چرا رویکرد ترکیه در قبال جنگ غزه تند شد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، صحبت درباره جنایات رژیم صهیونیستی در غزه تا حد زیادی فروکش کرده و تنها اخبار مربوط به آزاد سازی گروگان ها منتشر می شود. این در حالی است که در روزهای نخست پس از 7 اکتبر و عملیات طوفان الاقصی شاهد مواجهه دیگری بودم.

پس از حمله غافلگیرانه مبارزین فلسطینی به رژیم صهیونیستی و بر باد رفتن هیمنه امنیتی این رژیم، دولت ترکیه و حزب عدالت و توسعه در آغاز موضع محتاطانه ای در پیش گرفتند و حتی حاضر نشدند به طور جدی از حماس حمایت و از اسراییل انتقاد کنند. اما درست در همان روزها، چند حزب سیاسی ترکیه از جمله حزب اسلامگرای سعادت (شاگردان مرحوم اربکان) و حزب آینده (احمد داود اوغلو)، تظاهرات گسترده ای ترتیب داده و خواهان اخراج سفیر رژیم صهیونیستی شدند.

با این حال، اردوغان خیلی دیر به میدان آمد. چرا؟ به این دلیل که او و وزیر امور خارجه ترکیه یعنی هاکان فیدان، به دنبال آن بودند که برای پایان دادن به درگیری، نقش خاصی ایفا کنند و به عنوان میانجی و محافظ صلح مطرح شوند. با این حال، نه رژیم صهیونیستی و نه آمریکا، اروپا و کشورهای اسلامی، از پیشنهاد ترکیه استقبال نکردند.   

اردوغان، موضوع غزه را تبدیل به موضوعی داخلی کرد

رجب طیب اردوغان در روزهای گذشته، بهانه تازه ای برای حمله به احزاب مخالف خود پیدا کرد.

او اعلام کرد که این احزاب، در برابر جنایات اسراییل سکوت می کنند و در کنار ملت مظلوم فلسطین نیستند. اما رهبر بزرگترین حزب مخالف دولت به این اتهام پاسخ داد.

اوزگور اوزل که به تازگی به جای کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق شده، دیروز در سخنرانی خود در پارلمان، خطاب به اردوغان گفت:«ما را به بی تفاوتی در مورد فلسطین متهم می کنید. اما چنین چیزی واقعیت ندارد. من از همین تریبون از اردوغان دعوت می کنم به اتفاق من و رهبران دیگر احزاب ترکیه به مرز غزه بیاید. از او می خواهم با ما  همراه شود و همگی به مرز غزه برویم و از فلسطینیان دفاع کنیم. اگر اردوغان واقعاً در مورد فلسطین حُسن نیت دارد، ما آماده سفر هستیم».

همزمان با سخنان اوزگور اوزل، انتقادات سیاستمداران دیگر حزب او از اردوغان بالاتر رفته و اعلام کرده اند: «تحریم نسکافه و کوکاکولا آن هم فقط در منوی غذایی پارلمان، پوزه اسراییل را به خاک نمی مالد. اگر راست می گویید، صادرات فولاد را متوقف کنید. اسراییل با فولاد ما بمب می سازد.»

گفته می شود ترکیه مهمترین صادرکننده فولاد به رژیم صهیونیستی است.

یکی دیگر از انتقادات، این است که اردوغان در سخنرانی های خود، مداوماً علیه بنیامین نتانیاهو حرف می زند و نه در مورد رژیم. او بارها اعلام کرده که نتانیاهو رفتنی است. منتقدین اردوغان می گویند، او با علم این که نتانیاهو در آینده موقعیت خود را از دست خواهد داد، علیه او صحبت می کند اما در مورد خود اسراییل، چیزی نمی گوید.

شباهت رویکرد ریاض و آنکارا

ابراهیم کیراس از تحلیلگران ترکیه، در یک مطلب انتقادی درباره سیاست های اردوغان در مورد فلسطین نوشته است: «عملیاتی که حماس در 7 اکتبر انجام داد، در کل جهان عرب و اسلام، به استثنای ایران، مورد پسند و حمایت هیچکس قرار نگرفت. نه به این دلیل که غیرنظامیان نیز کشته شدند، بلکه به این دلیل که همه در صف ایستاده بودند و سعی می کردند روابط خود را با اسرائیل عادی کنند. درست در چنین بزنگاهی، حماس بساط آنها را به هم زد. آنها با این کار به همه یادآوری کردند که نباید از آرمان فلسطین دست بکشند. این پاسخی به تلاش های کشورهای عربی برای برقراری روابط با اسرائیل و بی اعتنایی به مسئله فلسطین بود. برخی پایتخت‌ ها در جهان اسلام، پیش از این به صورت جداگانه با دولت تل ‌آویو صلح کرده بودند. آنها گاهی نیز موفق شده بودند که امتیازی برای فلسطینیان بگیرند. به عنوان مثال، در قرارداد کمپ دیوید، خودمختاری به غزه و کرانه باختری داده شد. اما در دوره جدید چنین نشد و زمانی که خبر احتمال عادی سازی روابط عربستان سعودی و اسراییل مطرح شد، گروهی از سوی محمود عباس به ریاض رفت و از محمد بن سلمان خواست که هر جوری شده، قبل از عادی سازی، امتیازی برای فلسطینیان بگیرد. اما سعودی ها به این درخواست پاسخی ندادند».

