سفر به بهشت در دل جنگل‌های هیرکانی/ لذت وصف‌ناپذیر در ماسوله
روستای تاریخی و چهار فصل ماسوله با بافتی پلکانی در جنوب غربی استان گیلان در این سال‌ها به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از رشت، روستای تاریخی و چهار فصل ماسوله با بافتی پلکانی در جنوب غربی استان گیلان در این سال‌ها به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده و هرساله گردشگران زیادی از سراسر کشور برای دیدن و لذت بردن از طبیعت بهشتی و جلوه‌های تاریخی و فرهنگی آن به این شهرک سفر می‌کنند و لحظات شیرینی را در کنار خانواده می‌گذرانند.
قبل از رسیدن به این شهرک خاص که از قضا به اولین شهر تاریخی زنده کشور نیز شهرت دارد، زیبایی مسیر در دل جنگ‌های هیرکانی تا رسیدن به این شهرک، قلب هر بیننده و گردشگری را تسخیر کرده و خاطره‌ای جالب در ذهن ثبت می‌کند.
با بررسی تاریخچه ماسوله می‌توان دریافت که در گذشته، مردم ماسوله در منطقه‌ای به نام «کهنه ماسوله» زندگی می‌کردند اما با گذر زمان به روستای فعلی کوچ کردند و بررسی‌های اولیه بیانگر این حقیقت است که با توجه به موقعیت مکانی و مواهب طبیعی، محوطه کهنه ماسوله نقش موثری در ارتباط گیلان و آذربایجان داشت اما این محوطه باستانی در سال‌های 58 تا 59 به‌هنگام جاده‌سازی آسیب دید به طوری که بخش وسیعی از آن تسطیح و اثری از واحدهای معماری آن برجای نماند و ساکنان این شهرک تاریخی نیز به‌دلایل مختلف همچون زلزله، آتش‌سوزی، سیل و غیره یا شیوع بیماری‌های واگیر به ناچار از این محل کوچ و به نقاط پست‌تر مهاجرت کردند و محل سکونت اولیه‌شان با گذشت زمان متروک شد.
برخی‌ها هم علت ساکن شدن مردم ماسوله در منطقه فعلی را همه‌گیری بیماری طاعون در سال 943 هجری قمری می‌دانند به این ترتیب قدمت روستای ماسوله به 800 تا هزار سال پیش نسبت داده می‌شود ولی عمر بناهای آن فراتر از دوره پهلوی، قاجار و زندیه نمی‌رود.
بافت خانه‌های این روستا به‌دلیل همخوانی با طبیعت در کل جهان شناخته شده و توانسته توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کند؛ خانه‌های ماسوله به سبکی ساخته شده‌اند که روی همدیگر قرار گرفته‌اند به‌گونه‌ای که پشت‌بام خانه پایینی، حیاط خانه بالایی یا معبر کوچه به حساب می‌آید.
از جاذبه‌های بازار ماسوله هم نمی‌توان به سادگی عبور کرد؛ این بازار با دکوراسیون چوبی، رستوران‌ها، مهمان‌سراها و خوراکی‌های محلی و محصولات سنتی و دست‌ساز ماسوله در کنار فضای مه‌آلود منطقه، زیبایی این شهرک را دوچندان کرده است.
در وسط این شهرک نیز گنبد سبز رنگی به چشم می‌خورد که یکی از بناهای تاریخی ماسوله است و قدمت آن به قرن 2 یا 3 هجری قمری برمی‌گردد که موزه و بقعه متبرک عون بن علی (ع) آرامگاه فرزند محمد حنفیه یعنی نوه امیرالمومنین است.
یکی از بازاریان که فرهنگی بازنشسته بود در رابطه با قدمت بازار ماسوله می‌گوید: بازار ماسوله به لحاظ تکنیکی که در ساخت آن به کار رفته دارای موقعیت خاصی است؛ در قدیم از هر طرف که وارد ماسوله می‌شدند به بازار ختم می‌شد و اینجا مرکز مبادله کالا بین استان‌های زنجان، اردبیل و گیلان بود؛ بعدها که مسیرهای منتهی به این شهرک باز و جاده‌سازی شد، تغییر و تحولات اساسی در اقتصاد ماسوله رخ داد و از سال 1358 کم کم پای توریست نیز به این شهرک باز شد و در کنار بهبود وضعیت اقتصادی ماسوله اما با پیامدهای فرهنگی بدی همراه بود.
وی با اشاره به این پیامدهای فرهنگی گفت: افراد مختلفی در طول سال به این شهرک سفر می‌کنند اما بعضی از آن‌ها با بد پوششی و رفتارهای خاص باعث آزردگی خاطر مردم محل و بازاریان می‌شوند در حالی‌که این منطقه یک شهر تاریخی و مذهبی است و باید حرمت و شأن مردم حفظ شود.
این کاسب در ادامه به صنایعی که در ماسوله رایج بوده اما با گذر زمان به فراموشی سپرده شده است اشاره و بیان کرد: در قدیم، معدن «گورون» در ماسوله دارای سنگ‌آهن بود و مردم با استفاده از این سنگ آهن ابزارآلات آهنی می‌ساختند و بخشی را به تبریز و سایر شهرها صادر می‌کردند؛ وجود سنگ آهن باعث شکل‌گیری حرفه چلنگری و آهنگری در این منطقه شد و افراد زیادی به ساخت داس، تبر و… روی آوردند اما امروز این حرفه کم‌رنگ شده است.
