چرا حرم نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) در ایران زیاد است؟
خاک کشور ما به برکت سفر تاریخی امام رضا (ع) به ایران و سپس سفر حضرت معصومه (س) به این سرزمین، به وجود تعداد زیادی از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) متبرک شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تعدد و تکثر تعداد امامزاده‌ها در ایران، یکی از مواردی است که گهگاه از سوی برخی افراد و رسانه‌ها مطرح شده و بحث‌هایی در این باره شکل می‌گیرد. به خصوص اگر به شهرهای شمال کشور سفر کرده باشید، با تعداد زیادی از حرم‌های نوادگان اهل بیت علیهم السلام رو به رو می‌شوید که این پرسش را در ذهن ایجاد می‌کند که علت وجود این تعداد امامزاده و نسل امامان معصوم علیهم السلام در کشور ما چیست؟ آیا حقیقتاً در کشور ما فرصتی برای ترویج فرهنگی تشیع و اسلام ناب محمدی وجود داشته که این افراد به کشور ما مهاجرت کرده‌اند یا در آن دوران تهدیدی علیه جان و نسل اهل بیت علیهم السلام وجود داشت که این افراد را ناگزیر به مهاجرت به این سرزمین کرده است؟
انتشار این نوع اخبار و وجود چنین پرسش‌هایی از تعدد حرم امامزادگان در کشورمان، در دهه کرامت و ایام مزین به نام مبارک امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) بهانه‌ای شد تا به بررسی دلایل اصلی حضور امامزادگان در کشورمان بپردازیم.
در این مورد اطلاعاتی که از سازمان اوقاف و امور خیریه در این خصوص ارائه شده را همراه با تاریخ ورود امامزاده‌ها و سادات علوی در کنار هم قرار می‌دهیم تا به این نتیجه برسیم که این میزان تعدد امامزاده‌ها در کشور، نه تنها دور ذهن نیست بلکه تاریخ اسلام هم تا اندازه‌ای این موضوع را اثبات کرده است.
تبرک خاک ایران به قدم امامزاده‌ها
مراجع عظام تقلید و عالمان دین تأکید کرده‌اند که اظهار نظر درباره صحت و سقم امامزاده‌ها و نسب آنها به آسانی انجام نمی‌شود. به عنوان مثال، نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی این است که: «به طور کلی نمی‌توان به نفی و اثبات امامزادگان و بقاع متبرکه نظر داد.»
اما در مجموع، قدم اول در شناختن امامزاده‌ها این است که تعریف درست و دقیقی از امامزاده داشته باشیم. طبق تعریف اساتید دینی، امامزاده به افرادی گفته می‌شود که فرزند یکی از ائمه اطهار علیهم السلام باشند و یا نسب آنها با یک یا چند واسطه از سمت پدری به آن حضرات برسد.
در قدم بعدی باید به تاریخ اسلام رجوع شود تا مشخص شود که چقدر امکان داشته که امامزاده‌ها وارد ایران شوند. طبق اسناد و مدارک موجود، امامزاده‌ها و سادات علوی در چند مرحله وارد ایران شدند. بار اول در زمان حکومت جنایت کار بزرگ تاریخ، حجاج بن یوسف، بود که شیعیان زیادی به همراه گروهی از امامزاده‌ها که از ظلم او فراری بودند وارد کشور ما شدند.
بار دوم، در دوران ولایتعهدی امام رضا (ع) بود که گروهی از شیعیان و امامزاده‌ها به همراه آن حضرت و سپس به همراه کاروان حضرت فاطمه معصومه (س) به ایران آمدند.
یک بار دیگر در زمان قیام علویان بر ضد بنی‌عباس بود که به دلیل آزارهای بسیار بنی‌عباس، آنها ناگزیر شدند به کشورهای شرقی و از جمله ایران پناه بیاورند. اما بیشترین تعداد امامزاده‌هایی که در کشور ما از دنیا رفته و دفن شده‌اند، در حدود سال 250 هجری قمری، یعنی در دوران حسن بن زید به ایران آمدند.
