تأثیر پایگاه دریایی روسیه در سودان در توازن قدرت در منطقه
طبق اطلاعات سفارت روسیه در سودان، موضوع ایجاد پایگاه نظامی-دریایی این کشور در سواحل این کشور آفریقایی همچنان روی میز مذاکره قرار دارد، البته نه تنها ایالات متحده، بلکه برخی نقش آفرینان منطقه‌ای نیز علاقه‌ای به حضور نظامی روسیه در سودان ندارند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «ایزوستیا» در تحلیلی نوشته است: سفارت روسیه در سودان تأیید کرده که توافقات انجام شده بین مسکو و این کشور آفریقای شرقی در خصوص ایجاد یک پایگاه پشتیبانی-لجستیکی برای ناوگان دریایی روسیه در سواحل دریای سرخ همچنان معتبر است. دیپلمات‌های روس گفتند: «موضوع اجرای این توافقنامه با توجه به شرایط خاص در روسیه و همچنین شرکای ما همچنان به قوت باقی است و هر لحظه ممکن است نهایی شود.»
توافق‌نامه‌ای که در اول دسامبر 2020 بین دو کشور امضا شد، مقرر می‌دارد که تعداد پرسنل پایگاه نباید از 300 نفر، از جمله نظامیان و غیرنظامیان، تجاوز کند. همچنین، این پایگاه نباید بیش از چهار کشتی را به‌طور همزمان پذیرا باشد.
واسیلی داندیکین، کارشناس نظامی روس توضیح داده که موقعیت سودان برای ایجاد پایگاه پشتیبانی-لجستیکی ناوگان دریایی روسیه بسیار مناسب است، چرا که سواحل این کشور در نزدیکی مسیرهای تجاری در منطقه دریای سرخ واقع است. او همچنین یادآور شد که روسیه در حال حاضر یک پایگاه مشابه در سواحل دریای مدیترانه در خاک سوریه دارد.
او درباره اهمیت ایجاد این پایگاه توضیح داد: «در حال حاضر ناوگان دریایی روسیه کشتی‌های خود را به نقاط مختلف جهان، از جمله کوبا و ونزوئلا، اعزام می‌کند. به‌طور خاص، در حال حاضر یک اسکادران قابل توجه از کشتی‌های روسی و یک زیردریایی در دریای مدیترانه حضور دارند. و زمانی که کشتی‌های ما به مأموریت می‌روند، همیشه یک یدک‌کش، تانکر یا کشتی پشتیبانی آنها را همراهی می‌کند. بنابراین، برای رسیدن به سودان باید از اقیانوس‌های هند و آرام عبور کرد. در صورت وجود پایگاه دریایی، پس از رسیدن به سودان، کشتی‌های روسی می‌توانند استراحت کرده، تعمیرات جزئی انجام دهند، سوخت‌گیری کند و سپس به مأموریت خود ادامه دهد.»
در این تحلیل یادآوری شده است: با این حال، افتتاح پایگاه با مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی روبه‌رو است. اولین عامل، جنگ داخلی است که از آوریل 2023 به دلیل اختلافات بین عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای حاکمیتی سودان و فرمانده ارتش، و محمد حمدان دگالو، رئیس نیروهای واکنش سریع، شدت گرفته و به دلیل تضعیف نیروها، طرفین چندین بار مجبور به مذاکره شده‌اند. در ماه‌های اخیر، واشنگتن نیز به‌طور فعال وارد این فرآیند شده است. بنابراین، احتمالاً ناظران آمریکایی بر عبدالفتاح البرهان فشار خواهند آورد تا از حضور نظامی روسیه در سودان خودداری کند.
لازم به یادآوری است که در اواخر آوریل، البرهان با میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه و نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور آفریقا و خاورمیانه، دیدار داشت. در آن زمان، بوگدانوف حمایت اصولی خود را از تلاش‌های دولت قانونی سودان برای حفظ وحدت، تمامیت ارضی و حاکمیت این کشور اعلام کرد. همچنین، طرفین ابراز امیدواری کردند که همکاری‌های دوجانبه گسترش یابد.
