ترکیه و معضل نابرابری در فرصت‌های آموزشی
شکاف طبقاتی و بالا رفتن شمار خانوارهای فقیر و کم درآمد در کنار پدیده‌ای به نام درجازدن نظام آموزشی ترکیه در حد متوسط رو به پایین، موجب نگرانی کارشناسان آموزشی و اقتصادی این کشور شده است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، بسیاری از مفسرین حوزه های سیاسی – اجتماعی و همچنین اقتصاددانان، به یکی دیگر از آسیب ها و مشکلات مهم این کشور اشاره می کنند که تاثیر مستقیمی بر سرنوشت امروز و فردای ترکیه دارد.
موضوعی به نام ضعف شدید و پسرفت نظام آموزشی در ترکیه و بی عدالتی و نابرابری در دسترسی به فرصت های آموزشی. این موضوع بدین جهت برجسته شده که نتایج تازه ترین ارزیابی PISA نشان داده که ترکیه از حیث وضعیت نظام آموزشی در رده متوسط رو به پایین قرار دارد.
برنامه ارزیابی بین المللی دانش آموزان (PISA) یک مطالعه جهانی است که توسط سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) سازماندهی می شود و عملکرد تحصیلی دانش آموزان 15 ساله را در ریاضیات، علوم و توانایی قرائت صحیح متون ارزیابی می کند.
اهمیت ارزیابی سالانه PISA در این است که با تکیه بر تجزیه و تحلیل مقایسه ای، امکان امتیازدهی و مقایسه عملکرد آموزشی دانش آموزان در کشورهای مختلف را فراهم می کند.
با بررسی نتایج این ارزیابی، سیاستگذاران و مربیان، اطلاعات مفیدی در مورد نقاط قوت و ضعف سیستم آموزشی خود در مقایسه با سایر کشورها به دست می آورند. شناسایی روندها و پیشرفت ها، جمع بندی درباره توسعه و اصلاح سیاست‌های آموزشی و روش های آموزشی برای برآورده کردن بهتر نیازهای دانش آموزان و بهبود نتایج کلی آموزش، از دیگر دستاوردهای این برنامه سالانه است.
PISA همچنین میزان برقراری عدالت در آموزش را با ارزیابی تأثیر پیشینه اجتماعی-اقتصادی و سایر عوامل بر عملکرد دانش آموزان بررسی می کند. این به شناسایی نابرابری‌ها و چالش‌های مربوط به برابری آموزشی کمک می‌کند و امکان مداخلات هدفمند را برای کاهش شکاف‌های پیشرفت فراهم می‌کند.
ترکیه و اهمیت توجه به اصل عدالت در آموزش
برابری در آموزش و فرصت های آموزشی عادلانه برای ایجاد جامعه ای عادلانه توسعه یافته بسیار مهم است. وقتی همه افراد بدون توجه به پیشینه‌شان به آموزش با کیفیت دسترسی برابر داشته باشند، تحرک اجتماعی را ارتقا می‌دهد، نابرابری را کاهش می‌دهد و رشد اقتصادی را تقویت می‌کند.
علاوه بر این، یک سیستم آموزشی عادلانه با فراهم کردن فرصتی برای دستیابی به پتانسیل کامل برای هر فرد، به ایجاد جامعه ای فراگیرتر کمک می کند. ترکیه نیز در چشم انداز توسعه 2023 به این موضوع اهمیت زیادی داد، اما شواهد نشان می دهد که اهداف این سند در حوزه آموزش نیز محقق نشده است.
این کشور در طول سال ها پیشرفت چشمگیری در گسترش دسترسی به آموزش داشته است. با این حال، چالش‌ها در تضمین برابری فرصت‌های آموزشی برای همه وجود دارد. از جمله این که تفاوت های قابل توجهی در کیفیت آموزش و دسترسی به منابع بین مناطق شهری و روستایی وجود دارد.
