تداوم حضور نظامی ترکیه در لیبی و ابهامات بسیار

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، به درخواست رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و با رای مستقیم نمایندگان پارلمان، مجوز حضور نظامیان ترک در لیبی، مجدداً تمدید شد.

اردوغان بر اساس اصل 92 قانون اساسی ترکیه، از پارلمان درخواست کرد مجوز حضور ارتش این کشور در خاک لیبی به مدت 24 ماه و از 2 ژانویه 2024 میلادی، تمدید شود.

ترکیه قبلاً اعلام کرده بود که به منظور کمک به استقرار صلح و ثبات در لیبی، نظامیان خود را به این کشور اعزام کرده است. اما بعدها، شاهد حواشی امنیتی فراوانی از سوی تیم اردوغان در لیبی بودیم.

حتی مشخص شد که گروهی از معارضین مسلح بشار اسد که از ترکمان های سوریه بودند، با آموزش، تسلیح و پرداخت حقوق از سوی ترکیه، به لیبی اعزام شدند.

برخی از آنان از راه مدیترانه و مسیرهای دریایی گریختند و حتی سر از ایتالیا درآوردند، یعنی همان کشوری که روزگاری لیبی را به عنوان یک مستعمره پربرکت، اشغال کرده بود. حالا چندین سال از حمله ناتو و سقوط اقتدار معمر قذافی سپری شده و درگیری های داخلی هم فروکش کرده است. اما نظامیان ترکیه همچنان در لیبی هستند.

اکنون به وضوح می توان دید که حضور ارتش ترکیه در لیبی، از بهانه های معمول حفظ صلح فراتر رفته و گام های استراتژیک همچون آموزش نظامی و امنیتی به ارتش و پلیس لیبی، گویای راهبرد خاص ترکیه در این کشور آفریقایی است.

تاکنون بیش از 1 هزار و 500 افسر لیبیایی در ترکیه و 2 هزار و 500 تن از آنان در خاک لیبی و در  پایگاه نظامی ترکیه آموزش دیده اند. اما در حوزه صنایع و تجارت هم، ثروت کلانی نصیب ترکیه شده است.

در چند سال گذشته، ده ها شرکت مهندسی - عمرانی، طبی - بهداشتی و پیمانکاری ترکیه در حوزه های مختلف در لیبی مشغول به کار شده اند و هم اکنون بخش مهمی از پروژه های ساخت مجتمع های مسکونی، جاده، تاسیسات گاز، آب و فروشگاه های زنجیره ای در لیبی، در اختیار پیمانکاران ترک است.

انشای عجیب اردوغان درباره توجیه حضور در لیبی

در متن درخواست اردوغان برای پارلمان ترکیه در مورد تمدید حضور نظامی ارتش ترکیه در لیبی، الفاظ و عباراتی گنجانده شده که غالباً تبلیغاتی است.

اردوغان نوشته است: «با توجه به روابط ریشه دار تاریخی، سیاسی و اقتصادی دو کشور که با یادداشت تفاهم محدودیت مناطق صلاحیت دریایی در دریای مدیترانه که بین ترکیه و لیبی امضا و لازم الاجرا شده است، ماندن در لیبی ضروری است. چرا که این حضور، ضامن آتش بس و کمک به گفتگوهای سیاسی در لیبی و روند منجر به صلح خواهد شد. استقرار و ثبات برای ترکیه از اهمیت بالایی برخوردار است و ترکیه با ارائه حمایت های آموزشی و مشاوره ای، به ثبات لیبی کمک می کند.

در ادامه متن اردوغان آمده است: «با توجه به ملاحظات مهم، در چارچوب قوانین بین‌المللی در برابر انواع تهدیدات و خطرات امنیتی علیه منافع ملی ترکیه، اتخاذ تمامی اقدامات احتیاطی لازم است. برای از بین بردن حملاتی که ممکن است علیه منافع ترکیه در لیبی توسط گروه‌های مسلح غیرقانونی و سازمان‌های تروریستی انجام شود و همچنین و برای جلوگیری از مهاجرت دسته جمعی، کسب اطمینان از حفظ امنیت ملی خود در برابر سایر خطرات احتمالی، ارائه کمک های بشردوستانه مورد نیاز مردم لیبی، ادامه حمایت از دولت وفاق ملی لیبی، لازم است نظامیان ما در این کشور بمانند و منافع عالی ترکیه در جهت تحولاتی که ممکن است پس از این روند رخ دهد محافظت کند. استفاده از این نیروها با رعایت اصولی که رئیس جمهور تعیین می کند، برای رفع مخاطرات و تهدیدات و ایجاد تمهیدات امنیتی، ضرورت دارد».

