه 914 مگاواتی سیکل ترکیبی با بازدهی بالا (کلاس F) و سهم 70 درصدی تجهیزات ساخت داخل در تأسیس آن گام نخست خودکفایی در حوزه انرژی را برداشته است. این نیروگاه با زمان حیرت‌انگیز کمتر از 18 ماه و با سرمایه‌گذاری 20 هزار میلیارد تومانی شرکت ساخته‌شده که نکته قابل‌توجهی محسوب می‌شود.
این درحالی‌که بررسی پروژه‌های این شرکت فولادی در حوزه انرژی از تلاش برای ساخت نیروگاه خورشیدی به ظرفیت یک هزار مگاوات حکایت دارد که برای دست‌یابی به فولاد سبز بسیار حائز اهمیت است. البته این شرکت علاوه بر تلاش برای تأمین برق پاک، کاهش برداشت آب خام با سرمایه‌گذاری در پروژه جمع‌آوری، تصفیه و بازچرخانی پساب‌های صنعتی و شهری در فرایند تولید شرکت و سرمایه‌گذاری برای تأمین گاز مورد از مسیر چاه‌های گاز را نیز دنبال و اجرایی کرده که از عزم جدی این شرکت در این مسیر خبر می‌دهد. بدیهی است این اقدامات فولاد مبارکه به‌ویژه در شرایط کنونی، پایداری و پیوستگی تولید را ضمانت می‌کند که برای هر شرکت تولیدی ضروری به شمار می‌رود.
در نهایت آنچه باید مورد توجه قرار گیرد همراهی بخش دولتی با بخش خصوصی است. اگرچه بخش خصوصی از سرمایه و توان تخصص برخوردار است اما کوچک‌ترین سیاست‌گذاری اشتباه بخش دولتی می‌تواند مسیر بخش خصوصی را از توسعه و آبادانی کشور به بی‌راهه بکشاند. بی‌شک همراهی بخش دولتی با بخش خصوصی ضامن پیشرفت و توسعه کشور خواهد بود.