دانش آموزان در مناطق روستایی اغلب دسترسی کمتری به معلمان آموزش دیده، امکانات مدرن و مواد آموزشی دارند که می تواند مانع پیشرفت تحصیلی آنها شود.
در سالیان گذشته در ترکیه، شکاف طبقاتی بیشتر و بیشتر شده و نابرابری اجتماعی-اقتصادی، کاری کرده که کودکان خانواده های کم درآمد، دسترسی محدودی به حمایت آموزشی، تدریس خصوصی و منابع علمی داشته باشند که می تواند بر موفقیت تحصیلی و فرصت های آینده آنها تأثیر بگذارد.
توجه به آسیب های نظام آموزشی ترکیه، توجه صاحبان سرمایه و پیشه وران بزرگ را نیز به سوی خود جلب کرده است.
تونجایی اوزیلهان، رئیس شورای عالی مشورتی انجمن صنعتگران و بازرگانان ترکیه (TÜSİAD) معتقد است که دور نگه داشتن ترکیه از بحران های اقتصادی و مالی بزرگ جهان و رهایی از دام فقر و درآمد پایین، ارتباط مستقیمی با وضعیت نظام آموزشی دارد.
او در تازه ترین جلسه شورای عالی مشورتی تجار و پیشه وران ترکیه اعلام کرد:«دوره ای که از آن عبور می کنیم، عصر بحران های متعدد است. دگرگونی فناوری که مدتی است شتاب گرفته است، گرمایش کره زمین و بحران زیست محیطی که همه ما حتی در زندگی روزمره متوجه پیامدهای آن شده ایم، در کنار جنگ قدرت که پس از فروپاشی نظام جهانی دوقطبی تشدید شده، تنش های اجتماعی ناشی از افزایش نابرابری ها، ناتوانی سیاستمداران مرکزی در ارائه راه حل های مفید و افزایش محبوبیت سیاستمداران رادیکال افراطی در بسیاری از کشورها، مهاجرت، هجوم پناهندگان و تشدید درگیری های بین فرهنگی، بی ثباتی و عدم اطمینان را تشدید می کند. در این شرایط سخت، تنها راه چاره برای ارتقای ترکیه، این است که به علم و آموزش اهمیت بدهیم. ترکیه باید به فرصت‌های برابر در آموزش و پرورش، اهمیت حیاتی دهد. البته منظورم این نیست که همه صرفاً به مدرسه بروند، بلکه منظورم این است که همه در دسترسی به آموزش باکیفیت، فرصت برابر داشته باشند و با هیچ مانعی مواجه نشوند. همه ما فرصت برابر داشتیم اما متاسفانه در ترکیه امروز، بچه ها به اندازه نسل های قبل خوش شانس نیستند. خانواده ها شروع به تخصیص سهم فزاینده ای از بودجه خود برای آموزش با کیفیت کرده اند. از نظر سهم منابع خصوصی در هزینه های آموزشی، ترکیه بالاترین نرخ را در بین کشورهای OECD دارد. این داده ها به ضرر ما در زمینه فرصت های برابر در آموزش اشاره دارد. متأسفانه بسیاری از کودکان باهوش که فرصت آموزش باکیفیت را ندارند، هدر می‌روند و محکوم به داشتن شغل متوسط و درآمد متوسط هستند».
شاگردان بی انگیزه، معلمین ضعیف
تحقیقات چند گروه دانشگاهی در ترکیه، نشان دهنده این است که در چند سال گذشته، کیفیت تدریس و توانایی علمی معلمین در این کشور به شدت پایین آمده است.
پروفسور محمد شاهین رئیس دانشگاه MEF در این باره می گوید: «ترکیه در بیست سال اخیر، هیچگاه نتوانسته نظام آموزشی خود را ارتقا دهد. در ترکیه حدود 80 تکنوپارک یا بوستان دانش و فن آوری وجود دارد که تعداد ثبت اختراعات آن 11 هزار مورد است. اما در کره جنوبی 272 هزار مورد است و عملاً در ترکیه، فرهنگ تحقیق و توسعه کارساز نیست. ما یک سال است درباره توجه به اهمیت هوش مصنوعی در نظام آموزشی، طرحی به وزیر داده ایم که تاکنون هیچ پاسخی داده نشده است.