همچنان که می بینیم، در دو پاراگراف بالا، رئیس جمهور ترکیه لیست بلندبالایی از دلایل مورد نظر خود را ارائه داده تا نشان دهد که ماندن سربازان ترکیه در لیبی چه اندازه اهمیت دارد. ولی شواهد عینی نشان می دهد که در میان تمام موارد بالا، آن چه از همه مهمتر و واقع بینانه تر است، حفظ روابط خاص آنکارا و دولت وفاق ملی باگرایش های اخوانی در لیبی است. آنکارا برای حفظ این نهاد سیاسی لیبی، علاوه بر آن که مدت ها در برابر خلیفه حفتر و دیگران قدرت نمایی کرده، با روسیه و مصر نیز دچار اختلاف نظر شده است.

پاسخ معنی دار پارلمان ترکیه به تداوم حضور نظامی در لیبی

حزب جمهوری خلق به رهبری اوزگور اوزل که به عنوان مهمترین حزب مخالف اردوغان شناخته می شود، به درخواست اردوغان برای تداوم حضور در لیبی، رای منفی داد.

در همین حال، حزبی که به عنوان نهاد اقماری پ.ک.ک در پارلمان شناخته می شود، قاطعانه درخواست اردوغان را رد کرد. این دو حزب، قبلاً هم در مورد تداوم حضور نظامیان ترکیه در سوریه و عراق رای منفی داده و مداخلات میلیتاریستی ترکیه را به ضرر این کشور و همچنین به ضرر منطقه ارزیابی کرده بودند.

نامق تان از دیپلمات های قدیمی ترکیه و از سران حزب جمهوری خلق، در نطق خود در پارلمان و مخالفت با تمدید حضور نظامیان ترکیه در خاک لیبی اعلام کرد: «ادعای دولت اردوغان در مورد دفاع از مصالح ملی و میهنی در لیبی کذب محض است. اردوغان در امتداد برخی سیاست های حزبی و داخلی خود، به دنبال اقدامات نمایشی در لیبی است. به باور ما اعزام سربازان ترک به خارج از محدوده سازمان ملل، برای ترکیه مشروع نیست. دولت اردوغان ادعا کرده که این سربازان در لیبی مانده اند تا (میهن آبی) ما را حفظ کنند. چنین ادعایی صحت ندارد و ماندن در لیبی، به هیچ وجه به صلاح ارتش و مردم ما نیست».

علاوه بر حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان، حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی، حزب سعادت به رهبری تمل کاراملا اوغلو، حزب خوب به رهبری خانم مرال آکشنر، به تمدید دوساله مجوز حضور در ارتش ترک در لیبی، رای مثبت دادند و این درخواست مورد تصویب پارلمان قرار گرفت.

ارتش ترکیه هم اکنون در 3 کشور آفریقایی لیبی، مالی و سومالی پایگاه و حضور نظامی دارد و برخی از دیپلمات ها، موافق قدرت نمایی نظامی ترکیه در آفریقا و مدیترانه هستند.

اولوچ اوزاولکر سفیر اسبق ترکیه در لیبی، بر این باور است که ترکیه تا همین جای کار هم تاخیر فراوانی داشته و حتماً باید در لیبی حضور نظامی داشته باشد. چرا که رمز افزایش قدرت ترکیه در برابر قبرس، یونان و اسراییل، در این است که ترکیه در شرق مدیترانه و سواحل آفریقا حضور پررنگی داشته باشد.

همچنین ژنرال اوزگن از فرماندهان سابق ارتش ترکیه، معتقد است که حضور نظامی در لیبی، ارتباط مستقیمی با رقابت منطقه ای ترکیه و یونان دارد. چرا که یونان و مصر توافقنامه امنیتی دریایی دارند و اگر ترکیه با لیبی ارتباط مداوم نداشته باشد، توان منطقه ای خود را از دست می دهد.

طی سالیان گذشته، بسیاری از اندیشکده های سیاسی تحت امر حزب عدالت و توسعه از جمله ستاو و اورسام که ارتباط مستقیمی با دولت و سرویس اطلاعاتی میت دارند، به انحای مختلف، تلاش کرده اند حضور نظامی ترکیه در لیبی را توجیه کنند. اما مخالفین اردوغان بر این باورند که این یک مساله ملی نیست و ارتباط عمیقی با نگرش حزب عدالت  توسعه به اخوانی های مصر، تونس و لیبی دارد.

انتهای پیام/