به عقیده واسیلی داندیکین، ایالات متحده به‌طور قطع از تصمیم مسکو برای ایجاد یک پایگاه در سودان ناراضی است، زیرا آنها می‌خواهند همچنان کنترل اقیانوس‌های جهان را تنها در دست خود داشته باشند.
این کارشناس توضیح داد: «آمریکایی‌ها پایگاه‌های نظامی خود را در سراسر جهان پراکنده کرده‌اند. این مسئله برای آنها اهمیت زیادی دارد و هزینه‌های صرف شده را توجیه می‌کند. آنها انتظار داشتند که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی دیگر هیچ مشکلی در این زمینه به وجود نیاید. اما روسیه به آرامی در حال بازگشت است و زیردریایی‌ها و کشتی‌ها دوباره به دریاهای آزاد جهان بازمی‌گردند و پایگاه‌های جدیدی ممکن است در کشورهای دیگر هم ایجاد شوند.»
چگونه پایگاه نیروی دریایی روسیه می‌تواند توازن قدرت در منطقه را تغییر دهد
به نوشته این روزنامه، بطور کلی نباید وضعیت پایگاه در سودان را صرفاً در چارچوب روابط دوجانبه مسکو-واشنگتن بررسی کرد. در جیبوتی، در سواحل دریای سرخ، پایگاه‌های خارجی دیگری نه تنها متعلق به ایالات متحده، بلکه چین، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و ژاپن وجود دارند. عربستان سعودی نیز که مذاکرات صلح در سودان را تحت نظارت داشت، به حفظ توازن نیروها در منطقه علاقه‌مند است. با توجه به اینکه نیروهای مسلح سودان از لحاظ نظامی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند، البرهان به میانجی‌گری قدرت‌های بزرگ برای حل و فصل درگیری‌های داخلی در کشورش امیدوار است.
نیکولای شرباکوف، کارشناس ارشد مؤسسه کشورهای آسیا و آفریقا در دانشگاه دولتی مسکو توضیح داد که ایجاد پایگاه دریایی روسیه در سودان ممکن است بلافاصله توازن قدرت در منطقه را تغییر دهد و حتی مورد پسند برخی بازیگران منطقه‌ای قرار نگیرد.
او تأکید کرد: «داشتن یک نقطه قوت نظامی در دریای سرخ در شرایط کنونی برای روسیه اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه زمانی که حوثی‌های یمن در هر لحظه ممکن است مسیرهای تردد کشتی‌های غربی را مسدود کنند. اما افتتاح این پایگاه به عنوان یک اقدام خاص از سوی دولت البرهان تلقی خواهد شد که نشان می‌دهد روسیه و سودان به‌طور رسمی به متحدانی قابل اعتماد تبدیل شده‌اند و این می‌تواند پیامدهای زنجیره‌ای داشته باشد. به همین دلیل، آنها نمی‌خواهند این پایگاه به عنوان یک اقدام تحریک‌آمیز تلقی شود و نمی‌خواهند با این همکاری، سایر شرکت‌کنندگان بالقوه در روند مذاکرات و کمک‌های نظامی-فنی را تحریک کنند.»
این کارشناس یادآور شد که قبل از استقلال سودان جنوبی در سال 2011، سودان در تمام طول تاریخ خود کشوری بود که هم به آفریقای سیاه و هم به جهان عرب تعلق داشت. این مسئله در جنبه‌های فرهنگی، دینی و زبانی نیز مشهود است. او افزود: «وابستگی به دو بلوک بزرگ از کشورها همیشه نقش بسیار مهمی برای سودان ایفا کرده است. هم کشورهای عربی و هم کشورهای همسایه آفریقا در جنوب صحرای بزرگ به سودان علاقه‌مند بوده‌اند. سودان همچنان دروازه‌ای به آفریقای مرکزی محسوب می‌شود.»
شرباکوف نتیجه‌گیری می‌کند که وضعیت پیچیده‌تر شده کنونی در منطقه دریای سرخ، که به وضعیت پیرامون یمن مربوط است سودان را مجبور می‌کند که در ابراز وابستگی‌ها و تعهدات هم‌پیمانی خود بسیار محتاط‌تر عمل کند.