مقبرة‌الشعرای تبریز تا روز شعر و ادب فارسی به سامان می‌رسد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، مقبرة‌الشعرای تبریز، یکی از نمادهای ادبیات کهن و معاصر فارسی است که از دیرباز و از روزگار کهن ادبیات فارسی، آرامگاه شاعران و ترکان پارسی‌گوی بوده است.

مقبرة‌الشعرای تبریز یا گورستان سرخاب، یکی از گورستان‌های تاریخی کهن‌شهر تبریز است که در محلهٔ تاریخی سرخاب که نامش از روزگاران دور با نام تبریز آمده است، قرار دارد.

مدیر وقت اداره فرهنگ آذربایجان در سال 1346 با نامه‌ای به انجمن آثار ملی خواستار توجه به گورستان سرخاب و ایجاد یادبودی برای مقبرة‌الشعرای تبریز شد که این بنا در سال 1349، توسط غلامرضا فرزانمهر از معماران معاصر طراحی شد؛ احداث این بنا از سال 51 آغاز شد و سال 61 پایان یافت و پیکر استاد شهریار نیز در سال 67 در این مکان به خاک سپرده شد.

مقبرة‌الشعرای تبریز، پس از پایان احداث، در سال 1361 توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی اداره شد و از سال 1383، پروژه بازآفرینی مقبرة‌الشعرا آغاز شد و هنوز هم پروژه های سامان دهی این مجموعه فرهنگی و تاریخی به سرانجام نرسیده است.

پروژه توسعه مقبرةالشعرای تبریز از سال 1383 به‌عنوان طرح ملی تصویب شد و قرار بر این شد چندین مجموعه فرهنگی در کنار این بنا ایجاد شود اما به دلیل تخصیص اعتبارات ناکافی، این طرح با روندی بسیار کند پیش رفت و چند سال بعد، پروژه از ردیف اعتبارات ملی خارج شد که  حاشیه هایی با خود به همراه داشت و پس از مدتی، پروژه های اجرایی محوطه این مجموعه به شهرداری تبریز سپرده شد.

مقبره الشعرای تبریز، بخشی از قبرستان سرخاب و زمین آن موقوفه است و اداره کل اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی در اجرای طرح ساماندهی مقبره الشعرا باید با دستگاه های ذیربط همکاری کند و از سوی دیگر، به گفته مرتضی آبدار، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در سال 1396، مرمت مقبره قائم مقام فراهانی بر عهده اداره کل میراث فرهنگی استان بود اما این عملیات عمرانی نیز به شهرداری منطقه 10 سپرده شده است و هنوز ادامه دارد.

معطلی 10 ساله بازآفرینی مقبرة‌الشعرای تبریز

خاک‌برداری این طرح پیش از سال 1393 و با ورود شهرداری تبریز به این پروژه انجام و سال 1394 عملیات اجرایی این پروژه از طرف شهرداری آغاز شد که هنوز هم سردرگم در میان طرح هایی گسترده با هزینه هایی گزاف مانده است و تزریق بودجه از سوی نهادهای مختلف نیز برای تسریع بازآفرینی این مجموعه تاریخی و فرهنگی کارساز نبوده و تا هنوز ادامه داشته است.

انتقادهای گسترده در طول یک دهه اخیر از سوی رسانه های ملی و محلی نیز راه به جایی نبرده و روند کند و بی حاصل بازآفرینی مقبره الشعرای تبریز، موجب ورود آسیب جدی به این مجموعه شده است.

بودجه های کلان صرف شده برای بازآفرینی این پروژه، در کنار وعده های مستمر مدیران شهرداری تبریز برای پایان پروژه بازآفرینی در طول سال ها ادامه داشته است و موسی زارعی، شهردار منطقه 10 تبریز در تاریخ  16 اردیبهشت سال 1403 از ساماندهی و آماده سازی مجموعه مقبره الشعرا خبر داده بود اما پس از گذشت چند ماه از این وعده، هنوز هم نابسامانی های این مجموعه رفع نشده است.

انتقادهای جدی به مدیریت پروژه بازآفرینی مقبره الشعرای تبریز، بیانگر مسائل فرهنگی و اجتماعی است که در این مجموعه مشاهده می شود و راه حل های کوتاه مدت مدیریت شهری، پاسخ مناسبی برای نابسامانی های مقبره الشعرای تبریز نبوده است.

ورود دادستان تبریز به مسئله نابسامانی مقبره الشعرای تبریز

مشاهده برخی ناهنجاری های اجتماعی در یک مجموعه فرهنگی و تاریخی، موجب حساسیت اذهان عمومی می شود و مقبره الشعرا نیز به عنوان یک مجموعه منحصر به فرد از این حیث آسیب پذیر بوده است اما در طول سال های متمادی، برخلاف رهنمودهای صاحب نظران فرهنگی و اجتماعی، اقدامی مقتضی اتخاذ نشده و ناهنجاری های اخلاقی در کنار نابسامانی های عمرانی، بیش از پیش به هویت تاریخی و فرهنگی تبریز خدشه وارد کرده است.

