چرا کشور آفریقایی نیجر برای ترکیه مهم است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در چند سال گذشته فعالیت دیپلماتیک ترکیه برای نفوذ در کشورهای آفریقایی شدت بیشتری گرفته است. ترکیه تا سال 2009 میلادی در کل قاره آفریقا تنها 12 سفارتخانه داشت. اما حالا در46 کشور آفریقایی سفارتخانه دارد و تعداد مراکز کنسولگری، مراکز رایزنی فرهنگی، آموزش زبان و آموزش معارف نیز نزدیک به یکصد مورد است.

در این میان، نیجر یکی از کشور‌هایی است که تیم سیاسی – امنیتی کابینه اردوغان، نگاه ویژه‌ای به این کشور دارد.

گفته می‌شود که موقعیت جغرافیایی خاص نیجر در ساحل آفریقا و منابع غنی اورانیوم در این کشور، یکی از جاذبه‌های مهمی است که در ترسیم نقشه راه ترکیه برای نفوذ در این کشور، اهمیت حیاتی دارد.

اما دستگاه دیپلماسی ترکیه از بیان این اطلاعات ناخشنود است و همواره ادعا کرده که توسعه روابط با نیجر، صرفاً به منظور همبستگی با مردم آفریقا و منافع اقتصادی دوجانبه است.

وزارت امور خارجه ترکیه، همچنین اعلام کرده که برخلاف آن چیزی که در رسانه‌ها بیان شده، خود روسیه به عنوان طراح و سازنده نیروگاه هسته‌ای آک کویوی ترکیه، اورانیوم مورد نیاز 4 رآکتور مربوطه را تامین می‌کند و نیازی نیست که برای تامین اورانیوم با نیجر معامله شود.

بدیهی است که این بخشی از سیاست اعلامی ترکیه است اما در حوزه عمل، اتفاقاتی روی داده که نشان می‌دهد ترکیه به طور دقیق، برای نفوذ در نیجر نه تنها در مورد اورانیوم، بلکه در حوزه میانجی‌گری بین کودتاگران و سیاستمداران بارها وارد عمل شده و همچنین برای نفوذ فرهنگی در نیجر، اقدامات فراوانی انجام داده است.

سفر اخیر هیات بلندپایه ترکیه به نیجر آن هم در اولین سالگرد کودتای نظامی در این کشور آفریقایی نشان داد که هاکان فیدان در مقام وزیر امور خارجه، پس از سفر نخست وزیر نیجر به آنکارا و دیدار او با اردوغان، قول و قرارهای لازم برای توسعه فعالیت را به مرحله اجرایی رسانده است.

در سفر به نیجر، یاشار گولر وزیر دفاع، ابراهیم کالین رئیس سرویس اطلاعاتی میت، آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی و خلوق گورگن رئیس صنایع دفاعی ترکیه و همچنین اوزگور ولکان معاون وزیر بازرگانی حضور داشتند. مرور لیست اعضای هیات ترکیه، نشان دهنده اهمیت غیرقابل انکار موضوعات امنیتی و تسلیحاتی در روابط ترکیه و نیجر است.

چرا جغرافیای نیجر برای ترکیه مهم است؟

ترک‌ها چند سالی است که علاوه بر کشورهای سواحل مدیترانه‌ای آفریقا به ویژه مصر، سومالی، تونس، لیبی، مراکش و الجزایر به کشورهای دیگر مناطق آفریقا نیز علاقمند شده‌اند.

جمهوری نیجر چهارمین کشور بزرگ جهان به حساب می‌آید که در هیچ مرزی از خود به دریا و آب راه ندارد. این کشور در غرب آفریقا واقع شده و با مساحت یک میلیون و 267 هزار کیلومتر مربع یکی از وسیع‌ترین کشورهای جهان است.

جمهوری نیجر در اطراف خود به وسیله هفت کشور آفریقایی الجزایر، بنین، بورکینا فاسو، چاد، لیبی، مالی و نیجریه محصور شده است. نیجر جمعیتی بیش از 24 میلیون نفر را در خود جای داده و از تراکم نسبتاً پایینی برخوردار است.

نیجر علاوه بر منابع معدنی غنی خود مانند اورانیوم، با موقعیت استراتژیک خود بین جنوب صحرای آفریقا و مدیترانه، جغرافیای سیاسی خاصی دارد. علاوه بر این، کمربند ساحل که نیجر در آن قرار دارد از نظر جغرافیایی و ایجاد ارتباط بین شمال آفریقا و جنوب صحرای آفریقا از اهمیت بالایی برخوردار است.

