شورای نگهبان و نامزدهایی که با گرایشات مختلف رئیس‌جمهور شدند

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، نگاهی به اعضای شورای نگهبان در ادوار مختلف نشان می‌دهد که همواره فقها و حقوقدانان برجسته تاریخ معاصر عضو این نهاد بودند؛ از فقها نام بزرگانی همچون آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی که در مقطعی دبیر شورا بود، آیت‌الله العظمی سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی، آیت‌الله محمد یزدی، آیت‌الله محمد مؤمن، آیت‌الله محمد محمدی‌گیلانی، آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی و آیت‌الله احمد جنتی به چشم می‌خورد.

بین حقوقدان‌ها نیز نام حقوقدانان بزرگی همچون دکتر حسن حبیبی، دکتر سید جلال‌الدین مدنی، دکتر گودرز افتخار جهرمی و دکتر حسین مهرپور به چشم می‌آید.

یکی از اتهامات دشمن علیه شورای نگهبان جناحی رفتارکردن یا جناحی بودن اعضاست؛ در حالی که اگر نگاهی به ادوار مختلف شورا و عملکرد آن داشته باشیم، می‌بینیم در تمامی انتخابات‌ها رفتار این نهاد به‌گونه‌ای بوده است که جناح‌ها و چهره‌های مختلفی بر سر کار آمدند.

در این گزارش نگاهی به ترکیب ادوار شورا در برخی انتخابات‌ها و نتایج انتخابات‌ها خواهیم داشت:

در انتخابات سال 76، ترکیب فقهای شورای نگهبان به این شرح بود: حضرات آیات احمد جنتی (دبیر)، محمد امامی کاشانی، محمد مؤمن، غلامرضا رضوانی، ابوالقاسم خزعلی و سید محمود هاشمی شاهرودی. حقوقدانان شورا نیز عبارت بودند از احمد علیزاده، حسن حبیبی، خسرو بیژنی، محمدرضا عباسی‌فرد، محمدرضا علیزاده و حسن فاخری.

شورای نگهبان بعد از جمع‌بندی از میان نامزدهای موجود، صلاحیت 4 نفر را تأیید کرد که عبارت بودند از آقایان علی‌اکبر ناطق‌نوری، سیدمحمد خاتمی، محمد محمدی ری‌شهری و سیدرضا زواره‌ای. از میان این 4 نفر یک نفر نامزد جریان اصولگرا، یک نفر نامزد جریان اصلاحات، یک نفر نامزد جریان اعتدالی و دیگری شخصیتی مستقل بود که در نهایت سیدمحمد خاتمی با گرایش اصلاح‌طلبی رئیس‌جمهور شد.

در انتخابات سال 80 نیز آیات استادی، یزدی و طاهری خرم‌آبادی جایگزین آیات امامی کاشانی، خزعلی و هاشمی شاهرودی شده بودند که شورای نگهبان صلاحیت 10 نفر را برای حضور در انتخابات تأیید کرد. سیدمحمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، حسن غفوری فرد، منصور رضوی، شهاب‌الدین صدر، علی فلاحیان، مصطفی هاشمی‌طبا و محمود کاشانی نامزدهای این دوره از انتخابات بودند که در نهایت مجدداً سیدمحمد خاتمی با گرایش اصلاح‌طلبی رئیس‌جمهور شد.

در انتخابات سال 84، ترکیب شورای نگهبان عبارت بود از آیات احمد جنتی، محمد مؤمن، غلامرضا رضوانی، صادق لاریجانی، سید محمدرضا مدرسی‌یزدی و محمد یزدی. اعضای حقوقدان نیز محمدرضا علیزاده، محسن اسماعیلی، ابراهیم عزیزی، غلامحسین الهام، عباسعلی کدخدایی و عباس کعبی‌ بودند.

در این دوره از انتخابات 2 اتفاق کم‌نظیر رخ داد؛ اولین اتفاق نامه رهبر معظم انقلاب اسلامی به شورای نگهبان برای بررسی مجدد صلاحیت دو تن از داوطلبان بود. غلامعلی حدادعادل رئیس وقت مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای خطاب به مقام معظم رهبری خواستار تجدیدنظر شورای نگهبان در بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری شد.

در نامه رئیس مجلس شورای اسلامی آمده بود: چنان‌که تجدیدنظر در این امر را به‌مصلحت و مایه تقویت مشارکت عمومی بیشتر ـ که مخصوصاً مورد عنایت حضرت‌عالی در انتخابات ریاست‌جمهوری بوده ـ می‌دانید، شورای محترم نگهبان را به توسیع دایره نامزدهای واجد صلاحیت دلالت فرمایید.

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در نامه‌ای خطاب به دبیر شورای نگهبان، با تشکر از زحمات شورای نگهبان فرمودند: از آنجا که مطلوب آن است که همه‌ی افراد کشور از صاحبان سلائق گوناگون سیاسی فرصت و مجال حضور در آزمایش بزرگ انتخابات را بیابند، لذا به‌نظر می‌رسد نسبت به اعلام صلاحیت آقایان مصطفی معین و مهرعلیزاده تجدیدنظر صورت گیرد.
در پی نامه رهبر انقلاب، آیت الله جنتی نیز متعاقباً از احراز صلاحیت این دو شخصیت خبر داد.