ایجاد فروشگاه با داربست، تردد موتورسیکلت و بازی فوتبال و والیبال در محوطه مقبره الشعرا،  تخریب سردیس بزرگان فرهنگ و هنر و ادبیات ایران و آذربایجان، عدم جمع آوری مصالح عمرانی پروژه از محوطه و جولان دائمی سگ های ولگرد در محوطه مقبره ثقه الاسلام، قائم مقام فراهانی و مقبره دیگر بزرگان ازجمله میرزاطاهر خوشنویس و اصغر فردی از مسائلی است که برخلاف واکنش های جدی، هیچ گاه اثری نداشته و وضعیت نابسامان همچنان ادامه داشته است.

بابک محبوب علیلو، دادستان تبریز در تاریخ 14 مرداد 1403 به منظور ساماندهی وضعیت نامناسب مجموعه تاریخی و گردشگری مقبره‌الشعرا، به همراه شهردار تبریز، مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین عوامل انتظامی از این مجموعه گردشگری بازدید به عمل آورد و در جریان آخرین وضعیت نگهداری و توسعه این مجموعه قرار گرفت به گفته یعقوب هوشیار، شهردار تبریز تصمیماتی مقتضی در این خصوص اتخاذ شده است.

پس از مدتها؛ تعطیلی مقبرة‌الشعرای تبریز برای مرمت در آستانه روز ملی شعر و ادب فارسی

نامگذاری روز ملی شعر و ادب فارسی به مناسبت درگذشت استاد محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، مسئله ای است که سال هاست تبریز و مقبره الشعرا را مورد توجه قرار داده و آرامگاه شهریار در این مجموعه در میان آرامگاه بیش از 400 شاعر و عارف دیگر ازجمله خاقانی، اتفاقی است که به مقبره الشعرا شهرت جهانی بخشیده است.

مقبره الشعرای تبریز و آرامگاه شهریار، سالهاست میزبان گردشگرانی است که دل در گرو تاریخ و فرهنگ داشته اند اما اوضاع نابسامان این مجموعه، فرصت جلوه‌گری تبریز و مقبره الشعرا را از تاریخ و هویت این کهن شهر گرفته است.

حال آنکه مقبرة الشعرای تبریز، مجموعه ای منحصر به فرد است که اهمیت تاریخی و فرهنگی بیشتری نسبت به حافظیه و سعدیه دارد؛ چراکه گستره تاریخی و فرهنگی این مجموعه و استقرار آن در یکی از کهن ترین محلات تبریز، اتفاقی است که لزوم توجه شایسته مدیران فرهنگی و شهری را می طلبد اما پس از سال ها اهمال و کوتاهی در حق تاریخ و فرهنگ ایران، اکنون در فرصتی 14 روزه، عملیات بازآفرینی دیگری در این مجموعه آغاز شده است که باتوجه به روند کند بازآفرینی این مجموعه، سرانجام مطلوبی انتظار نمی رود.

براساس اطلاعیه روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی، این مجموعه به دلیل انجام تعمیرات و بازسازی موزه مقبره استاد شهریار و در جهت تسریع امور و رعایت ایمنی، تا 20 شهریور تعطیل بوده و پذیرای مراجعه کنندگان نخواهد بود.

حافظیه، سعدیه و مقبره فردوسی الگویی ساده برای مدیران استان آذربایجان شرقی

پس از پیشنهادهای فراوان اصحاب فرهنگ و روزنامه نگاران تبریزی به مدیران استانی برای نرده کشی محیط پیرامون این مجموعه، هنوز هم مجموعه مقبره الشعرای تبریز جولانگاه سگ های ولگرد و ناهنجاری های اخلاقی بوده است که گاه موجب ورود آسیب های جدی به بنای مقبره الشعرا شده است.

امکان تخریب بنای این مجموعه و مشاهده نقش مواد محترقه بر دیوارهای بنای مقبره الشعرا از دلایل مهمی است که در کنار دیگر دلایل مطرح شده، لزوم چاره اندیشی مدیران فرهنگی و شهری را برای جداسازی این مجموعه از محیط پیرامون می طلبد تا ضمن هویت بخشی به این مجموعه، از ورود آسیب های دیگر جلوگیری شود.

نگهداری مجموعه های فرهنگی با بدسلیقگی در چنین حدی که در بیش از دو دهه به سرانجام نرسد و بیش از آنکه شاهد تغییرات اساسی در ساماندهی باشد، شاهد تغییر در سیاست گذاری های فرهنگی و تغییر مدیران باشد، ماحصلی جز نابودی میراث فرهنگی نخواهد داشت.

حافظیه، سعدیه و مقبره فردوسی و حتی خانه های تاریخی در سطح کشور، الگویی ساده برای حفظ مقبره الشعرای تبریز با نرده کشی در محیط پیرامون است اما با تعلل طولانی  مدیران استان آذربایجان شرقی در این زمینه، این طرح نیز هیچ گاه به ثمر ننشسته است.

انتهای پیام/