در واقع موقعیت نیجر در تقاطع مسیرهای مهاجرت و تجارت بین مناطق فرعی اهمیت بیشتری به منطقه می‌بخشد. علاوه بر مسیرهای مهاجرت، نیجر از نظر مبارزه با تروریسم و رادیکالیسم از موقعیت حیاتی برای امنیت اروپا برخوردار است. بنابراین، جغرافیا و مسائل منطقه، نیجر را به کشوری تبدیل کرده که برای ترکیه یک هدف طلایی به شمار می‌آید.

نیجر، مالی و بورکینافاسو 3 کشور از جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) هستند که عضویت خود را تا زمان گذار به دموکراسی به حالت تعلیق درآورده و جامعه کشورهای ساحلی (AES) را اعلام کردند.

هر 3 کشور، نگرش ویژه‌ای به افزایش توان تسلیحاتی و امنیتی دارند و در این میان، با توجه به کاهش نفوذ نظامی فرانسه، ترکیه فرصت را مغتنم شمرده تا این خلا را پر کند. با آن که این جغرافیا را به عنوان «منطقه ساحل» می‌شناسند، ولی هیچکدام از آنها به دریا راهی ندارند و با توجه به بیابان‌های چند صد هزار کیلومتری نیجر، فضا برای استفاده از رصد هوایی پهپادهای ساخت ترکیه در این کشور فراهم است. در غیر این صورت، نظارت بر تحرکات این منطقه عظیم به شکل اعزام نیروی زمینی و گشتی شبانه و روزانه، ناممکن است.

اما به گفته مراد یتکین تحلیلگر مشهور ترکیه، کار ترکیه در این جغرافیا چندان آسان هم نیست و با واقعیتی به نام نفوذ فرانسه در غرب آفریقا روبروست. به ویژه با لحاظ کردن این واقعیت که فرانسوی‌ها، معمولاً با نخبگان، سیاستمداران و ژنرال‌های آفریقایی میانه خوبی دارند.

هر 3 کشور آفریقایی، تمایل داشته‌اند از نیروهای روسی واگنر در جنگ‌های خود علیه القاعده و داعش استفاده کنند. اما گزینه‌ای مانند اعزام نظامیان ترکیه عضو ناتو، می‌تواند انتخاب متفاوتی باشد.

نخست وزیر نیجر و وزیر اقتصاد و دارایی "علی ماهامانه لمینه زینه" در ماه ژانویه از ترکیه بازدید کرد و هیات هاکان فیدان نیز در شرایطی به نیجر رفت که بخش خصوصی ترکیه و موسسات دولتی این کشور، حضور طولانی مدت در نیجر داشته اند.

شرکت‌های ترکیه سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های کلان در بخش‌های انرژی و معادن، خدمات و بخش‌های پیمانکاری نیجر را در اختیار دارند. همچنین بیمارستان دوستی ترکیه و نیجر از سال 2019 به عنوان یک بیمارستان زنان و زایمان فعال شده است.

ترکیه در حوزه نفوذ فرهنگی هم در نیجر بیکار ننشسته و بنیاد معارف ترکیه دارای 13 مدرسه و 2 خوابگاه در 3 پردیس آموزشی در نیامی است و تعداد کل دانش‌آموزان مدارس تا سال 2024 به 1613 نفر می‌رسد و 648 نفر از آنان از خوابگاه‌های ترکیه و امکانات ورزشی ساخته شده توسط ترکیه استفاده می‌کنند.

صادرات تسلیحاتی ترکیه به نیجر

اخراج قدرت‌های غربی به ویژه فرانسه از نیجر باعث شد توازن استراتژیک قدرت در منطقه تغییر کند. به همین خاطر، توان نیجر برای مقابله با اقدامات سازمان‌های تروریستی از اهمیت بالایی برخوردار است. نیجر که هم اکنون در زمینه دفاعی و امنیتی با ترکیه همکاری می‌کند، برای تقویت توان رزمی خود در مبارزه با تروریسم، محصولات مختلف صنایع دفاعی را از ترکیه وارد کرده است.

با قراردادی که در نوامبر 2021 به امضا رسید، 6 فروند پهپاد Bayraktar TB2 و همچنین 12 فروند هواپیمای آموزشی جت Hürkuş-C و هواپیمای تهاجمی سبک و خودروهای زرهی زمینی از ترکیه به نیجر صادر شده است.

ترکیه قراردادهای همکاری مختلفی با نیجر در بسیاری از زمینه‌ها امضا کرده است. در حال حاضر موافقت‌نامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم بین دو کشور در زمینه‌های مختلف از جمله همکاری‌های آموزشی نظامی، امنیتی، بهداشتی و پزشکی، همکاری‌های صنایع دفاعی، معادن، انرژی و هیدروکربن، همکاری‌های اقتصادی، تجاری و فنی در جریان است.

ترکیه قصد دارد با استفاده از تجاربی که در چند کشور آفریقایی دیگر از جمله لیبی، سومالی و تونس به دست آورده، امتیازات بیشتری در نیجر کسب کند.

انتهای پیام/