پروفسور ارن جیلان از دیگر دانشگاهیان ترکیه می گوید: «کمترین نمرات در PISA در سطوح 1 و 2 است و بالاترین امتیاز که نشان دهنده بالاترین ظرفیت مغز است در سطوح 5 و 6 است. در تازه ترین ارزیابی، مشخص شد که در ترکیه 5.6 درصد از دانش‌آموزان یعنی تقریباً 50 هزار دانش‌آموز در سطوح 5 و 6 هستند. اما این نرخ در کره جنوبی حدود 22 درصد است! این 50 هزار دانش آموز در ترکیه باید تحصیلات خود را با بالاترین کیفیت ادامه دهند و با رسیدن به سن بلوغ باید به پیشتاز و لوکوموتیو اقتصاد تبدیل شوند. البته باید حواسمان باشد که میزان دانش‌آموزانی که در آزمون‌های PISA در سطوح پایین 1 و 2 قرار گرفتند، 38 درصد است، یعنی حدود 361 هزار نفر. قاعدتاً این دانش آموزان باید سراغ حرفه بروند و لازم نیست آنها را وارد دانشگاه کنند».
طاها آک یول از مفسرین سیاسی و حقوقی ترکیه نیز می گوید:«ترکیه تبدیل به یک کشور توسعه‌یافته نشده که سرانه درآمد ملی آن به ازای هر فرد به 35 تا 40 هزار دلار برسد. متاسفانه ترکیه در تله درآمد متوسط حدود 10 هزار دلار افتاده و تا زمانی که نیروی کار قدرتمندی نداشته باشیم، از این وضعیت خلاص نخواهیم شد. بدیهی است که تربیت نیروی کار هم بر عهده نظام آموزشی است. اما متاسفانه همچنان که پروفسور مصطفی اوزجان به تازگی اعلام کرده، نابرابری و بی عدالتی در دسترسی به فرصت آموزشی در ترکیه بیداد می کند. خانواده‌های کم درآمد و کم‌سواد نمی‌توانند فرصت‌های مناسبی را برای فرزندان خود فراهم کنند.
آک یول در ادامه می گوید: «مشکل ترکیه فقط فقر خانوارها نیست. ما در بحث میزان توانایی معلمین هم مشکلات بزرگی داریم. باور کنیم، معلم نمی تواند چیزی را که نمی داند تدریس کند! به تازگی بر اساس نتایج یک آزمون رسمی سازمان استخدامی کشور، دریافتیم که معلمین ما تنها به 48 سوال از 75 سوال زبان و ادبیات ترکی پاسخ صحیح دادند! در تمام دروس ریاضی، فیزیک، جغرافیا، شیمی، فرهنگ دینی و اخلاق، میزان پاسخ صحیح به 75 سوالات از حد 30 و 40 بالاتر نرفته است! یعنی چه؟ یعنی معلمین ما هم در حد متوسط هستند!
به باور کارشناسان و تحلیلگران، نابرابری های جنسیتی در نظام آموزشی در ترکیه به ویژه در استان های شرق این کشور، هزینه های سنگین آموزش کودکان آواره سوری و کمبود اعتبارات وزارت آموزش ملی، ترکیه را با تنگناهای آموزشی جدی روبرو کرده است.
در نتیجه ضرورت سرمایه گذاری در بهبود کیفیت آموزش در مناطق روستایی، از جمله آموزش معلمان، توسعه زیرساخت ها و ارائه پشتیبانی و منابع هدفمند برای دانش آموزان خانواده های کم درآمد، از جمله بورسیه تحصیلی، برنامه های آموزشی گریزناپذیر به نظر می رسد.
انتهای پیام/
