تولیدات و آسیب‌های علم‌گرایی قرآنی در هند
قرآن‌پژوه هندی با اشاره به اینکه قرآن ملاک اصلی مسلمانان در هند است، تصریح کرد: یکی از اشکالات در مطالعات شبه جزیره آن است که از فرضیات علمی در تفسیر قرآن استفاده می‌کنند. درحالیکه نمی‌توان کشف‌های جدید را ملاک حقانیت قرآن قرار داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی «جریان‌شناسی علمی با تأکید بر شبه قاره هند» با سخنرانی حجت الاسلام اختر رضوی، محقق قرآنی، در حاشیه سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.
رضوی در این نشست بر ضرورت شناخت جریان‌ها با بررسی مراحل تاریخی تأکید کرد و اظهار داشت: تفسیر علمی به پنج دوره کلی دسته‌بندی می‌شود که در مرحله اول از گزاره‌های علمی در فهم قرآن استفاده می‌شود. چنانکه قرآن و حدیث اهل بیت علیهم السلام نسبت به توجه به علم تأکید بسیاری دارند.
پژوهشگر و نویسنده قرآنی با اشاره به اینکه اشارات مهم قرآن به پدیده‌های علمی از سرچشمه‌های تفسیر علمی است، خاطرنشان کرد: مرحله دوم تفسیر علمی، رویکرد تطبیقی به علوم است. همان طور که بعد از انتشار کتاب‌های عربی در بین مسلمانان تطبیقات علمی با گزاره‌های اسلامی آغاز شد و برخی از محققان ابن‌سینا را اغازگر این رویکرد می‌دانند که تفاسیری همسو با تفسیر علمی ارائه داده است.
او همچنین به موضوع فلک الافلاک در نوشته‌های ابن سینا اشاره کرد و گفت: ابن سینا معتقد است افلاک هشت گانه را هشت فرشته حامل خدا حمل می‌کنند و به این صورت موضوع فلک الافلاک را مطرح کرده است.
این دانش‌آموخته جامعه المصطفی (ص) پیدایش گرایش علمی در تفاسیر را مرحله سوم در این حوزه دانست و گفت: شیخ طوسی در این حوزه پیشتاز است، به طوری که به عنوان مثال با اشاره به آیه 22 سوره مبارکه بقره، موضوع کروی بودن زمین را مطرح کرده است.
رضوی استخراج علوم مختلف از قرآن را مرحله چهارم عنوان کرد و توضیح داد: این مرحله از حدود قرن ششم آغاز شد و آغازگر این روند غزالی است. به طوری که او معتقد است می‌توان علوم مختلف را از قرآن استخراج کرد. به عنوان مثال به علم طب و نجوم در آیات قرآن اشاره می‌کند.
محقق قرآن کریم با بیان اینکه تفسیر علمی در دوران معاصر پنجمین دوره را تشکیل می‌دهد، اظهار داشت: این جریان تفسیری از جریان‌های دیگری در جهان عرب و ایران تأثیر پذیرفته است. اولین شخصیت که می‌توان او را آغازگر این حوزه دانست، شیخ محمد بن احمد اسکندرانی است که چون پزشک نیروی دریای ارتش مصر بود، تحقیقات قرآنی گسترده‌ای در این حوزه انجام داد.
او همچنین از عبدالرحمن کواکبی، علامه بلاغی، شیخ محمد عبدو، سید رشید رضا، طنطاوی جوهری که نقطه عطفی در این حوزه است، مرحوم شهرستانی و عبدالمتعال سعیدی و سید القطب به عنوان چهره‌های مطرح در این حوزه نام برد.
این دانش‌آموخته جامعه المصطفی (ص) تصریح کرد: در ایران نیز علمایی مانند علامه طباطبایی، محمدتقی شریعتی، سید رضا پاک نژاد، آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله معرفت، آیات عظام مکارم شیرازی و سبحانی در این عرصه فعالیت کرده‌اند.
این محقق هندی به علمای هم میهن خود اشاره کرد و اظهار داشت: مهمترین شخصیتی که در شبه قاره هند در این زمینه حرفی برای گفتن دارد و نقطه عطفی در تاریخ مطالعات قرآنی محسوب می‌شود، سید احمدخان دهلوی است که بنیانگذار دانشگاه اسلامی در علگیره هند است و بیش از 40 اثر در عرصه‌های مختلف علمی دارد.
پژوهشگر قرآن کریم به ریشه‌های علمی سید احمدخان دهلوی اشاره کرد و توضیح داد: پیشرفت غرب در علوم مدرن، انحطاط فکری و فرهنگی جوامع اسلامی به خصوص در هند، استثمار این کشور توسط انگلیس، سفر سید احمدخان به کشورهای اروپایی و مشاهده پیشرفت غرب از نزدیک و هوش و نبوغ سرشار احمد خان و تبحر و مهارت وی در عرصه نگارش و تحقیق را می‌توان ریشه‌های اصلی شکل‌گیری ذهنیت این محقق اسلامی دانست.
رضوی تأکید کرد: خردگرایی، ایجاد نقطه عطف در تاریخ تفسیر و گسترش تفسیرنگاری در هند، دفاع از قرآن و تقویت باور مسلمانان نسبت به حقانیت قرآن و نشان دادن عدم تعارض قرآن با علوم جدید، رمزگشایی از اعجاز علمی قرآن از نکات مهم و مثبت فعالیت چهره‌های قرآنی علم گرا در این کشور است.
او با اشاره به اینکه قرآن ملاک اصلی مسلمانان در هند است، تصریح کرد: یکی از اشکالات در مطالعات شبه جزیره هند آن است که از فرضیات علمی در تفسیر علمی استفاده می‌کنند. این در حالی است که نمی‌توانیم کشف‌های جدید خود را ملاک حقانیت قرآن قرار دهیم، بلکه قرآن دارای منبع خطاناپذیر است.
او همچنین به عدم توجه برخی نویسندگان نسبت به منزلت قرآن کریم اشاره کرد و گفت: برخی افراد نظریات خود را بر قرآن تحمیل کرده‌اند که نمونه‌های آن را در تفاسیر افرادی چون سید احمد خان می‌توان دید. مثلاً برخی از آیه «وَٱللَّهُ جَعَلَ لَکُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَٰلٗا» عنوان کرده‌اند که کوه قاف بر زمین سایه انداخته است. در حالی که این نظر خود آنهاست، نه تفسیر حقیقی آیه و این افراد نظر خود را به قرآن تحمیل کرده‌اند.
او با بیان اینکه عده‌ای نظریه تکاملی داروین را منتسب به قرآن می‌کنند، اظهار داشت: این نظر به هیچ وجه صحیح نیست. همان طور که معنی برخی کلمات را به غلط ترجمه کرده‌اند.
این محقق قرآنی به تحریف آیات قرآن اشاره کرد و توضیح داد: برخی مفسران هندی، آیات قرآن را تحریف کرده‌اند یا برخی رویدادها مانند بلعیده شدن حضرت یونس توسط ماهی و تبدیل شدن آتش به گلستان برای حضرت ابراهیم را انکار می‌کنند.
انتهای پیام/