کیراس در ادامه و درباره شباهت رویکرد آنکارا و ریاض نوشته است: «حمله مبارزین حماس به اسراییل در  7 اکتبر، در آنکارا اصلاً مورد استقبال قرار نگرفت. تیم اردوغان، به این جمع بندی رسید که چنین عملیاتی، غیرضروری و اشتباه است و بیم آن می رود که به گام های جدی برداشته شده در جهت بهبود روابط آنکارا - تل آویو لطمه وارد کند. شاید به همین دلیل بود که حزب عدالت و توسعه در اولین هفته های جنگ خونین غزه کاملاً سکوت کرد. به یاد بیاورید که اولین تجمعات توسط احزاب مخالف سازماندهی شد و حزب حاکم سکوت کرد. در این شرایط، دولت اردوغان پیشنهادهایی مانند میانجی گری و ضمانت صلح مطرح کرد که به هیچ وجه مورد اعتنا قرار نگرفت و ما به ازای خارجی نداشت. این واقعیت یک بار دیگر اثبات شد که در این پرونده نه طرف اسراییلی و نه مبارزین فلسطینی، ترکیه را جدی نمی گیرند و ما از هر دو طرف فاصله داریم».

اردوغان و فیدان همچنان به دنبال میانجیگری و نمایش دیپلماتیک بودند و دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و شریک دولت در ائتلاف جمهور، موضع قاطعانه ای علیه اسراییل گرفت.

کیراس می گوید در آن مقطع، چنین پیامی از سوی باغچلی به اردوغان داده شد:«مردم ما به شدت از نتانیاهو خشمگین شده اند و این یک اشتباه سیاسی بزرگ است که حساسیت های جامعه را بی پاسخ بگذاریم. علاوه بر این، واضح است که جنگ غزه به این زودی ها پایان نخواهد یافت».

پس از نهیب باغچلی و تداوم اعتراضات احزاب و مردم ترکیه، اردوغان نیز نهایتاً موضع گرفت.

حزب او یک گردهمایی شتاب زده و کم اثر برگزار کرد و خود اردوغان نیز اعلام کرد که برخلاف تصور آمریکا و اروپا، حماس یک سازمان تروریستی نیست و مجاهد است.

کیراس می گوید: «در آن مقطع هم دولت اردوغان گام جدی برنداشت و صرفاً به این اکتفا کرد که سفیر را برای مشورت، به مرکز فرا بخواند. آن هم خیلی دیر و  در شرایطی که سفیر و کنسول اسراییل از آنکارا و استانبول رفته بودند. متاسفانه در این فضا، چنان فضایی شکل گرفت که موضوع فلسطین ناگهان دوباره به موضوع خصوصی حزب عدالت و توسعه تبدیل شد. افراد رده پایین حزب حاکم شروع به اظهارنظر کردند و انگشت اتهام را به سوی مخالفین داخلی دراز کردند! در همین حین، کمپین های تحریم نمایشی و فرمالیته نیز آغاز شد. کوکاکولا در خیابان ها ریخته شد، قهوه های تولید اسراییل و شعبات شراکتی همبرگر مورد حمله قرار گرفتند. با این حال، نه صادرات محصولات غذایی و نه ارسال نفت و گاز از ترکیه به اسرائیل متوقف نشده است. هنوز هم علاوه بر سیمان و محصولات نساجی، 65 درصد فولاد مصرفی در این کشور از ترکیه تامین می شود».

بر اساس اظهارات ابراهیم کیراس و بسیاری از مفسرین سیاسی دیگر ترکیه، حتی موضوع غزه و جنایات اسراییل نیز برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه به یک مساله سیاست داخلی تبدیل شده و نمایش های مداوم در مورد نقش ترکیه در تامین صلح، مصرف داخلی دارد و نتوانسته در برابر حملات صهیونیست ها، ماهیت بازدارنده یا توقف رابطه را به ذهن متبادر کند.

انتهای پیام/