دانستن این نکته هم خالی از لطف نیست که ابن اسفندیار در کتاب «تاریخ طبرستان» نوشته است: «در این وقت (اواسط سال 253 هجری قمری) به عدد برگ درختان، سادات علویه و بنی‌هاشم از حجاز و اطراف شام و عراق به خدمت حسن بن زید رسیدند.»
دلیل مهم تعداد فراوان حرم امامزاده‌ها در ایران
یکی از دلایل بسیار مهم تعداد فراوان حرم امامزاده‌ها در ایران، ارادت شیعیان ایران نسبت به امامان معصوم علیهم السلام و سادات علوی بوده که باعث می‌شد آن بزرگان با علاقه و خاطر آسوده نسبت به شیعیان ایرانی، وارد کشور ما شوند.
یکی از نمونه‌های این اظهار ارادت، در استقبال مردم نیشابور از امام رضا (ع) نمایان شد که زمینه ورود تعداد دیگری از امامزاده‌ها به ایران را فراهم کرد. این مراسم به گونه‌ای بود که محدث قمی روایت کرده است 24 هزار نفر با قلمدان‌های مرصع خود حدیث مهم سلسله‌الذهب را ثبت کردند.
به این ترتیب مهمان‌نوازی ایرانی‌ها و سلطان‌های سرزمین طبرستان که بخش شمالی ایران را شامل می‌شد، در کنار ارادتی که نسبت به پیامبر (ص)، اهل بیت علیهم السلام و فرزندان و نواده‌های آنها در دل داشتند، باعث شد از شعارهای عدالت‌خواهانه و مبارزه با ظلم و زور دشمنان قرآن و اهل بیت پیروی کنند و به این صورت بود که زمینه برای ورود آن بزرگان به کشور ما فراهم شد.
نسل پر برکت امام موسی کاظم (ع) در ایران
نکته مهمی از بررسی شجره نامه امامزاده‌ها در ایران به دست می‌آید، این است که بسیاری از آنها از نسل امام موسی بن جعفر (ع) هستند. سازمان اوقاف و امور خیریه در این باره تأکید کرده است که هر امام‌زاده‌ای که از دنیا می‌رفت، بر مزار او لوحه‌ای نصب می‌کردند که نسبش با خط کوفی روی آن نوشته شده بود.
در دوره‌های بعدی، خط کوفی را به خط ثلث یا نسخ تغییر دادند. اما در زمان تغییر خط، مشکلی وجود داشت و آن این بود که خط کوفی از نظر اعراب و قرائت مشکل بود و در عین حال فرسوده شدن لوحه‌ها و ریختن بعضی قسمت‌های حروف باعث تحریف در نسب می‌شد. مثلاً گاهی «حسین» به «حسن» و یا «نقی» به صورت «تقی» درمی‌آمد.
حتی در بسیاری از موارد برای مختصر نوشتن نام پدران امامزاده تا اتصال به امام معصوم (ع)، نام یک یا چند واسطه حذف شده است. به همین دلیل است که امامزاده‌های زیادی داریم که به عنوان فرزندان امام موسی کاظم (ع) معرفی شده‌اند، اما در واقع از نسل آن حضرت هستند، نه فرزند مستقیم ایشان؛ چون آن حضرت این تعداد فرزند نداشته است.
نکته قابل توجه دیگر در مورد حضور نسل امام موسی بن جعفر (ع) در کشور ما این است که وقتی امام رضا (ع) به ایران مهاجرت کرد، تعداد زیادی امامزاده‌ها به همراه آن حضرت به کشور ما آمدند. بعد از آن، سفر حضرت فاطمه معصومه (س) اتفاق افتاد که در کاروان آن حضرت هم امامزاده‌ها و از جمله خواهران و برادران آن حضرت حضور داشتند. بعد از آن دوران هم تعداد زیادی از نواده‌های امام موسی کاظم (ع) وارد کشور ما شدند. به همین دلیل تعدد نسل آن حضرت در کشور ما زیاد است.
انتهای پیام/