وی با اشاره به اینکه زمانی با ایستادن در ورودی ماسوله، موسیقی گوش‌نواز چکش‌ها از مغازه‌ها بیرون می‌آمد اما امروز خبری از آن صداها نیست افزود: دیگر صنایع این منطقه مثل گره‌چینی، ساخت چاقوهای سنتی و چموش‌دوزی هم کم کم به فراموشی سپرده شد؛ چاقوهای سنتی ماسوله هم از این شهر به سایر شهرهای ایران صادر می‌شد حتی از زنجان می‌آمدند و در ماسوله چاقو می‌خریدند البته هنوز هم بعضی مسافران دنبال چاقوهای ماسوله می‌آیند اما واقعیت تلخ این است که این صنعت هم کم کم از بین رفت و ضربه مهلک زمانی به این صنایع وارد شد که پای لوازم چینی به بازار باز شد و صنعت قدیم کنار گذاشته شد.
این کاسب با اشاره به اینکه هنر گره‌چینی توسط برخی نجارهای منطقه هنوز انجام می‌شود عنوان کرد: چاقوسازی هم کم و بیش توسط قدیمی‌های محل انجام می‌شود و ما آنچه که از پدران‌مان آموختیم را ادامه می‌دهیم اما فرزندان‌مان این کارها را دنبال نمی‌کنند و لذا از مسئولین انتظار داریم به احیای این هنرها و صنایع قدیمی بپردازند.
وی حفظ بافت تاریخی ماسوله را از جمله مطالبات و خواسته‌های مردمان این دیار دانست و بیان کرد: نیاکان ما قرن‌ها پیش این بافت ارزشمند را با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه ایجاد کردند و ما امروز تاکید بر حفظ آن داریم فقط یک مشکل داریم که آن هم گاز است و متاسفانه ماسوله‌ای که در آستانه ثبت جهانی قرار دارد از نعمت گازرسانی محروم است.
یکی دیگر از کاسبان بازار ماسوله به ساختار پلکانی این شهرک اشاره و بیان کرد: در قدیم، مردم برای اینکه به سنگ بستر و اصلی کوه برسند اقدام به خاکبرداری و انتخاب صخره برای احداث ساختمان‌هایشان کردند تا ساختمان‌ها از کف و دیوار به کوه وصل شود.
وی می‌گوید اولین چیزی که برای گردشگر جالب و خیره‌کننده است در واقع ساختار پلکانی این شهرک در دل طبیعت هیرکانی است و یکی دیگر از جذابیت‌های منطقه نوسان دمایی است به‌طوریکه زمستان‌های خیلی سرد ماسوله به 8 درجه زیر صفر و تابستان‌های خیلی گرم آن نیز به 28 درجه بالای صفر می‌رسد.
اما حل مشکل گازکشی به این شهر تاریخی همچنان مطالبه اصلی مردم این شهرک است که به‌نظر می‌رسد تنها علت حل نشدن این مشکل تاکنون، بافت حساس ماسوله است که مسئولین نیز تاکید بر حفظ بافت ارزشمند این شهرک دارند چراکه انتقال لوله‌های گاز به این شهرک موجب آسیب دیدن بافت تاریخی آن می‌شود.
مدیرعامل شرکت گاز گیلان نیز می‌گوید طی سه سال دولت سیزدهم، بیش از چهار هزار و 859 میلیارد ریال اعتبار صرف تکمیل پروژه‌های گازرسانی در گیلان شده است و همه شهرهای استان به جز شهرک تاریخی ماسوله به‌دلیل وجود بافت تاریخی از گاز طبیعی بهره‌مندند که بر این اساس 99.98 درصد مناطق شهری استان از گاز طبیعی برخوردارند.
به گفته متخصصان این حوزه، با توجه به بافت شهر ماسوله، به مجوزهای خاصی نیاز دارد و گازرسانی به این شهر به دلیل نبود استانداردهای لازم، فرآیند سخت و پیچیده‌ای دارد.
به گزارش تسنیم، شهر تاریخی ماسوله با شماره 1090 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و با توجه به ویژگی‌های خاص معماری که دارد و همینطور حفظ حیات خود و تطبیق با زندگی امروزی، یکی از نامزدها برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو طی سال‌های اخیر بوده است.
در اسفندماه سال گذشته، مدیرکل میراث فرهنگی استان از حضور کارشناسان ایکوموس در شهر تاریخی ماسوله خبر داد و گفته بود پرونده ثبت جهانی این اثر ارزشمند در کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس نظر کمیته میراث جهانی، مقرر شد ایران با مشورت ایکوموس که نهاد مشورتی یونسکو در بررسی پرونده‌های میراث جهانی است نسبت به بازنگری این پرونده و اصلاح و تکمیل آن اقدام کند.
طبق آمارهای موجود تلاش‌ها برای ثبت جهانی ماسوله همزمان با سلطانیه زنجان آغاز شد در حالی‌که سلطانیه زنجان به‌عنوان نهمین اثر جهانی از ایران در یونسکو ثبت شد اما متاسفانه ماسوله هنوز در انتظار ثبت جهانی است.
انتهای پیام/612/.