اما اتفاق دوم، عدم‌احراز صلاحیت یکی از اعضای حقوقدان شورای نگهبان مرحوم سید رضا زواره‌ای بود، این اقدام شورای نگهبان در عین تأییدصلاحیت 8 نفر دیگر از جناح‌های مختلف، نشان داد که این نهاد انقلابی در احرازصلاحیت‌ها تابع روابط شخصی و کاری نیست و براساس معیارهای ذکرشده در قانون اساسی عمل می‌کند.

در این دوره کاندیداهای تأییدشده عبارت بودند از اکبر هاشمی رفسنجانی، محسن رضایی، محمود احمدی‌نژاد، مهدی کروبی، علی لاریجانی، محمدباقر قالیباف، محسن مهرعلیزاده و مصطفی معین. از بین این 8 نفر، سه کاندیدا متعلق به جناح اصلاحات، دو نامزد مستقل و سه نامزد اصولگرا بودند، در نهایت محمود احمدی‌نژاد با گرایش اصولگرایی با رأی مردم برگزیده شد.

در انتخابات سال 88 که اعضای شورای نگهبان عبارت بودند از آیات احمد جنتی، محمد مؤمن، غلامرضا رضوانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، صادق لاریجانی، محمد یزدی و محمدرضا علیزاده، محسن اسماعیلی، ابراهیم عزیزی، محمد سلیمی، غلامحسین الهام و عباس کعبی‌نسب نیز محمود احمدی‌نژاد، میرحسین موسوی، محسن رضایی و مهدی کروبی تأییدصلاحیت شدند که دو نفر از جناح اصولگرایی و دو نفر از جناح اصلاح‌طلبان بودند، در نهایت مجدداً محمود احمدی‌نژاد با گرایش اصولگرایی رئیس‌جمهور شد.

در انتخابات سال 92 نیز ترکیب فقها و حقوقدانان شورا این‌گونه بود: آیات احمد جنتی، محمد مؤمن، مهدی شب‌زنده‌دار، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، محمدرضا مدرسی‌یزدی و محمد یزدی، و آقایان سیامک ره‌پیک، محمدرضا علیزاده، محسن اسماعیلی، محمد سلیمی، عباسعلی کدخدایی و حسینعلی امیری.

در این دوره از بین 8 نامزد تأییدصلاحیت‌شده یعنی حسن روحانی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی، علی‌اکبر ولایتی، سیدمحمد غرضی، غلامعلی حدادعادل و محمدرضا عارف، 5 نفر اصولگرا، یک نفر مستقل، یک نفر اعتدالی و یک نفر اصلاح‌طلب بودند که در نهایت حسن روحانی با گرایش اعتدالی برنده انتخابات شد.

در انتخابات سال 96، آیات احمد جنتی، محمد مؤمن، مهدی شب‌‌زنده‌دار، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سید محمدرضا مدرسی‌یزدی و محمد یزدی و آقایان نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فرد، محسن اسماعیلی، محمدرضا علیزاده، سید فضل‌الله موسوی و عباسعلی کدخدایی اعضای فقها و حقوقدانان شورای نگهبان بودند.

در این انتخابات حسن روحانی، سید ابراهیم رئیسی، سیدمصطفی میرسلیم، سیدمصطفی هاشمی‌طبا، محمدباقر قالیباف و اسحاق جهانگیری تأیید صلاحیت شدند که 3 نفر اصولگرا، 2 نفر اصلاح‌طلب و یک نفر اعتدالی بودند، در نهایت حسن روحانی با گرایش اعتدالی مجدداً رئیس‌جمهور شد.

در انتخابات سال 1400 هم آیات احمد جنتی، سید محمدرضا مدرسی‌یزدی، مهدی شب‌زنده‌دار، صادق آملی لاریجانی، علیرضا اعرافی و سیداحمد خاتمی و آقایان سیامک ره‌پیک، محمدحسن صادقی‌مقدم، عباسعلی کدخدایی، سید فضل‌الله موسوی، هادی طحان‌نظیف و محمد دهقان عضو فقها و حقوقدانان شورای نگهبان بودند که سیدابراهیم رئیسی، محسن رضایی، عبدالناصر همتی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، علیرضا زاکانی و محسن مهرعلیزاده تأیید صلاحیت شدند که 4 نفر اصولگرا و 2 نفر اصلاح‌طلب بودند، در نهایت سیدابراهیم رئیسی با گرایش اصولگرایی رئیس‌جمهور شد.

در انتخابات اخیر نیز آیات احمد جنتی، سید محمدرضا مدرسی‌یزدی، مهدی شب‌زنده‌دار، علیرضا اعرافی، سیداحمد خاتمی و سیداحمد حسینی خراسانی و آقایان سیامک ره‌پیک، محمدحسن صادقی‌مقدم، عباسعلی کدخدایی، هادی طحان‌نظیف، خیرالله پروین و غلامرضا مولابیگی اعضای شورای نگهبان بودند که مسعود پزشکیان، سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، مصطفی پورمحمدی، علیرضا زاکانی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی تأیید صلاحیت شدند که 5 نفر اصولگرا و یک نفر اصلاح‌طلب بودند، در نهایت مسعود پزشکیان با گرایش اصلاح‌طلبی رئیس‌جمهور شد.

انتهای پیام/+