نگاه مردم ترکیه به مهاجرین سوری و عادیسازی روابط آنکارا-دمشق

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه بسیاری از رسانه‌ها و اندیشکده‌های سیاسی و اجتماعی، به طور مداوم درباره روابط آنکارا – دمشق و وضعیت آوارگان و پناهجویان سوری صحبت می‌کنند.

نتایج یک تحقیقات میدانی نشان دهنده این است که بخش قابل توجهی از مردم ترکیه خواهان دیدار اردوغان – اسد هستند اما نگرش هواداران احزاب در مورد پناهجویان سوری متفاوت است.

اردوغان در حالی به طور مکرر خواهان دیدار با رئیس جمهور سوریه و عادی سازی روابط آنکارا – دمشق شده که دولت بشار اسد به شکل رسمی اعلام کرده، شرط اول برای عادی شدن روابط، پایان حضور اشغالگرانه نظامیان ترکیه در سوریه و عدم حمایت آنکارا از شبه نظامیان افراطی و تروریست است.

65 درصد مردم، خواهان دیدار 
شرکت تحقیقاتی کُندا (KONDA) از شرکت‌های مستقل ترکیه در حوزه مطالعات اجتماعی و تحقیقات میدانی، در چند استان ترکیه دست به یک نظرسنجی میدانی زده و از شهروندان پرسیده: از نظر شما بهتر است بین دولت‌های ترکیه و سوریه، ارتباط سیاسی رسمی برقرار شود یا نه؟ 65 درصد از پاسخ دهندگان یعنی دو سوم از مردم، به شکل قاطعانه اعلام کرده‌اند: «بله. لازم است روابط رسمی و عادی برقرار شود». 

حمایت مردمی از تلاش برای عادی شدن روابط آنکارا – دمشق برای تیم اردوغان اهمیت بالایی دارد و هواداران همه احزاب سیاسی ترکیه از چنین اقدامی حمایت می‌کنند. اما وقتی که پای آوارگان و پناهجویان سوری مقیم ترکیه به میان می‌آید، شاهد برخی اختلاف نظرهای معنی‌دار در جامعه ترکیه هستیم.

به عبارتی دیگر بخش قابل توجهی از مردم ترکیه خواهان دیدار اردوغان – اسد هستند، اما نگرش هواداران احزاب در مورد پناهجویان سوری متفاوت است.

افزایش احساسات ضدمهاجری در ترکیه
شواهد نشان داده که مردم ترکیه، دست کم در شرایط کنونی حساسیت خاصی نسبت به مهاجران و پناهجویان افغانی، آفریقایی، عرب و اویغور ندارند. اما نسبت به حضور پناهجویان سوری، به شکل آشکار و نمایانی، حساس شده‌اند.

شاید بتوان افزایش حساسیت مزبور را از تبعات فعالیت جریان سیاسی راست افراطی دانست. همان جریانی که عملاً یک حزب سیاسی تاسیس کرده که یگانه هدف آن، بیرون راندن سوری‌ها از ترکیه است. این حزب که به نام ظفر و به دست پروفسور امید اوزداغ نظریه‌پرداز مطالعات امنیت ملی تاسیس شده آشکارا خواهان اخراج پناهجویان سوری است و درباره آمار بالای زاد و ولد آنهان هشدار می‌دهد. 

تحقیقات میدانی موسسه مستقل (Areda Survey) نشان داده که در چند سال اخیر، مردم ترکیه سال به سال تمایل بیشتری به اخراج پناهجویان سوری پیدا کرده و آنان را تهدید امنیتی می‌دانند. 

نمودار بالا پاسخ مردم ترکیه به این سوال را نشان می‌دهد: آیا حضور پناهجویان را تهدیدی علیه امنیت خود می‌دانید؟
در سال 2023 میلادی، 62 درصد از مردم گفته‌اند که آنان را تهدید می‌دانند و در مقابل، 38 درصد نیز اعلام کرده‌اند که پناهجویان را تهدید نمی‌دانند. اما این آمار در سال 2024 میلادی تغییر کرده و حالا 73.4 درصد از پاسخ دهندگان می‌گویند: بله آنان تهدید هستند. در مقابل، فقط 26.6 درصد از مردم، معتقدند که حضور پناهجو امنیت مردم ترکیه را تهدید نمی‌کند. 

دیدگاه متفاوت هوادران احزاب مختلف

نکته جالب توجه این است که هواداران احزاب مختلف ترکیه، درباره حضور پناهجویان سوری دیدگاه‌های متفاوتی دارند و مانند هم فکر نمی‌کنند.
نمودار بالا نشان دهنده این است که هواداران چند حزب مشهور ترکیه درباره این موضوع که «آیا حضور پناهجویان را تهدیدی علیه خود می‌دانند یا نه» به شکل زیر فکر می‌کنند:

هواداران حزب عدالت و توسعه یا AKP (حزب اسلامگرا به رهبری اردوغان)
بله. آنان تهدیدی علیه ما هستند: 53.6 درصد.
خیر. آنان تهدیدی علیه ما نیستند: 46.4 درصد.
هواداران حزب جمهوری خلق CHP (حزب کمالیست و سوسیال دموکرات به رهبری اوزل)
بله. آنان تهدیدی علیه ما هستند: 97.8 درصد.
خیر. آنان تهدیدی علیه ما نیستند: 2.2 درصد.
هواداران حزب حرکت ملی گرا MHP (حزب ملی گرای راست افراطی به رهبری باغچلی)
بله. آنان تهدیدی علیه ما هستند: 67.1 درصد.
خیر. آنان تهدیدی علیه ما نیستند: 32.9 درصد.
هواداران حزب دموکراسی و برابری DEM (از نهادهای اقماری پ.ک.ک)
بله. آنان تهدیدی علیه ما هستند: 68.1 درصد.
خیر. آنان تهدیدی علیه ما نیستند: 31.9 درصد.
هواداران حزب خوب IYI (حزب ملی گرای راست افراطی به رهبری درویش اوغلو)
بله. آنان تهدیدی علیه ما هستند: 88.5 درصد.
خیر. آنان تهدیدی علیه ما نیستند: 11.5 درصد.

آمار و ارقام بالا نشان می‌دهد که تقریباً همه هواداران حزب جهوری خلق، حضور پناهجویان را یک تهدید بالقوه به شمار می‌آورند و در صورتی که این حزب در ترکیه به قدرت برسد، مطالبه هواداران، اخراج همه پناهجویان خواهد بود. 

آیا پناهجویان به اقتصاد ترکیه لطمه زدند؟
آمار و ارقام اغلب گروه‌های اقتصادی ترکیه، نشان دهنده این است که در استان‌های مهمی همچون استانبول، ازمیر، قیصری، غازی عنتاب و مرسین به عنوان اقطاب مهم صنعتی، تجاری و خدماتی این کشور، بسیاری از مردان و زنان پناهجوی سوری، به عنوان نیروی کاری ارزان، تلاشگر و بی‌دردسر و بی‌حاشیه شناخته می‌شوند.

از این گذشته، نزدیک به دو هزار شرکت تجاری و خدماتی و هزاران مغازه به دست کسبه و تجار سوری در ترکیه تاسیس شده که عملاً به اقتصاد ترکیه سود رسانده اند. ولی تبلیغات رسانه‌ها و احزاب سیاسی، کاری کرده که مردم نگرش دیگری به این موضوع داشته باشند. به این شکل که تقصیر بحران اقتصادی ترکیه، غالباً بر دوش پناهجویان و آوارگان انداخته می‌شود. 

با آن که تحلیلگران اقتصادی، مداوماً از ناکارآمدی سیاست‌های اقتصادی تیم اردوغان گلایه کرده و اقدامات و تصمیمات غیرمنطقی و تکروانه شخص رئیس جمهور را اصلی ترین دلیل تورم و بحران می‌دانند، اما مردم بر این باورند که حضور آوارگان سوری به ضرر اقتصاد ترکیه بوده و آنان از مسببین بحران هستند.

نمودار بالا نشان دهنده این است که 79 درصد از مردم ترکیه، حضور پناهجویان را به ضرر اقتصاد ترکیه می‌دانند و تنها 21 درصد از آنان، این حضور را به سود اقتصاد می‌دانند.
همچنان که در نگرش امنیتی به مهاجرین، هواداران احزاب مختلف ترکیه دیدگاه متفاوتی داشتند، در بحث اقتصاد نیز شاهد تفاوت نگرش هستیم. 

نمودار بالا نشان می‌دهد که شهروندان ترکیه به نسبت نوع هواداری حزبی و رویکرد سیاسی خود، تلقی متفاوتی از تبعات حضور مهاجرین دارند و به شکل زیر فکر می‌کنند:
هواداران حزب عدالت و توسعه 
حضور پناهجویان به ضرر اقتصاد ترکیه است: 63.1 درصد. 
حضور پناهجویان به سود اقتصاد ترکیه است: 36.9 درصد.
هواداران حزب جمهوری خلق 
حضور پناهجویان به ضرر اقتصاد ترکیه است: 98 درصد.
حضور پناهجویان به سود اقتصاد ترکیه است: 2 درصد. 
هواداران حزب حرکت ملی گرا 
حضور پناهجویان به ضرر اقتصاد ترکیه است: 76.4 درصد.
حضور پناهجویان به سود اقتصاد ترکیه است: 23.6 درصد. 
هواداران حزب دموکراسی و برابری 
حضور پناهجویان به ضرر اقتصاد ترکیه است: 86.9 درصد. 
حضور پناهجویان به سود اقتصاد ترکیه است: 13.1 درصد.
هواداران حزب خوب
حضور پناهجویان به ضرر اقتصاد ترکیه است: 82.9 درصد.
حضور پناهجویان به سود اقتصاد ترکیه است: 17.1 درصد.

نتایج تحقیقات بالا نشان دهنده این است که صرفاً اقلیت کم شماری از هواداران حزب عدالت و توسعه خواهان تداوم حضور آوارگان سوری در ترکیه هستند و تحرکات احزاب ملی گرا، می تواند رفته رفته مساله آوارگان و تقابل با حضور آنان را به یک معضل امنیتی و اجتماعی تبدیل کند.

انتهای پیام/